Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Het communisme van Karl Marx wordt in de 19e en 20e eeuw steeds populairder. Dat verandert na het uiteenvallen van de Sovjetunie in 1991. Toch zijn er nog steeds landen die communistisch zijn. 

In vijf korte afleveringen wordt het verloop van de Koude Oorlog verteld. Van het IJzeren Gordijn tot aan de wapenwedloop.

Koude Oorlog in de klas

Naar de website over de Koude Oorlog

Na de Tweede Wereldoorlog breekt een periode van gewapende vrede aan: de Koude Oorlog. Het kapitalistische Amerika en de communistische Sovjet-Unie komen lijnrecht tegenover elkaar te staan. Dwars door Europa verrijst een IJzeren Gordijn, dat oost scheidt van west. De machtsblokken dreigen met kernwapens, maar tot een echte oorlog tussen Amerika en de Sovjet-Unie komt het niet. In deze tijdlijn zie en lees je alles over de Koude Oorlog: van het oplopen van de spanningen, de wapenwedloop en de ruimterace tot het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.     

Tijdlijn over de gewapende vrede tussen oost en west

De Koude Oorlog

Hitler in de RIjksdag

In de twintigste eeuw verandert Duitsland onder Hitler in een dictatuur. Wat weet jij van de opkomst van het nationaal-socialisme, de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog? Klik op de afbeelding en test je kennis.

Examenquiz bij geschiedenis voor havo/vwo

Wat weet jij over Duitsland in Europa?

Afspeellijst communisme

Het communisme ontstaat in de 19de eeuw mede door Karl Marx. In de fabrieken ziet Marx hoe arbeiders zichzelf bijna dood moeten werken voor een hongerloontje, terwijl de directeur nog even een grote sigaar aansteekt. Dat kan beter, volgens Marx: als de fabrieken in handen van de staat zijn, dan kan de winst eerlijker verdeeld worden. En dan kan opeens iedereen een sigaar roken. (Maar wel een kleintje.)

In 1917 breekt de Russische Revolutie uit, onder leiding van de communist Lenin. Het land wordt omgedoopt in de Sovjet-Unie, een nieuwe vlag wordt gehesen en het communisme ingevoerd. Bedrijven en landbouwgrond komen in handen van de staat, en boeren en arbeiders krijgen allemaal evenveel. Hoewel… sommige hoge heren krijgen net evenveler. Daardoor krijgt de gewone man toch weer minder. En critici hoeven hun mond al helemaal niet open te doen...

De theorie van het communisme werkt in de praktijk niet echt lekker. Dat ziet ook Michael Gorbatsjov. Hij komt uit de communistische partij, maar leidt de Sovjet-Unie langzaam maar zeker richting democratie. Vanaf de jaren ‘90 is het weer ‘gewoon’ Rusland. Het communisme is verleden tijd, de hamer en sikkel gaan terug in de gereedschapskist.


Clipphanger

In een communistische staat is iedereen gelijk en zijn alle bedrijven en landbouwgrond van de staat. In Rusland heeft het communisme van Karl Marx zijn langste tijd gehad, maar er zijn landen die nog steeds communistisch zijn. Cuba en Noord-Korea bijvoorbeeld.

Wat is communisme?

Karl Marx reist veel door Europa. Hij ziet een continent waar de spanningen hoog oplopen. Revolutionaire groeperingen eisen politieke hervormingen in landen die nog steeds autoritair worden bestuurd. En door de Industriële Revolutie ontstaat een nieuwe klasse: de fabrieksarbeider, een mens die is gereduceerd tot een productie-eenheid. De arbeider produceert tegen een laag loon meer goederen dan ooit tevoren. De winst daarvan verdwijnt in de zakken van fabriekseigenaren. 
Marx beschrijft hoe de arbeider onontkoombaar meewerkt aan zijn eigen ondergang. Door technische innovaties en efficiënte arbeidsdeling levert zijn arbeid steeds meer winst op voor de eigenaren. Marx noemt dat meerwaarde. Daardoor wordt het verschil in kapitaal tussen arbeider en eigenaar steeds groter, waardoor die arbeider zelf relatief steeds armer wordt. 
In zijn Parijse Manuscripten en zijn hoofdwerk Het Kapitaal beschrijft Marx de schrijnende reductie van mens tot productie-eenheid. Voor Marx is de mens een sociaal wezen, en arbeid speelt in sociale relaties een cruciale rol. Maar in het kapitalisme is arbeid ondergeschikt aan winst. Arbeid is niet langer een wezenlijk aspect van de mens, maar de belangrijkste reden van zijn ellende. Marx spreekt van vervreemding. 
Als radertje in de machine, vervreemdt de mens zich van zijn werk. Maar hij vervreemdt zich ook van zijn medemensen, die niets meer zijn dan andere radertjes. Uiteindelijk herkent de mens ook zichzelf niet meer. Hij is volledig ontmenselijkt. Charles Chaplin verbeeldt het later in de film Modern Times, waarin een arbeider door een machine wordt opgeslokt. 
Nu met de financiële crisis is Marx weer actueel. Vandaag zou hij uitleggen hoe de financiële sector de samenleving kannibaliseert, terwijl een alternatief onmogelijk schijnt. Economie bepaalt immers het bewustzijn van de mensen; ze is de onzichtbare hand achter politieke en morele opvattingen. Het lijkt alsof we niet anders kunnen. 
Toch voorzag Marx in zijn tijd dat de uitbuiting niet is vol te houden. Mensen komen in opstand, een revolutie is onvermijdelijk. Dat is ten dele ook gebeurd, maar het door Marx geïnspireerde communisme liep uit op wrede onderdrukking. Is er een rechtvaardig alternatief? 


Karl Marx (1818-1883)

Marx was een Duitse denker die veel invloed heeft gehad op de filosofie en economie. Hij vindt het een slechte zaak dat de fabrieksarbeider die is voortgekomen uit de industriële revolutie, is gereduceerd tot een productie-eenheid. Hij bedenkt een filosofie waarin iedereen gelijk is: het communisme.  

Grondlegger van het communisme

Rond 1900 is Rusland een primitief land. De meeste inwoners zijn arme boeren. Aan het hoofd staat de almachtige, superrijke Tsaar die in 1914 ook graag meedoet aan de Eerste Wereldoorlog. Maar dat is geen succes, Rusland kan geen moderne oorlog voeren en verliest slag op slag. In 1917 zijn de bolsjewieken onder leiding van Lenin het zat, de Tsaar wordt afgezet en zijn hele gezin wordt geëxecuteerd. En de communisten maken van Rusland een socialistische republiek.

High Speed History

Op 25 oktober 1917 staat Rusland op zijn kop. Onder leiding van Lenin komen de bolsjewieken in opstand tegen de Russische tsaar. Rusland wordt een socialistische republiek.

Wat is de Russische revolutie?

In 1917 komt in Rusland Vladimir Lenin aan de macht. Lenin komt op voor de onderdrukte boeren en arbeiders in zijn land. Onder zijn leiding breekt de Russische revolutie uit. De elitaire tsaar wordt afgezet en Rusland wordt een socialistische republiek. In de daarop volgende burgeroorlog worden alle landbouwgronden, bedrijven en fabrieken staatseigendom. Maar dit leidt tot teruglopende productie. Ook breekt er droogte uit en miljoenen Russen sterven van de honger. In 1921 wijzigt Lenin zijn beleid met de Nieuwe Economische Politiek waarin een deel van het staatseigendom weer privé wordt. In 1924 sterft Lenin aan een beroerte, maar hij blijft een voorbeeld voor veel toekomstige communisten.

Van 1917 tot 1924 is Vladimir Lenin leider van de Sovjet-Unie. Hij maakt van Rusland een socialistische republiek waarin alle landbouw en industrie staatseigendom wordt.

Wie was Lenin?

Tussen 1924 en 1928 komt Jozef Stalin aan de macht in de Sovjet-Unie. Hij ontwikkelt zich als een ware dictator. Iedereen die tégen hem of anders is laat hij oppakken of vermoorden. Hij stuurt ze naar Siberië naar werkkampen die Goelags heten. Miljoenen mensen werken zich dood in deze kampen. Toch doet Stalin ook veel goeds voor zijn land. Hij pakt de ongeletterdheid aan en industrialiseert in snel tempo. Ook verslaat hij samen met de andere geallieerden landen Nazi-Duitsland. De Sovjet-Unie wordt zo een wereldmacht die zich kan meten met aartsrivaal Amerika. Als Stalin in 1953 overlijdt gaan veel Russen huilend de straat op.

Van 1924 tot 1953 is Jozef Stalin leider van de Sovjet-Unie. De dictator laat iedereen oppakken die het niet met hem eens is en miljoenen mensen werken zich onder zijn bewind dood. Maar Stalin weet van zijn land wel een wereldmacht te maken.

Wie was Stalin?

De Chinees Mao Zedong is de zoon van een rijke boer. Hij wordt in 1921 lid van de Communistische Partij. Na een burgeroorlog weten de communisten in 1949 de macht te grijpen. China heet voortaan: de Volksrepubliek China en Mao wordt het staatshoofd. Zijn ideeën worden vastgelegd in Het Rode Boekje. Iedereen in China moet het dit boekje uit het hoofd leren. Het is onderdeel van de Culturele Revolutie die Mao in de jaren 60 in gang zet. Daarbij worden tegenstanders en andersdenkenden op grote schaal gemarteld en vermoord. De repressie en de hongersnoden kosten miljoenen Chinezen het leven. In 1976 overlijdt Mao waarna de dictatuur iets minder streng wordt, maar nog altijd is de Communistische Partij in China aan de macht.

Mao Zedong is van 1949 tot 1976 de communistische dictator van China. Hij laat zijn tegenstanders martelen en vermoorden. Onder zijn bewind zijn er hongersnoden en wordt de bevolking onderdrukt.

Wie was Mao Zedong?

Vietnam werd in 1954, nadat het land onafhankelijk werd van Frankrijk, onderverdeeld in Noord en Zuid Vietnam. In 1965 was er een oorlog tussen deze twee landen. Het noorden was communistisch en daarom steunden de Verenigde Staten het zuiden. 
Tien jaar later won het noorden en werden de twee delen herenigd. De oorlog heeft de ontwikkeling in Vietnam lange tijd belemmerd. Daarnaast zijn er de negatieve gevolgen van het communistische eenpartijstelsel met een centrale planeconomie. In de jaren '90 werd de economie hervormd en kreeg Vietnam een min of meer open markt economie. Hierdoor werd er een economische groei van 9% gehaald. 
Maar door de huidige recessie neemt deze groei weer af en blijft Vietnam nog steeds een arm, zeer dichtbevolkt ontwikkelingsland: Zo moet 18% van de mensen rondkomen van minder dan 1 dollar per dag; De kindersterfte onder de 5 jaar is 30 van de 1000 kinderen; 18% van de bevolking is ondervoed; En 28% van de mensen die op het platteland wonen hebben geen toegang tot schoon drinkwater. 
Vietnam is een ontwikkelingsland, maar dat betekent niet dat zo'n land totaal niet op Nederland lijkt. Zo kun je in de steden met je Nederlandse bankpas pinnen en kun je overal op straat je email checken.

Vietnam

Vietnam heeft een bloedige geschiedenis door de Vietnamoorlog. Het is een communistisch land, maar is op een aantal terreinen wel veranderd.

Een ontwikkelingsland in opkomst

De twee Korea's waren ooit gewoon één land. 
Waarom is dat ooit in tweeën gedeeld?
Daarvoor duiken we even in de geschiedenis, de Koreaanse cultuur is al 5000 jaar oud.
Het was een koninkrijk op het Koreaans schiereiland.
In 1910 werd het land gekoloniseerd door Japan, maar Japan werd in de Tweede Wereldoorlog uitgeschakeld.
De geallieerden vonden dat Korea niet klaar was voor zelfbestuur, maar het moest wel onafhankelijk worden.
Dus verdeelden de Amerikanen en de Russen het schiereiland, om nieuwe verkiezingen in goede banen te leiden.
Ze trokken daarvoor een willekeurige grens, de 38e breedtegraad. 
De Russen gingen over het noorden, de Amerikanen over het zuiden.
In 1947 werd het de Amerikanen duidelijk dat een hereniging er niet in zat.
Ze droegen de kwestie over aan de VN, die moest de nieuwe verkiezingen maar organiseren.
Die kwamen er in Zuid-Korea.
President Syngman Rhee riep in 1948 de Republiek Korea uit in Seoul, met een pro-westerse democratie.
25 dagen later riep Kim Il-sung de Democratische Volksrepubliek Korea uit in Pyongyang, met de Sovjetunie als modelstaat en Russische adviseurs.
Daarna trokken de Russen en de Amerikanen hun troepen terug.
Maar Kim Il-sung was ervan overtuigd dat Korea weer één land moest worden, dus viel hij in 1950 het zuiden binnen.
Noord-Korea was beter bewapend, had een betere industrie, dus die hereniging zou een makkie worden. Hij had bijna heel Zuid-Korea veroverd.
Maar hij had er niet op gerekend dat Amerika Zuid-Korea te hulp zou schieten.
Het lukte de VS bijna om heel Noord-Korea in te lijven bij Zuid-Korea. Amerikaanse troepen kwamen zelfs bijna tot de Chinese grens.
Toen greep China in en stuurde een leger. 
De oorlog eindigde in 1953 met een wapenstilstand, formeel zijn de landen nog altijd in oorlog.
Tussen de landen is een gedemilitariseerde zone waar de legers van beide landen continu tegenover elkaar staan. 
Door de grens werden ook families van elkaar gescheiden. Tegenwoordig mogen zij elkaar af en toe wel zien.
Nog altijd in China een bondgenoot van het noorden en geeft de VS militaire bescherming aan het zuiden.
De streep die ooit random werd getrokken is daarmee uitgegroeid tot één van 's werelds meest beladen grenzen.

Waarom zijn er twee Korea's?

Ooit was Korea gewoon één land. Na de Tweede Wereldoorlog is het land opgedeeld in een communistisch en een kapitalistisch deel, die formeel nog steeds met elkaar in oorlog zijn.

Oorlog en wantrouwen tussen Noord-Korea en Zuid-Korea

Het eiland Cuba ligt niet ver van de kust van de Verenigde Staten. In 1959 komt Fidel Castro er aan de macht en maakt van Cuba een communistische staat. Castro zoekt toenadering tot de eveneens communistische Sovjet-Unie. In ruil voor steun wil de Sovjet-Unie kernraketten plaatsen op Cuba. Als de Amerikanen dat in 1962 ontdekken breekt er crisis uit. Amerika dreigt met een oorlog en eist dat de Sovjet-Unie de kernraketten weghaalt. Een oorlog tussen de grootmachten ven lijkt onafwendbaar. Maar de Russen trekken zich uiteindelijk terug als de VS hun installaties uit Turkije haalt.

In 1959 plaatst de Sovjet-Unie kernraketten op het communistische eiland Cuba. Als de Amerikanen dat ontdekken, breekt er een crisis uit die met een sisser afloopt.

Wat was de Cubacrisis?

Marien van der Heijden: in Rusland heb je in 1917 een revolutie waarin stapsgewijs de communisten de macht grijpen. Dus de communistische partij van Lenin en later Stalin. Dingen moeten vernieuwen en veranderen en voor al die nieuwe initiatieven willen de communisten propaganda maken en daarvoor wordt een heel apparaat in het leven geroepen worden, de staatsuitgeverij en drukkerijen, om affiches te maken. Ze maken heel veel gebruik van affiches. Het is natuurlijk de tijd voor televisie, en praktisch nog geen radio. Beeldpropaganda, dat werkt zeker in een land zoals Rusland waar in de steden en vooral op het platteland ook nog heel veel mensen niet kunnen lezen of schrijven. Dus een beeld, zegt Lenin, spreekt meer dan duizend woorden. Dus je krijgt van allerlei beeldpropaganda voor de coöperatie, dus de landbouw, zelfstandige boeren worden eruit gewerkt en die beleidslijn moet aan de man gebracht worden. Rond 1930 bedenken Stalin en de andere leiders van het politbureau dat het in de Sovjet-Unie tijd is voor een grootschalige aanpak van de landbouw en de industrie en daarvoor bedenken ze de zogenaamde vijfjarenplannen. Ook daarvoor weer zijn enorme propagandacampagnes nodig waar ook weer heel veel met beeld gewerkt wordt: fotografie, film en ook weer de poster, het affiche. En wat je heel veel ziet is dat je daar constructivistische kunstenaars als ontwerper tegenkomt. Constructivisme was een grote verering van dynamische composities, verheerlijking van de techniek, machines zijn mooi goed. Nou is in de jaren rond 1930, dus de jaren waarin dit soort dingen gedaan worden, is een enorme polemiek zou ik het bijna noemen, burgeroorlog gaande op het artistieke front tussen constructivisme en een andere stroming; socialistisch realisme. Die gaat er van uit dat je moet kiezen voor de zichtbare werkelijkheid en die mooier maken dan die is, dat je begrijpelijk moet zijn voor de arbeidersklasse, dat je als kunstenaar niet de baas bent, maar dat de politiek opdracht geeft aan de kunst. En je ziet gaandeweg dat politiek wint, het was voor kunstenaars heel moeilijk om als kunstenaar te leven, en precies te doen wat ze zelf wilden. Dan kreeg je geen staatsopdracht en zo’n schilderij werd ook niet tentoongesteld. Dan was je natuurlijk een verrader en naarmate de jaren dertig verder komen, werd dat steeds meer levensgevaarlijk.

Censuur tijdens het communisme

In Rusland heb je in 1917 een revolutie waarin stapsgewijs de communisten de macht grijpen. Dus de communistische partij van Lenin en later Stalin. Bij de verankering van de communistische Revolutie in de Russische samenleving hebben kunstenaars een belangrijke rol gespeeld. Deels omdat ze mee wilden helpen, deels omdat ze gedwongen werden. De kunsthistoricus Marien van der Heijden van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis laat aan de hand van affiches zien hoe dat in zijn werk ging. 

Kunstenaars onder druk

Tsjecho-Slowakije wordt in 1968 overheerst door de communistische Sovjet-Unie. Maar de nieuwe Tsjechische leider Alexander Dubček wil dat veranderen. Volgens hem moet Tsjecho-Slowakije democratischer worden en het communisme minder bepalend. Daarom maakt hij een eind aan de strenge censuur in het land. Mensen mogen weer vrijuit hun mening geven, protesteren en weer naar het buitenland reizen. Maar volgens de Sovjet-Unie gaat dat te ver. In mei 1968 trekken Russische soldaten de stad Praag binnen. Ze nemen het gezag weer over en maken een eind aan de Praagse lente.

De leider van Tsjecho-Slowakije wil zijn land in 1968 democratischer maken. Mensen krijgen meer vrijheid en het communisme wordt minder bepalend. Maar deze Praagse Lente gaat de communistische Sovjet-Unie veel te ver.

Wat was de Praagse Lente?

Groep 6/7/8

In de eerste helft van de 20ste eeuw is er heel wat verschil tussen de kapitalistische Verenigde Staten en de communistische Sovjet-Unie.. Maar als in de jaren ‘40 Europa fascistisch dreigt te worden, trekken de machtsblokken van 2 kanten ten strijde tegen bloksnor.

Als Adolf het onderspit delft, hebben de grootmachten elk een deel van Europa bevrijd. Die delen beschouwen ze als hun invloedsfeer. De Sovjets willen niets meer met het kapitalistische westen te maken hebben en gooien de grenzen op slot. Zo ontstaat een scheidslijn dwars door Duitsland en door Europa, die door de Britse premier Winston Churchill het IJzeren Gordijn wordt genoemd - en die trouwens net zo goed de Stalen Schutting of de Houten Heg had kunnen heten.

In die jaren hangt een kleine versie van het Gordijn in Berlijn. Berlijn ligt in Oost-Duitsland, maar is zelf ook weer verdeeld in een westelijk en oostelijk deel, gescheiden door de vrijwel ondoordringbare Berlijnse muur. In de jaren ‘80 krijgen veel landen genoeg van de Sovjetoverheersing. Er vallen gaten in het gordijn en op 9 november 1989 valt ook de Berlijnse muur. Sindsdien is Duitsland weer 1 land en Europa 1 Eh Europa.

Na de Tweede Wereldoorlog is Europa verdeeld in twee kampen: het kapitalistische westen en het communistische oosten. Er ontstaat een scheidslijn dwars door Duitsland en door Europa, die door Winston Churchill het IJzeren Gordijn wordt genoemd.

Wat is het IJzeren Gordijn?

In 1878 wordt in Georgië een kereltje geboren genaamd Jozef Vissarionovitsj Dzjoegashvili. De jonge Jozef zit graag met zijn neus in de communistische boeken van Karl Marx, hij wordt zelf ook revolutionair en verbannen naar Siberrrrië. 

Jozef ontsnapt uit de kou en sluit zich aan bij Vladimir Lenin. Tijdens de oktoberrevolutie van 1917 komen ze in opstand tegen de tsaar van Rusland. Na een bloedige burgeroorlog wordt het land omgedoopt in de Sovjet-Unie. Met aan het hoofd Jozef Stalin: de Man van Staal.

Hij smeedt plannen om de economie te stimuleren. Arbeiders werken zich te pletter, en wie niet luistert krijgt ook een enkeltje Siberië, of erger. Stalin wordt in de propaganda verheerlijkt als De Grote Leider. Tijdens de Tweede Wereldoorlog strijdt hij met de geallieerden tegen die andere beruchte snor, maar die warme samenwerking tussen Oost en West wordt daarna een Koude Oorlog. In 1953 overlijdt Stalin aan de gevolgen van een beroerte. Voor de Russen wordt het leven daarna langzaamaan iets minder beroerd.

Jozef Stalin staat bijna dertig jaar aan het hoofd van de communistische Sovjet-Unie. Als dictator reageert hij met ijzeren hand: miljoenen Russen worden geëxecuteerd of komen om in strafkampen.

In het onvrije communistische Oost-Duitsland en andere Oostbloklanden gaat het economisch slecht. Het voedsel is schaars, mensen staan in lange rijen voor de winkels en er is weinig luxe. De mensen in he Oostblok worden steeds ontevredener. Om de mensen te redden geeft de nieuwe leider van de Sovjetunie de mensen meer vrijheid. Glasnost en perestrojka. Openheid en vernieuwing. Dat zijn de woorden die Gorbatsjov gebruikt om het Oostblok te hervormen. Het Sovjetleger dat altijd klaarstond om in te grijpen bij een opstand, trekt hij terug uit Oost-Duitsland en de andere Oostbloklanden. Want Gorbatsjov vindt dat de regeringen van het Oostblok zelf mogen uitmaken hoe ze hun land besturen. Veel Oost-Duitsers zijn het hiermee eens. Ze willen politieke hervormingen en vrij kunnen reizen naar het westen. De Oost-Duitsers protesteren massaal. De regering komt steeds meer onder druk te staan. De DDR-regering doet alsof er niets aan de hand is. Maar uiteindelijk geven de Oost-Duitse leiders onder de druk toe. Burgers mogen voortaan vrij reizen tussen Oost- en West-Duitsland. Dat nieuws verspreidt zich razendsnel. Duizenden Oost-Berlijners komen naar de doorgangen van de muur zoals hier bij Checkpoint Charlie. Ze eisen dat de slagbomen open gaan. De grenswachten die eerder altijd schoten op elke Oost-Duitser die wilde vluchten doen nu niets. In 1989 is de muur na bijna 30 jaar geen scheiding meer. De muur wordt voor een groot gedeelte afgebroken. Nog datzelfde jaar ontmoeten de leiders van Amerika en de Sovjetunie elkaar en verklaren dat de Koude Oorlog voorbij is. Een jaar later worden de twee Duitslanden die 45 jaar lang zijn verdeeld, weer een. De hoofdstad wordt Berlijn. Het restant van de muur herinnert ons aan de Koude Oorlog en is nu een toeristische attractie geworden.

De val van de Berlijnse muur

Na de Tweede Wereldoorlog is Duitsland verdeeld in Oost- en West-Duitsland. Het Oosten wordt communistisch, het westen kapitalistisch. Er wordt een muur gebouwd om te zorgen dat mensen niet uit het arme Oosten naar het rijke Westen kunnen vluchten. In 1989 komt de muur ten val en komt er een einde aan de Koude Oorlog tussen Amerika en de Sovjetunie.

Het einde van de Koude Oorlog

In 1985 komt Michail Gorbatsjov aan de macht in de communistische Sovjet-Unie. Het gaat dan niet goed met de economie van het land. De mensen in de Sovjet-Unie zijn ontevreden en er is veel onrust. Gorbatsjov wil zijn land van de ondergang redden met glasnost en perestrojka: openheid en hervormingen. Ook sluit Gorbatsjov verdragen met het buitenland om zo internationale spanningen te verminderen. Maar zijn politiek leidt onbedoeld tot het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het einde van de Koude Oorlog met het Westen. Hiervoor krijgt hij in 1990 de Nobelprijs voor de Vrede.

Van 1985 tot 1991 is Gorbatsjov de president van de communistische Sovjet-Unie. Hij gooit het roer om en introduceert glasnost en perestrojka: openheid en hervormingen.

Wie was Gorbatsjov?

3 Op reis in de klas

Noord-Korea is een land in Zuidoost-Azië. Het land is samen met Zuid-Korea ooit één land geweest. Na een oorlog is het land uiteengevallen in een noordelijk deel en een zuidelijk deel. Noord-Korea is een streng communistisch land. De afgelopen tientallen jaren is het land geleid door twee machtige leiders, Kim-il-sung en Kim-jong-il. Deze leiders worden door de bevolking als goden geëerd. Kim-il-sung is na zijn dood zelfs uitgeroepen als ‘eeuwige president’ van Noord-Korea. Presentatie: Floortje Dessing.

Het land Noord-Korea

Noord-Korea is een land in Zuidoost-Azië. Het land is samen met Zuid-Korea ooit één land geweest. Na een oorlog is het land uiteengevallen in een noordelijk deel en een zuidelijk deel. Noord-Korea is een streng communistisch land. De bevolking wordt onderdrukt door haar leiders. Ondanks dat de mensen maar weinig vrijheid hebben, proberen ze toch een zo normaal mogelijk leven te leiden.

Noord-Korea is een land in Zuidoost-Azië. Het land is samen met Zuid-Korea ooit één land geweest. Na een oorlog is het land uiteengevallen in een noordelijk deel en een zuidelijk deel. Noord-Korea is een streng communistisch land. De bevolking wordt onderdrukt door haar leiders. Ondanks dat de mensen maar weinig vrijheid hebben, proberen ze toch een zo normaal mogelijk leven te leiden. Presentatie: Floortje Dessing.

De mensen van Noord-Korea

Nieuwsuur in de klas

Noord-Korea is een gesloten land. We weten niet veel over hoe het is om er te wonen, maar correspondent Marieke de Vries van Nieuwsuur mag bij hoge uitzondering een kijkje nemen in het land van dictator Kim Jong-Un.

Noord-Korea: leven in een dictatuur

3 op Reis in de klas

Cuba is een land in de Caribische Zee in Midden-Amerika. Het is een groot langwerpig eiland met daaromheen wel 4000 kleine eilandjes. Bijzonder aan Cuba is dat het communistisch is. In de hoofdstad Havana vind je veel oude gebouwen en monumenten. Hieraan kun je zien dat Cuba vroeger een Spaanse stad is geweest. Presentatie: Dennis Storm.

Cuba

In 2019 breken er protesten uit in Hongkong tegen de regering. Hongkong is liberaal en kapitalistisch, in tegenstelling tot het communistische China. Wanneer China een wet in wil voeren waarin staat dat iedereen met een strafblad aan China kan worden uitgeleverd, komen de inwoners van Hongkong in opstand tegen de steeds verdergaande beperkende maatregelen.

Tegenlicht in de klas

In 2019 breken er protesten uit in Hongkong tegen de regering. Hongkong is liberaal en kapitalistisch, in tegenstelling tot het communistische China. Wanneer China een wet in wil voeren waarin staat dat iedereen met een strafblad aan China kan worden uitgeleverd, komen de inwoners van Hongkong in opstand tegen de steeds verdergaande beperkende maatregelen. (Inmiddels is de veiligheidswet aangenomen waarmee het streven naar afscheiding, buitenlandse inmenging en staatsondermijnende activiteiten in Hongkong is verboden).

Protesten in Hongkong

Vak: maatschappijleer. In China is geen sprake van persvrijheid en vrije meningsuiting zoals dat in Nederland wel het geval is. Alle media worden streng gecontroleerd door de Chinese overheid. Wie toch kritisch is, bijvoorbeeld journalisten en bloggers, wordt de mond gesnoerd door gevangenneming of geweld. De Chinese overheid zegt hier echter niks van te weten.

Persvrijheid in China

Televisie en computer

Alles over het communistische gedachtegoed

Communisme

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Het schooljaar gaat weer beginnen. Wij zijn er klaar voor.

Header kapstok

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.