Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog tot de jaren negentig van de vorig eeuw woedt de Koude Oorlog. Een oorlog met veel conflicten, maar nooit een direct conflict tussen de twee grootmachten en hun ideologieën; Het kapitalisme van de De Verenigde Staten en het communisme van de Sovjet Unie.

Hitler in de RIjksdag

In de twintigste eeuw verandert Duitsland onder Hitler in een dictatuur. Wat weet jij van de opkomst van het nationaal-socialisme, de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog? Klik op de afbeelding en test je kennis.

Examenquiz bij geschiedenis voor havo/vwo

Wat weet jij over Duitsland in Europa?

In vijf korte afleveringen wordt het verloop van de Koude Oorlog verteld. Van het IJzeren Gordijn tot aan de wapenwedloop.

Koude Oorlog in de klas

Naar de website over de Koude Oorlog

Na de Tweede Wereldoorlog breekt een periode van gewapende vrede aan: de Koude Oorlog. Het kapitalistische Amerika en de communistische Sovjet-Unie komen lijnrecht tegenover elkaar te staan. Dwars door Europa verrijst een IJzeren Gordijn, dat oost scheidt van west. De machtsblokken dreigen met kernwapens, maar tot een echte oorlog tussen Amerika en de Sovjet-Unie komt het niet. In deze tijdlijn zie en lees je alles over de Koude Oorlog: van het oplopen van de spanningen, de wapenwedloop en de ruimterace tot het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.     

Tijdlijn over de gewapende vrede tussen oost en west

De Koude Oorlog

In 1945 strijden de Sovjet-Unie en de VS samen tegen Nazi-Duitsland. Als de Nazi’s zijn verslagen komt de samenwerking ten einde. De communistische Sovjet-Unie en het kapitalistische Amerika komen lijnrecht tegenover elkaar te staan. En beiden willen hun invloed uitbreiden. Dat doen ze door indoctrinatie en een wapenwedloop. Landen moeten kiezen tussen oost of west. Als landen binnen de invloedssfeer een andere weg willen kiezen ontstaan er spanningen en zelfs oorlogen. Maar een oorlog tussen de Sovjet-Unie en Amerika blijft uit. Daarom noemen we dit conflict een Koude Oorlog. In 1991 valt de Sovjet-Unie uit elkaar en komt er een einde aan de Koude Oorlog.

High Speed History

Van 1945 tot 1991 is er een periode van gewapende vrede tussen twee grootmachten: de VS en de Sovjet-Unie. De spanningen lopen hoog op maar een echte oorlog blijft uit. We noemen die periode ook wel de Koude Oorlog.

Wat was de Koude Oorlog?

Met de Duitse aanval op Polen begint op 1 september 1939 de Tweede Wereldoorlog. En ook in Azië is het oorlog. Japan verovert land na land. In december 1941 wordt het Amerikaanse Pearl Harbor aangevallen…en zo wordt ook de VS de oorlog binnen gesleurd. Amerikaanse troepen vechten nu mee tegen de Duitse en Japanse legers. In Azië wordt langzaam maar zeker steeds meer landen terugveroverd. Maar als Duitsland zich in mei 1945 overgeeft, houdt Japan nog stand. Om de oorlog te beëindigen, werpt de VS twee allesvernietigende atoombommen af. De eerste op de stad Hiroshima en daarna één op Nagasaki. Op 15 augustus 1945 geeft Japan zich over en eindigt de Tweede Wereldoorlog.

Twee atoombommen op Japan maken in 1945 een eind aan de Tweede Wereldoorlog. Duitsland had zich toen al overgegeven.

De atoombommen op Hiroshima en Nagasaki

Tussen 1924 en 1928 komt Jozef Stalin aan de macht in de Sovjet-Unie. Hij ontwikkelt zich als een ware dictator. Iedereen die tégen hem of anders is laat hij oppakken of vermoorden. Hij stuurt ze naar Siberië naar werkkampen die Goelags heten. Miljoenen mensen werken zich dood in deze kampen. Toch doet Stalin ook veel goeds voor zijn land. Hij pakt de ongeletterdheid aan en industrialiseert in snel tempo. Ook verslaat hij samen met de andere geallieerden landen Nazi-Duitsland. De Sovjet-Unie wordt zo een wereldmacht die zich kan meten met aartsrivaal Amerika. Als Stalin in 1953 overlijdt gaan veel Russen huilend de straat op.

Van 1924 tot 1953 is Jozef Stalin leider van de Sovjet-Unie. De dictator laat iedereen oppakken die het niet met hem eens is en miljoenen mensen werken zich onder zijn bewind dood. Maar Stalin weet van zijn land wel een wereldmacht te maken.

Wie was Stalin?

Winston Churchill is een van de beroemdste staatsmannen van de 20e eeuw. Hij is premier van Engeland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de bombardementen door de Nazi’s houdt hij het hoofd koel. Hij blijft standvastig en met zijn bevlogen toespraken weet hij de Britse natie bijeen te houden. Het Britse eiland wordt nooit veroverd door de Duitsers. Churchill zweert Nazi-Duitsland totaal te vernietigen. En samen met de VS en de Sovjet-Unie krijgt hij dat voor elkaar. Maar Churchill veracht niet alleen de Nazi’s ook van de communisten moet hij niets hebben. Met afschuw ziet hij hoe de Sovjet-Unie uitgroeit tot een supermacht en het Verenigd Koninkrijk zijn status als wereldmacht verliest.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Winston Churchill de premier van Groot-Brittannië. Samen met de Amerikanen en de Russen weet hij Europa te bevrijden van de Nazi’s.

Wie was Winston Churchill?

In 1947 is in Europa de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog in volle gang. De verwoesting is enorm en er is een groot tekort aan geld en middelen. George Marshall, de minister van Buitenlandse zaken van de VS wil de Europese landen helpen. Marshall belooft de landen financiële steun maar het Marshallplan heeft ook een politiek doel. De VS denkt dat als het economisch goed gaat met de Europese landen ze minder snel communistisch zullen worden. Nederland en 16 andere Europese landen ontvangen de Marshallhulp. Ze krijgen geld, goederen, grondstoffen en voedsel voor de wederopbouw. En George Marshall  krijgt in 1953 de Nobelprijs voor de Vrede.

Na de Tweede Wereldoorlog krijgen Europese landen financiële steun van Amerika voor wederopbouw. Ook willen de Amerikanen zo voorkomen dat het communisme zich uitbreidt.

Wat was het Marshallplan?

Na de Tweede Wereldoorlog wordt Korea bevrijd na jaren van Japanse bezetting. De Verenigde Staten en de Sovjet-Unie spreken af het land op te delen. Het zuiden wordt kapitalistisch en het noorden communistisch. Met de 38e breedtegraad als grens. In 1950 vallen de Noord-Koreanen het zuiden aan. Ze willen het hele land communistisch maken, maar met steun van de VN weten de Zuid-Koreanen de aanval af te slaan. In de bloedige strijd vallen meer dan 2 miljoen doden. De oorlog leidt uiteindelijk tot niets. De strijdende partijen spreken in 1953 een wapenstilstand af, maar de oorlog is nooit beëindigd. Tot op de dag van vandaag zijn de beide Korea’s vijanden van elkaar en kan de strijd zo weer oplaaien.

Buurlanden Zuid-Korea en Noord-Korea zijn sinds 1950 met elkaar in oorlog. Het Noorden is communistisch en het Zuiden kapitalistisch.

De Korea-kwestie

Het eiland Cuba ligt niet ver van de kust van de Verenigde Staten. In 1959 komt Fidel Castro er aan de macht en maakt van Cuba een communistische staat. Castro zoekt toenadering tot de eveneens communistische Sovjet-Unie. In ruil voor steun wil de Sovjet-Unie kernraketten plaatsen op Cuba. Als de Amerikanen dat in 1962 ontdekken breekt er crisis uit. Amerika dreigt met een oorlog en eist dat de Sovjet-Unie de kernraketten weghaalt. Een oorlog tussen de grootmachten ven lijkt onafwendbaar. Maar de Russen trekken zich uiteindelijk terug als de VS hun installaties uit Turkije haalt.

In 1959 plaatst de Sovjet-Unie kernraketten op het communistische eiland Cuba. Als de Amerikanen dat ontdekken, breekt er een crisis uit die met een sisser afloopt.

Wat was de Cubacrisis?

Begin jaren zestig van de vorige eeuw wordt er een jonge en charismatische president gekozen in de VS. Zijn naam is John Fitzgerald Kennedy. Hij en zijn hippe vrouw Jackie zijn populair bij veel Amerikanen en JFK heeft frisse plannen. Zo kondigt hij aan een mens op de maan te gaan zetten en wil hij de uitbreiding van het communisme in de wereld verder tegenhouden. JFK is dominant en daadkrachtig en maakt daardoor ook vijanden. Een van hen is Lee Harvey Oswald. Oswald schiet JFK op 22 november 1963 dood met een gericht schot door het hoofd. En nu nog steeds is de vraag is of hij alleen heeft gehandeld of dat er sprake is geweest van een duister complot.

Op 22 november 1963 wordt de Amerikaanse president John F. Kennedy doodgeschoten door Lee Harvey Oswald. Hij was niet bij alle Amerikanen een populaire president.

Wie was John F. Kennedy?

Tsjecho-Slowakije wordt in 1968 overheerst door de communistische Sovjet-Unie. Maar de nieuwe Tsjechische leider Alexander Dubček wil dat veranderen. Volgens hem moet Tsjecho-Slowakije democratischer worden en het communisme minder bepalend. Daarom maakt hij een eind aan de strenge censuur in het land. Mensen mogen weer vrijuit hun mening geven, protesteren en weer naar het buitenland reizen. Maar volgens de Sovjet-Unie gaat dat te ver. In mei 1968 trekken Russische soldaten de stad Praag binnen. Ze nemen het gezag weer over en maken een eind aan de Praagse lente.

De leider van Tsjecho-Slowakije wil zijn land in 1968 democratischer maken. Mensen krijgen meer vrijheid en het communisme wordt minder bepalend. Maar deze Praagse Lente gaat de communistische Sovjet-Unie veel te ver.

Wat was de Praagse Lente?

In 1957 starten de Sovjet-Unie en de VS een race wie het eerst in de ruimte is. De Russen winnen de eerste twee slagen.  In 1957 cirkelt hun satelliet Spoetnik als eerste rond de aarde en in 1961 is Joeri Gagarin de eerste mens in de ruimte. Maar dan zijn de Amerikanen aan de beurt. Onder leiding van de raketgeleerde Wernher von Braun lanceren zij in 1969 de Apollo-11 met als bestemming de maan. En op 21 juli van dat jaar is het zover. Astronaut Neil Armstrong zet als eerste mens voet op de maan. Volgens Armstrong zelf: ‘een kleine stap voor een mens, maar een enorme sprong voor de mensheid’.

Astronaut Neil Armstrong zet op 21 juli 1969 als eerste mens voet op de maan. Een paar jaar eerder is het de Russen gelukt om als eerste een satelliet te lanceren en een mens in de ruimte te brengen. Door deze ruimterace te winnen, willen Amerika en de Sovjet-Unie allebei het machtigste land ter wereld worden.

Wanneer was de eerste maanlanding?

In 1957 breekt er een oorlog uit tussen Noord- en Zuid-Vietnam. Het door de communistische Sovjet-Unie en China gesteunde noorden geeft hulp aan de Vietcong, dat in het zuiden een guerrilla-oorlog uitvecht. En uit angst voor het communisme steunt de VS het Zuid-Vietnamese leger met geld, wapens en manschappen. Ondanks hevige bombardementen en het gebruik van chemische wapens lukt het de Amerikanen niet om de Vietcong te verslaan. De oorlog duurt voort en veel jonge Amerikaanse soldaten sterven in de strijd. Steeds meer Amerikanen protesteren tegen de oorlog. En uiteindelijk trekt de VS haar troepen terug. Zuid-Vietnam wordt onder de voet gelopen door legers uit het noorden. In 1976 wordt het hele land de Socialistische Republiek Vietnam.

Van 1955 tot 1975 woedt er in Vietnam een bloederige oorlog. Het noorden wordt gesteund door de communistische Sovjet-Unie en het zuiden door de VS. Amerika verliest de Vietnamoorlog.

Wat was de Vietnamoorlog?

In 1985 komt Michail Gorbatsjov aan de macht in de communistische Sovjet-Unie. Het gaat dan niet goed met de economie van het land. De mensen in de Sovjet-Unie zijn ontevreden en er is veel onrust. Gorbatsjov wil zijn land van de ondergang redden met glasnost en perestrojka: openheid en hervormingen. Ook sluit Gorbatsjov verdragen met het buitenland om zo internationale spanningen te verminderen. Maar zijn politiek leidt onbedoeld tot het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het einde van de Koude Oorlog met het Westen. Hiervoor krijgt hij in 1990 de Nobelprijs voor de Vrede.

Van 1985 tot 1991 is Gorbatsjov de president van de communistische Sovjet-Unie. Hij gooit het roer om en introduceert glasnost en perestrojka: openheid en hervormingen.

Wie was Gorbatsjov?

Na de Tweede Wereldoorlog wordt Duitsland verdeeld in vier bezettingszones. Ook de hoofdstad Berlijn wordt opgedeeld. De Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië bezetten het westen van de stad. De Sovjet-Unie bezet het oostelijke deel. In 1948 wordt het oosten onder druk van de Sovjet-Unie communistisch. Steeds meer inwoners vluchten daarom weg uit Oost-Berlijn. De Sovjets laten een muur bouwen om ze tegen te houden. De Berlijnse muur houdt 28 jaar stand. Maar als de Sovjet-Unie eind jaren tachtig de touwtjes iets laat vieren...grijpen de Oost-Berlijners hun kans om de muur naar beneden te halen. In 1990 is het verenigde Berlijn weer de hoofdstad van Duitsland.

Op 9 november 1989 beklimmen duizenden Oost-Berlijners de muur die de stad 28 jaar had verdeeld. De Berlijnse muur wordt afgebroken en Berlijn is weer één stad.

Waarom viel de Berlijnse Muur?

Televisie en computer

H/V korte examenvideo's bij geschiedenis, de Koude Oorlog.

De Koude Oorlog in het kort

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.