Groep 6/7/8

Er is van alles te beleven op het internet. Maar hoe werkt het internet eigenlijk? Robotje Query legt het uit!

HackShield

Mediawijsheid

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Hi, ik ben Query. En deze video gaat over het plaatsen, sturen en doorsturen van memes gemaakt van anderen. Dit kan heel leuk zijn, maar als het gebeurt zonder toestemming of op een beledigende manier, is dat niet meer zo leuk. Ik geef jullie een voorbeeld. 
'Nu ben ik er klaar mee!' 'Ah, zo grappig.' 
'Wat is er aan de hand? Wat valt er te lachen? Aaaargh!' 'Wat zullen anderen er wel niet van mij denken?' 
Als je op straat iemand beledigt, is het heel duidelijk zichtbaar. En als je daarbij ook nog eens geweld gebruikt, is het nog duidelijker dat jij een grens over gaat en iets doet wat strafbaar is. Wanneer je iemand via sociale media beledigt, lijkt het misschien minder erg of serieus, maar het is het natuurlijk niet. Wat je in iemands gezicht niet zegt of doet, doe je ook op het internet niet? Er gelden namelijk dezelfde omgangsregels. Ook al sta je niet in levenden lijve tegenover iemand, het is net zo goed beledigend. En wat jij niet wil dat een ander bij jou doet, moet je ook bij een ander niet doen. Tot slot: check altijd bij de persoon die je als meme gebruikt of hij of zij het goed vindt.

Zijn memes altijd leuk?

Memes maken met foto’s van anderen kan heel leuk zijn, maar je kan er ook iemand mee beledigen en zo iemand pijn doen. Vraag dus toestemming aan diegene voordat je dit maakt en doorstuurt.

Altijd toestemming vragen voordat je een grappige foto doorstuurt

Hi, ik ben Query. En vandaag leer ik jullie iets over auteursrecht. Iemand die zonder toestemming het werk van iemand anders gebruikt, bijvoorbeeld een foto, gedicht, kunstwerk of muziek, heeft te maken met auteursrecht. Auteursrecht betekent dat degene die het werk gemaakt heeft er de baas over is. De maker heeft het recht om te bepalen wanneer iemand zijn werk mag gebruiken en dat zijn naam genoemd wordt. Ik laat jullie zien hoe dat werkt. 
'Wauw! Deze zet ik op mijn website en sociale media.' 'Bloemen, dat vind ik klanten altijd mooi. Laat ze maar komen!' 'Huh, mijn foto's?' 'Nou, wat toevallig. Die heb ik gewoon van het internet geplukt. En ja, ik heb ze ook op mijn website gezet en op de social media van mijn winkel.' 'Maar je kan toch niet zomaar mijn foto's van het internet plukken en gebruiken voor op je t-shirts, website en sociale media?' 'Waarom niet? Alles wat online staat kan toch iedereen gewoon zien en gebruiken?' 'Zien wel, maar niet zomaar gebruiken.' 
Klopt. Wanneer je iets hebt gemaakt, zit daar automatisch auteursrecht op. Gebruikt iemand jouw werk zonder toestemming om er bijvoorbeeld geld aan te verdienen, dan is dat hetzelfde als diefstal en dan is diegene hartstikke strafbaar. 
'Oh nee, maar dat wist ik niet.' 'Laten we anders samenwerken. Dan kan jij alsnog de t-shirts verkopen, maar dan wil ik de helft van de winst en mijn naam erbij.' 'Ja, dat is best eerlijk. Goed idee.' 
Dus voortaan even koppie koppie voordat je zonder toestemming werk van iemand anders deelt. Dat geldt dus ook voor muziek, gedichten, video's en tekeningen. Alles wat iemand zelf heeft bedacht en gemaakt.

Wat is plagiaat?

Als iemand anders een foto, gedicht of kunstwerk dat door jou gemaakt is wil gebruiken, dan moet diegene daar toestemming voor vragen. Vaak spreek je dan af de maker erbij vermeld wordt. Doet diegene dit niet, dan heet dit plagiaat.

Auteursrecht betekent dat je de baas bent over wat jij gemaakt hebt

Hi, ik ben Query. Ik ga je iets vertellen over witwassen. Witwassen is het verbergen van geld, voorwerpen of goederen die afkomstig zijn uit een misdrijf. Het doel is om het uit te kunnen geven zonder dat duidelijk wordt dat het illegaal verdiend is. Bij witwassen weet je dus niet meer waar het gestolen geld eerst vandaan kwam. Zo is het lastig te achterhalen dat het geld eerst illegaal verdiend is. Het gaat bijvoorbeeld zo. 
Deze crimineel heeft geld verdiend op een illegale manier, bijvoorbeeld door het illegaal handelen van drugs of huizen. Dat illegaal verdiende geld noemen we ook wel zwart geld. Dit is pas echt iets waard als je het ook kan uitgeven. Maar om dat te doen, moet het eerst worden witgewassen. Want hoe verklaar je anders waar al dat geld vandaan komt? 
'Uhm, meneer, waar heeft u al dat geld vandaan?' 'Ja, het komt zomaar uit de lucht vallen... Ehm... Pizza's? Ik heb het in m'n restaurant verdiend.' 
Deze crimineel kan het geld op verschillende manieren witwassen, bijvoorbeeld door de inkomsten op de naam van een restaurant te zetten. Hij verkoopt veel pizza's, maar creëert ook neppe omzet en dus extra winst. Hierdoor lijkt het alsof hij meer pizza's verkocht heeft en zo aan al dat geld is gekomen. 
'Slim toch? Kind kan de witte was doen.' 'Nou, niet echt. Het is namelijk hartstikke strafbaar en wij zijn dagelijks bezig met het opsporen van witwasserij.' 
Door witwassen laat je handelingen die eigenlijk echt niet mogen eruitzien alsof ze wel mogen. Geld dat is verdiend op een verboden en dus illegale manier, wordt via een financieel trucje vermomd tot zogenaamd eerlijk verdiend geld.

Wat is witwassen?

Illegaal verdiend geld wordt ook wel zwart geld genoemd. Dit geld is pas iets waard als je het ook kan uitgeven. Daarom doen criminelen alsof ze het eigenlijk op een andere manier verdiend hebben, bijvoorbeeld met een restaurant. Dit noem je witwassen.

Zwart geld legaal laten lijken

Hi, ik ben Query en we gaan het deze keer hebben over phishing. 
Phishing is een manier waarop criminelen naar jouw persoonlijke gegevens vissen. 
Met deze gegevens willen ze bijvoorbeeld toegang krijgen tot jouw bankrekening. 
Het zijn dus eigenlijk digitale dieven! 
Dus als een crimineel bij jou aankomt met een nepmail, gaat dat zo:
Whiehaa!
Ploink!

Beste klant, we hebben gister last gehad van een storing. Hierdoor heb je misschien problemen gehad met inloggen. Om soortgelijke storingen te voorkomen, vragen wij jou binnen 24 uur in te loggen op onze nieuwe server. Klik hier om doorgestuurd te worden naar de beveiligde inlogpagina. Nadat je je hebt aangemeld, hoef je verder geen actie te ondernemen. Met vriendelijke groet, Directeur van De Bank.
Hehehe…
Okee, even invullen, zo gepiept.
Ha, domme oen! Bedankt! 
Je hebt jouw gegevens ingevuld in mijn systeem en niet van de bank. 
Nu trek ik jouw bankrekening lekker helemaal leeg!
Huh? Ohnee, wat is er gebeurd? Hoe kan al mijn geld nou weg zijn?
Cybercriminelen gebruiken dus niet letterlijk een hengel, maar sturen neplinkjes die jou doorverwijzen naar valse websites. Deze mails zien er vaak heel echt uit, maar zijn nagemaakt. 
Vaak doen criminelen zich voor als een officiële instantie zoals jouw bank, of de belastingdienst, je zorgverzekeraar, een winkel, of zelfs een goed doel. 
In die mail vragen ze dan naar persoonlijke gegevens, of je moet op een link klikken.
Door op de link te klikken, geef je zonder dat je het weet toestemming aan de crimineel om iets op jouw computer te installeren. Zo kan deze crimineel bij je persoonlijke documenten of foto’s. 
En als je je gegevens zelf intypt of doorgeeft, hebben de criminelen dus ook direct jouw privé-informatie! 
Zo’n mail ziet er dus vaak heel echt uit. 
En er zijn daarom ook heel veel mensen die erin trappen. 
Maar jij kunt zo’n mail herkennen.
Let maar eens op de afzender: is dat een gek e-mailadres? 
En begint de mail met jouw naam? 
Een officiële afzender noemt jou bij je naam. 
Onthoud ook dat de bank NOOIT om jouw gegevens zal vragen in een mail. 
Twijfel je? Ga naar de officiële website van de afzender en bel naar het nummer wat je daar vindt. 
Dan kun je vragen of het bericht wat je kreeg ook echt klopt. 
Zo worden de cybercriminelen gepakt, én zorg je ervoor dat niemand naar jouw privégegevens kan vissen!

Wat is phishing?

Phishing is een manier waarop criminelen naar jouw persoonlijke gegevens vissen. Met deze gegevens willen ze bijvoorbeeld toegang krijgen tot jouw bankrekening. Je herkent ze door bijvoorbeeld goed te kijken naar de afzender.

Digitale dieven vissen naar jouw persoonlijke gegevens

Hi, ik ben Query en we gaan het deze keer hebben over clickbait. Desinformatie is verkeerde informatie die expres wordt gemaakt en verspreid. Die onware informatie wordt vaak verspreid met het doel om te misleiden of geld te verdienen. Deze onjuiste informatie kan verschillende vormen aannemen. Clickbait is een vorm van desinformatie waarbij gebruik wordt gemaakt van pakkende, sensationele koppen die veel clicks opleveren! En dus veel geld…  Let maar op, ik laat het jullie zien:

Klik op mij! Klik op mij! Je hebt gewonnen! Klik! Klik! Wow, crazy… Ik wil dit weten. Ha, ik heb je beet.

Dit is een duidelijk gevalletje clickbait! Clickbait is een titel die spectaculair of opvallend is en jou nieuwsgierig maakt en die je doorlinkt naar een artikel op internet. Clickbait betekent letterlijk: Klikaas. De titel is heel overdreven, zodat er zoveel mogelijk mensen op het linkje gaan klikken. Op de site waar je dan terecht komt, staan advertenties waarmee geld verdiend wordt. Vaak is het verhaal helemaal niet spectaculair, maar dan heb je al wel het artikel gelezen, of de YouTubevideo gezien. De maker verdient geld elke keer dat de video of het artikel bekeken wordt. 
Soms wordt clickbait ook gebruikt om virussen te verspreiden, als je dan op zo’n linkje drukt, wordt er een virus op je computer gezet.
Maar als je goed oplet, kan je clickbait herkennen aan de overdreven titels, afbeeldingen en bizarre onderwerpen. Niet te snel klikken dus, anders ga je naar de haaien!

Wat is clickbait?

Clickbait betekent letterlijk klikaas. Je wordt online verleid om op een linkje te klikken. Deze hebben vaak pakkende, overdreven koppen die niet altijd waar zijn. Op de pagina waar je komt, staan advertenties waar geld mee verdiend wordt. Soms wordt er op deze manier een virus verspreid.

Desinformatie met sensationele koppen

Hi, ik ben Query en we gaan het deze keer hebben over wat een white hat hacker doet in het dagelijks leven. 
Naast black hat hackers bestaan er namelijk ook hackers die online codes kraken voor een goed doel! Digitale systemen, bijvoorbeeld van een online game, bestanden van de politie, of van TikTok of Snapchat, zijn beveiligd. Anders kan iedereen bij informatie die niet bedoeld is om openbaar te zijn. Om dit te voorkomen, geven bedrijven of organisaties, zoals een online game, of de politie, toestemming aan white-hat hackers om hun beveiliging te testen. 
Want als zij een lek kunnen vinden in de beveiliging, dan moet het snel opgelost worden!

Hackers met een witte pet doen superknap werk. Er is veel vraag naar hacktalent. White hat hackers, oftewel ethische hackers, hebben goede bedoelingen en krijgen toestemming om te hacken. Ze geven advies en stelen geen informatie.
Er zijn ook hackers met een zwarte pet. Black hat hackers. Die gaan bijna hetzelfde te werk, maar ze hebben geen toestemming en geen goede bedoelingen.
Zo! Eens even kijken of ik deze beveiliging kan kraken… Aha! Hier zie ik een zwakke plek. Deze gegevens kan ik mooi doorverkopen.
Een black hat hacker heeft geen toestemming gekregen en wil geld verdienen aan de gehackte informatie. Ook kan het zijn dat hij een virus op jouw computer zet en zo belangrijke bestanden wist of juist verspreidt. Dit is illegaal en strafbaar. Een hacker met een witte pet heeft toestemming gekregen en wil graag het goede in de wereld doen.
Daartussen zit een grijs gebied: bijvoorbeeld een hacker die wel goede bedoelingen heeft, maar geen toestemming heeft gevraagd of gekregen. Deze hacker noemen we een gray hat hacker. Ook al zijn zijn bedoelingen goed, hacken zonder toestemming blijft illegaal.

Wat doet een ethisch hacker?

Ethische hackers of ‘white hat hackers’ zijn hackers met toestemming. Ze zoeken naar zwakke plekken in online beveiliging en geven dit door, zodat het bedrijf dit aan kan passen en hackers met slechte bedoelingen er niet doorheen komen.

Hacken om beveiliging te testen

Hi, ik ben Query en ik neem je mee in de wereld van trackers. 
Tracker is een Engels woord voor volger.
Een tracker onthoudt jouw internetgedrag en geeft deze data door aan websites, om bijvoorbeeld geld mee te verdienen. 
Ik zal je laten zien hoe dat werkt.
Als je cookies accepteert, zorgen die er niet alleen voor dat de website goed werkt, maar ze onthouden ook de data die je achterlaat. 
Een tracker gebruikt die cookies om informatie over jou op te slaan. 
Zo kunnen bedrijven veel leren over wie je bent en wat je leuk vindt. 
Dat is handig, want zo krijg je dingen aangeraden die bij jouw interesses passen, ook zonder dat je ze zelf hoeft op te zoeken. 
Grote kans dat je daardoor sneller iets koopt! 
Gelukkig bepaal jij zelf welke cookies je wilt accepteren.
Handig hè, die Mr. Tracker.
Maar wil je wel dat die informatie van jou wordt verzameld? 
Kun je dan nog wel zelf bepalen wat jij online ziet? 
Krijgen we dan allemaal iets anders te zien? 
Tracking betekent dus letterlijk: volgen. 
Een tracker kun je zien als een digitale spion die informatie over jouw persoonlijke internetgedrag opslaat en doorstuurt.

Wat doet een tracker?

Als je cookies accepteert, zorgen die ervoor dat een website goed werkt. Ze onthouden ook de data die je achterlaat. Soms is dit handig, je krijgt bijvoorbeeld suggesties op basis van wat jij leuk vindt zonder dat je ernaar zoekt, maar het is ook goed om na te denken over wie die informatie over jou mag hebben.

Volgt jouw internetgedrag

Ik ben Query en vandaag vertel ik jullie iets over servers. Een server is een computer die taken uitvoert voor andere computers in het computernetwerk. Een server ziet eruit als een computer, maar dan groter en zonder beeldscherm. Er zijn veel verschillende soorten servers. Sommigen versturen bijvoorbeeld berichten en anderen draaien spelletjes. Dus: als jouw computer op een woensdagmiddag aanklopt bij een gameserver, dan gaat het ongeveer zo. 
Hai, mag ik heel even storen? Ik heb een vraagje. Ik zou heel graag een middagje HackShield willen spelen. Zou je mij kunnen verbinden? Ah, het is druk man, maar ik regel dat voor jou. Kom op, daar gaan we. Wow, bedankt. 
Een server heeft het vaak druk om iedereen te verbinden met de data waar diegene naar op zoek is. Nu jouw computer de volgende dag aanklopt bij de zoekmachineserver gaat het mis. 
Ha vriend, ik wil pannenkoeken bakken voor een vriendin. Hoeveel eieren heb ik nodig? Hoi, wacht even hoor, er hangen nog een paar miljoen computers aan de lijn. Hier hebben we te maken met een overbelaste server. Er zijn blijkbaar te veel mensen die op dit moment zoeken naar een pannenkoekenrecept. Dan kan een server dus vastlopen.

Wat doet een server?

Een server is een soort grote computer zonder beeldscherm. Ze kunnen verschillende dingen doen: computerspelletjes draaien, berichten verzenden of zoekresultaten geven. Andere computers kunnen daarvoor bij hen aankloppen.

Een computer die taken uitvoert voor andere computers

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

HackShield

Type videos