Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Evenwichtige keuzes maken: hoe doe je dat zonder het milieu, de mens of economie te beschadigen? Laat je inspireren door deze video's over duurzaamheid.

We gebruiken het elke dag; plastic. Hoe wordt plastic gemaakt en waarom gebruiken we het zo veel? Door plastic te recyclen geven we het oude product een nieuw leven. 

Quiz over het hergebruiken van spullen

Wat is recyclen?

Groep 6/7/8

Welke apparaten verbruiken veel energie? En hoe kun je energie besparen in huis? Ga op ontdekking met deze interactieve schoolplaat speciaal voor de bovenbouw en kom meer te weten over energie in en rondom het huis!

Interactieve schoolplaat in en rondom het huis

Energie in en rondom het huis

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Bij het opwekken van zonne-energie komt geen CO2 vrij. Een duurzame bron van energie dus. Hoe werken die zonnepanelen en wat is de toekomst van zonne-energie? Je leest het in de story van NPO Kennis.

Story over duurzame energie op je dak

Hoe werken zonnepanelen?

Je kan er bussen op laten rijden die vervolgens alleen water uitstoten. Maar hoe duurzaam is waterstof nou echt? Klik op de afbeelding om de story te lezen. 

Story over een energiedrager

Wat is waterstof?

Afspeellijst duurzaamheid

De Kennis van Nu in de klas

Zonne-energie wordt een steeds belangrijkere energiebron en stroomleverancier voor onze huishoudens. Door innovatieve ontwikkelingen van deze duurzame energiebron wordt het rendement steeds groter en de kosten minder. Zal zonne-energie ooit de wereld voorzien van stroom? Presentatrice Elisabeth van Nimwegen gaat naar Ameland dat bewijst dat zonne-energie kan voorzien in het grootste deel van de energiebehoefte. Presentator Diederik Jekel bezoekt jonge ondernemers die stroom uit een raam halen en hij ziet hoe auto’s ingezet kunnen worden als rijdende batterij.

De kracht van zonne-energie

Tegenlicht in de klas

Vak: scheikunde/natuurkunde. Als het aan Cleantech ligt staan we aan de vooravond van een nieuwe industriële revolutie. Een schone wereld, waarin energie schoon wordt opgewekt, water niet meer vervuild wordt, transport schoon is en producten schoon en recyclebaar worden geproduceerd. Cleantech staat voor een schone productietechnologie met behulp van natuurlijke hulpbronnen, waarbij winst wordt gemaakt met schone producten.

De schone toekomst

Groep 3/4/5

Ooooh! Nog meer poep! Stinkt nog erger! Hoi, welkom. Dus hier komt al het rioolwater binnen? Hier komt al het rioolwater binnen en gaan we hier even kijken wat er allemaal in zit. Hier wordt het gezeefd. De grote stukken worden eruit gehaald en…daarna gaat het naar de volgende stap. Het water heeft alleen maar geklotst...
en daar gaan we het juist tot rust laten komen. Het meeste vuil zakt dan naar de bodem, wordt een dikke sliblaag en daar gaan we verder mee. Het meeste water is dan al behoorlijk schoon om het verder te brengen. En slib, wat is dat precies? Een soort dikke poep he? Je ziet de rommel niet meer, het is gewoon een mooie smurrie. Je moet ervan houden. Hele mooie dikke poep. Mmmmm, heerlijk! Ieeeewh. Ieeh! Dit is dus allemaal kak. Het is net alsof die buis aan het poepen is. Gatverdamme, pardon, bah. Voelt een beetje alsof ik zelf aan het poepen ben. Echt een soort schijtkanon. En je zei dat jullie dat dikke slib laten gisten? Ja, dat brengen we naar een hele grote bak waar miljarden bacteriën in zitten. Die vertroetelen we daar echt. Door ze iedere keer die poep te geven, dat is hun eten. En ze lekker warm te maken op 32 graden. Dagenlang komt er dat gas vrij, dat zijn zeg maar de scheetjes van de bacteriën. Dat is het biogas? En dat is dus het biogas. Aha, dus biogas zijn de scheetjes van de bacteriën die onze kaka eten? Ja. Je kan hier wel onbeperkt scheetjes laten, niemand heeft het door! Wat gebeurt hier? Die bacteriën hebben heel erg hun best gedaan...en door die leidingen pompen we dat af en maken we hier dat biogas ervan. Zie je al wat? Nee, ik hoor wel wat. Ruik je het al? Nee. Ja! Oooooh bah! Dit is biogas? Dat stinkt, vriend! Dit is het biogas. Daar is Kiefer echt helemaal niks bij. En hier kan je dus mee gaan autorijden? Nou, daar maken we aardgas van, en dan kan je erop autorijden. Oke. Kief, spuit jij hem vol? Ik spuit hem helemaal vol! Auto vol met poep! Zit erop, kraantje open. Besef je nou wat er hier door de auto heen gaat? Zeker, je kan dus een soort van op vakantie gaan...op de scheten van de kak van onszelf. Gas erin. Kijken of-ie het doet! Oke Nienke, vol gas! Gaan Nienke, gaan! Rijdt heerlijk!

Kun je een auto laten rijden op poep?

Al onze poep komt in het riool terecht. In de waterzuiveringsinstallatie wordt dat een dikke, stinkende smurrie. En van het gas dat daarbij vrijkomt wordt biogas gemaakt. Een schone brandstof voor je auto!

Biogas als duurzame brandstof

Bio. Dat klinkt groen, en massa klinkt als een grote hoeveelheid. Dus biomassa klinkt als een grote hoeveelheid groen en verreweg de meeste van onze hernieuwbare energie komt van biomassa. Groen bezig toch? Biomassa is organisch materiaal zoals hout, GFT-afval en landbouwgewassen, dat gebruikt wordt als brandstof voor het opwekken van energie. Neem nou hout. Daarvoor hebben we internationaal afgesproken dat we voor al het hout dat we verbranden weer nieuwe bomen planten. En dus is het CO2-neutraal. Maar klopt dat wel? Niet helemaal, zeggen critici. Even snel: als je een boom omhakt, neemt hij geen CO2 meer op uit de lucht en het verbranden van hout zorgt juist voor extra uitstoot van CO2. Een nieuwe boom vangt dat op, maar het duurt wel tientallen jaren voordat hij het wegvallen van de oude boom compenseert. Bovendien, als je van hout écht een serieuze bron van energie wil maken, heb je daarvoor ook grote centrales, massale houtkap en vervuilende import nodig. Omdat hout minder efficiënt brandt dan bijvoorbeeld kolen of gas, en dus relatief minder energie opwekt, zou het op korte termijn zelfs schadelijker zijn dan fossiele brandstoffen. Niet alleen voor het milieu, ook voor de gezondheid, zegt het RIVM. Want het inademen van de extra fijnstof die bij het verbranden vrijkomt, is slecht voor de longen. Voorstanders van biomassa zien het allemaal niet zo somber in. Het zou slechts gaan om resthout en als we de bossen maar duurzaam beheren, dus regelmatig verjongen, komt het met die CO2-opname ook wel goed. Te positief, vinden de critici. Zij vinden dat we hier in Nederland dus te veel leunen op biomassa als duurzaam alternatief. Trouwens, sowieso is nog geen 6% van onze totale energievoorziening duurzaam. 
Dus of biomassa nou een groene oplossing is of niet, we lopen als Nederland sowieso al hopeloos achter op de rest.

Hoe groen is biomassa?

Bij biomassa wordt organisch materiaal verbrand om energie op te wekken. Dit klinkt duurzaam, maar is dit wel zo?

Energie uit verbranding van hout en GFT-afval

Vak: scheikunde/natuurkunde. In menselijke uitwerpselen en urine zitten stoffen zoals fosfaten die goede mest opleveren en die nu verloren gaan. Fosfaat is een stof die naar verwachting over zo'n 30 jaar op zal raken. Langzaam ontstaan er nu overal hi-tech én low-tech initiatieven om zelf afvalwater op te vangen, de mest te gebruiken, het water te zuiveren en te hergebruiken.

De kracht van water

Nieuwsuur in de klas

Glas en papier wordt door de meeste mensen al gescheiden. Maar dat is de laatste jaren ook het geval voor plastic en blik. Afval scheiden is goed voor het milieu. Maar er belanden nog best wel wat recyclebare materialen tussen het restafval. Afvalverwerkers hebben een methode ontwikkeld om een deel ervan zelf te verwerken.

Plastic afval recyclen

Keuringsdienst van Waarde in de klas

Insecten worden al een tijdje gezien als een goed alternatief voor vlees. Zou dit slechts een trend zijn of vervangen wij ons vlees over een aantal jaar voor insecten? En zijn krekels en sprinkhanen echt zo gezond en goed voor het milieu als wordt gedacht? De Keuringsdienst van Waarde zoekt uit hoe het zit.

Insecten

Water… Al onze meren, zeeën en  oceanen samen bedekken meer dan 70% van het aardoppervlak. Toch doet de mens daar niet heel veel mee. Wij leven, wonen en werken vooral op land. En dat is logisch, want het land geeft ons een stevige en vruchtbare bodem om op te bouwen en te verbouwen. Tenminste, zolang er genoeg ruimte is. Want de wereldbevolking blijft groeien. De ruimte om te leven komt daarom steeds meer onder druk te staan. Bovendien raken door toenemende consumptie de grondstoffen op en brengen we het milieu in gevaar door vervuiling en broeikasgassen.

Gelukkig worden we ons steeds meer bewust van onze negatieve invloed op het leefmilieu. We gaan efficiënter om met onze productiemiddelen en maken meer gebruik van duurzame energiebronnen. Maar is dat allemaal wel genoeg? Op zoek naar duurzame oplossingen voor onze problemen kijken wetenschappers nu ook naar het water om ons heen. Zoals hier, bij het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee op Texel. 

Het NIOZ doet onderzoek naar alles wat in, op, onder en boven de zee leeft. Eén van de onderzoekers hier, is Klaas Timmermans. Hij doet onderzoek naar zeewier. 


Klaas Timmermans: “Zeewier zijn algen die in zee leven. Ze voeden zich met zonlicht en voedingsstoffen opgelost in het zeewater en maken daar onder andere koolhydraten en eiwitten van. Dat zijn voedingstoffen die mensen en dieren nodig hebben om van te leven. Om zeewier te laten groeien heb je geen landbouwgrond nodig, geen zoet water en geen pesticiden. Wat je wel nodig hebt, is zout water! En daar hebben we gelukkig heel veel van. Zeewier zou daarmee een heel goede duurzame bron voor voedsel en energie voor de toekomst kunnen worden. Stel je eens voor: in plaats van een boerderij met koeien op het land een boerderij met wier op zee.” 

Voor zijn onderzoek wil Klaas Timmermans precies weten hoe zeewier groeit en welke soorten zeewier geschikt zijn voor grootschalige teelt. Daarom is het Zeewiercentrum opgericht. Dit centrum is met zijn zonnepanelen, aardwarmte en een biofilter bijna 100% duurzaam.  
Het Zeewiercentrum bestaat uit 26 ronde bakken die zijn elk gevuld met 1500 liter zeewater. Dat zoute zeewater komt uit de Waddenzee die hier vlakbij ligt. Het zeewater in de bakken wordt het hele jaar gekoeld of verwarmd met een aardwarmtesysteem. Dat systeem bestaat uit drie diepe bronnen met een constante temperatuur van 9 graden. In de zomer worden daarmee de zeewierbakken gekoeld, in de winter verwarmd. Het gebruikte water wordt in drie grote betonnen bakken gezuiverd met – jawel – zeewier. En om precies te zijn: zeesla. 

Klaas Timmermans: “Maar het Zeewiercentrum is natuurlijk geen wierboerderij op zee. Daarom zoeken we samenwerking met bedrijven. Die bedrijven kunnen dan de wetenschappelijke kennis die we hier hebben opgedaan in de praktijk brengen en zeewier op zee telen. Het geteelde zeewier kan prima gebruikt worden als voedsel voor mens en dier. Het bevat veel hoogwaardige eiwitten, suikers, maar ook mineralen, vitaminen. Het is eigenlijk een supergezonde groente. Maar kan ook prima verwerkt worden tot veevoer of tot groene energie, bijvoorbeeld brandstof waar auto’s op kunnen rijden.” 

Zeewier kan dus worden gebruikt als voedsel of brandstof en het kan superduurzaam worden geteeld in ecologische boerderijen op zee. Maar wanneer is het onderzoek eigenlijk af?

Klaas Timmermans: “Dat is heel moeilijk te beantwoorden want je merkt aan de grenzen van kennis. Dus je weet niet wat je nieuw zal gaan vinden. Maar je wil verder komen dan je nu bent. Veel beter weten hoe ze groeien, welke organismen er van leven, wat hun rol in het mariene ecosysteem is; en ik zou het mooi vinden als met die nieuwe kennis iets nuttigs gedaan wordt. Ja, daar doe je het voor.”


Zeewier als duurzame bron voor voedsel en energie

Je zou het misschien niet zeggen, maar zeewier is een natuurlijke bron van voedingsstoffen en energie. Bij het NIOZ op Texel doen ze onderzoek naar de mogelijke toepassingen van zeewier, op een zo duurzaam mogelijke manier.

Boerderijen met zeewier

Je woont in een volledig duurzaam huis, je verbouwt je eigen voedsel, je wekt je eigen energie op. Daar zal je mijn afspraak hebben. Onze steden worden steeds drukker en drukker. Door technologie slim toe te passen kun je zorgen dat het ook nog comfortabel blijft. Dat begint als me zo’n bankje met een LED-paneel waarop je kunt zien wat er te doen is in de stad en welke kant je op moet. Je zit er niet alleen op maar je krijgt informatie en het is duurzaam. Je hebt ook slimme prullenbakken toch? Ja, dat zijn prullenbakken die je belonen voor je gedrag. Je gooit er wat in en je krijgt een dankjewel. Holle Bolle Gijs 2.0. Hoe klinkt dat op zijn Rotterdams? Dankjewel he! Daar wil iedereen wel wat in gooien. Tuurlijk. Ja, die lantaarnpalen laden overdag op door de zonne-energie en als je eronder door loopt, gaan ze aan. En dat bespaart weer energie. En wat dacht je van een slimme vuilnisbak? Die geeft een signaal af als ie vol is. En deze tegels absorberen CO2. Waarom is dat goed? Dat is goed voor de luchtkwaliteit. Zo heb je toegang tot ontzettend veel data op 1 platform. Je weet wat de kortste route is, waar de files staan en heel belangrijk: waar nog precies 1 parkeerplek vrij is op de plek van bestemming.

Hoe ziet de stad van de toekomst eruit?

Steden worden steeds drukker. Slimme technologie om de stad fijn en leefbaar te houden wordt ook in Nederland steeds populairder. Hoe ziet een dag in zo'n 'smart city' er uit?

Slimme prullenbakken en duurzame lantaarnpalen

Duurzaam...wat is dat? Stel…Je runt een fabriek en je bent daarmee lekker geld aan het verdienen. Maar...dan merk je opeens dat het misschien wel goed gaat met de fabriek, 
maar niet met de natuur om de fabriek heen. Ook met de mensen die in de fabriek werken, gaat het niet echt lekker. 
En sommigen zijn veel te jong om te werken. Dat moet anders. Je wilt duurzaam gaan ondernemen. Als je duurzaam onderneemt, betekent dat, dat jouw bedrijf niet alleen leuk is voor jou en je portemonnee maar ook voor de rest van de planeet. En ook eens nog op de lange duur!
Dus geen kinderarbeid en een normaal salaris voor de werknemers. En geen vieze afvalstoffen in het milieu. Als je echt duurzaam wilt ondernemen, dan denk je niet alleen aan geld verdienen maar maak je met de winst van jouw bedrijf de planeet een beetje beter. Je zorgt goed voor de natuur...en ook voor de mensen! Dus je kunt ondernemen twee manieren. Zo...of zo! Wat  je kiest, moet jij weten, maar als je duurzaam onderneemt, dan gaat de planeet langer mee, en profiteert iedereen daar lekker van. Dan is het dus delen, die winst. Figuurlijk dan he?

Wat is duurzaam ondernemen?

Grote bedrijven zijn vaak niet heel goed voor de wereld. Denk maar aan milieuvervuiling en kinderarbeid. Door duurzaam te ondernemen zorg je met jouw bedrijf goed voor de natuur en voor de mensen.

De planeet mooier maken met de winst van jouw bedrijf

De prijsvechter in de klas

We leven in een wegwerpmaatschappij waar we onze aankopen net zo makkelijk weer weggooien. En dat heeft grote gevolgen voor het milieu. Presentator Roland Duong doet onderzoek naar de milieugevolgen van goedkope plastic producten. Hoeveel plastic komt er terecht in zee (plastic soep) en in voedsel?

De milieukosten van ons koopgedrag

Kost dat superleuke truitje dat je zag maar 20 euro? Grote kans dat het dan niet duurzaam gemaakt is. Onlangs bleek dat Syrische vluchtelingen en hun kinderen uitgebuit worden in Turkse kledingfabrieken. Linda bespreekt met Gisele Azad van kledingmerk Nirou en Tara Scally van de Schone Kleren Campagne hoe we dit soort wantoestanden tegen kunnen gaan.

Rauwkost

Een shirtje dat in de winkel maar 20 euro is? Grote kans dat het dan niet duurzaam gemaakt is. Onlangs bleek dat Syrische vluchtelingen en hun kinderen uitgebuit worden in Turkse kledingfabrieken. Wat is duurzame kleding en hoe kun jij meedoen? Youtuber Linda de Munck spreekt met Gisele Azad van kledingmerk Nirou en Tara Scally van de Schone Kleren Campagne over hoe we dit soort wantoestanden tegen kunnen gaan. 

Wat is duurzame kleding?

We kopen steeds meer kleren en we dragen ze minder vaak oftewel: fast fashion. Wat zijn daarvan de gevolgen en kan het ook anders? Wereldwijd is de verkoop van kleren in 15 jaar tijd meer dan verdubbeld. We kopen nu meer dan 100 miljard T-shirts, jurkjes of onderbroeken per jaar. De gemiddelde Nederlander koopt jaarlijks 46 kledingstukken en gooit er 40 weg en van de 173 kledingstukken in zijn kast heeft hij ruim een kwart al meer dan een jaar niet meer gedragen. Wereldwijd dragen we onze kleding steeds minder vaak. In 2002 gemiddeld nog 200 keer, nu nog minder dan 130 keer. Vooral in China dragen ze kleren steeds minder vaak. Hier in Europa daalt het licht en in Amerika gooien ze kleren het snelst weg, al na minder dan 50 keer dragen. Voor het maken van al de kleren is heel veel water nodig: voor een spijkerbroek al gauw 8000 liter en er is veel meer nodig om kleren te maken. Grote hoeveelheden aardolie, kunstmest, landbouwgif, verf en andere chemicaliën. Kleren van polyester en nylon; dat is eigenlijk gewoon plastic. Bij het wassen spoel je elke keer hele kleine stukjes plastic weg en een deel daarvan komt het eindelijk in de zee terecht: plastic soep dus. Oké. We hebben dus steeds meer kleren die we minder dragen. Maar wat gebeurt ermee als we ze weggooien? Het overgrote deel komt uiteindelijk op de vuilstort of in de afvalverbrander terecht. Een klein deel wordt gebruikt om isolatiemateriaal schoonmaakdoekjes of matrasvulling te maken en minder dan 1% wordt gebruikt om opnieuw kleren van te maken. Maar wat kan jij doen om dit te veranderen? Je kan simpelweg zo min mogelijk nieuwe kleren kopen en langer hetzelfde dragen. Als je dan toch andere kleren wil, ga voor tweedehands en gooi oude kleren niet in de vuilnisbak maar geef ze weg, bijvoorbeeld aan het Leger des Heils. De kledingindustrie kan veel doen. Kleding verhuren in plaats van verkopen bijvoorbeeld. Een soort Netflix voor kleren, voor zeg 30 euro per maand kun je dan 4 kledingstukken gebruiken. Ben je erop uitgekeken dan lever je je jurk weer in. En ook kunnen ze meer kleren recyclen. Nu is het moeilijk om van oude kleren, nieuwe kleren te maken. Vaak omdat een kledingstuk uit verschillende materialen bestaat die moeilijk uit elkaar te halen zijn. Fabrikanten zouden dus minder verschillende stoffen bij kledingstukken kunnen gebruiken. En ze kunnen ook duurzamere grondstoffen gebruiken om kleren van te maken. In plaats van katoenvezels kunnen ze vezels van uitgeperste sinaasappels of vermalen koffie gebruiken. 
Het zijn allemaal mooie ideeën, het kost sowieso tijd en geld. Dus het is maar de vraag of de kledingindustrie gaat veranderen. Ondertussen kan jij je steentje bijdragen door toch maar weer die oude trui uit de kast te trekken, ook al vind je hem niet meer zo fashionable. Of ga je toch weer shoppen?

Waarom is veel kleding kopen slecht voor het milieu?

Je staat er misschien niet bij stil, maar voor elk kledingstuk dat je koopt is een heleboel water nodig, en ook allerlei chemicaliën. En kleren die je weggooit, worden vaak niet gerecycled. Veel kleren kopen is dus niet zo duurzaam. Wat kun je zelf doen om je steentje bij te dragen aan een duurzamere kledingindustrie?  

Kleding maken en weggooien is vervuilend

Milieu en klimaat

Arbeid, productie en bedrijf

Laat je inspireren door onze video's over duurzaamheid!

Duurzaamheid

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Op dit moment ervaren wij problemen met de site, waaronder de zoekfunctie. Er wordt aan gewerkt, hopelijk snel opgelost. red. Schooltv.nl

Schaatsende kinderen

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.