Wat was de pest?

In de veertiende eeuw werd de wereld getroffen door een ernstige pandemie: de pest, een hele besmettelijke ziekte. Deze werd veroorzaakt door een bacterie. In die tijd was er nog geen medicijn, waardoor er 200 miljoen doden vielen. Dit virus ging de wereld over door handel en scheepvaart.

Dus een pandemie ontstaat meestal doordat dieren een nieuw virus ontwikkelen. Het dier zelf gaat er niet dood aan, maar als een mens in contact komt met zo'n ziek dier, kan het wel overspringen van het dier op een mens. En als het dan ook van mens op mens overspringt, dan kan er een pandemie ontstaan. Pandemieën bestaan al lang. En zijn eigenlijk begonnen toen we overgingen op landbouw en veeteelt. Ook verre reizen speelden al een grote rol. En als je nu een hele dodelijke pandemie zou moeten noemen? Ja, dan denk je aan de pest: De zwarte dood. Dat was een hele ernstige pandemie. Die is in de 14e eeuw uit China overgebracht. Er was in die tijd ook al veel handel en scheepvaart. Via ratten is de pest toen verspreid in Europa en de rest van de wereld. Het is ook een hele besmettelijke ziekte. Mensen die het hadden, de pestlijders, werden buiten de stad gehuisvest. Zo ver mogelijk van de bewoonde wereld. Het was ook een hele dodelijke ziekte. 200 miljoen mensen zijn overleden. 200 miljoen?! Ja. En er was ook geen medicijn ofzo. Nee. In die tijd kon je alleen maar bidden en hopen dat je beter werd. In Amersfoort hadden ze daar zelfs een speciale pestkapel voor. Daar zijn we nu. Dit is Sint Rochus. Dat is de heilige van de pest. Volgens de verhalen heeft hij het ook echt zelf gehad en overleefd. En hij wijst daar nog naar een litteken van de pest.

Als je ziek was, moest je naar een pestmeester. Die noemden ze ook wel de snaveldokter. Die stond dan ergens op straat in speciale beschermende kleding. Het snavelachtige masker dat hij droeg was gevuld met kruiden en specerijen als boerenwormkruid om de lucht te zuiveren. Die deden ze dan zo er in. Masker op. Zo dacht men de slechte dampen die de pest veroorzaakte tegen te kunnen houden.
De pest is natuurlijk al lang geen probleem meer. Dankzij goede hygiëne en rioleren is de kans op de ziekten als de pest en cholera en andere infectieziekten enorm afgenomen. En we hebben nu natuurlijk ook antibiotica. Ja, dat is in 1928 ontdekt. Door de Britse arts-bacterioloog Alexander Fleming. Dat is echt een held die miljoenen levens heeft gered. Dat klinkt best positief, eigenlijk. Is de kans op een pandemie nu kleiner of groter dan vroeger? We hebben betere medicijnen. Zoals antibiotica en vaccins. Inentingen. Maar mensen en dieren leven wel steeds dichter op elkaar. En we zijn meer gaan reizen. Vliegtuigen en cruiseschepen, treinen en bussen. Dat zijn ideale omstandigheden om zo'n virus snel te verspreiden. Precies. Dat is het laatste wat we willen. Hoe kunnen we een pandemie voorkomen? Dat is door onszelf en de wereld een beetje gezonder te maken. Heel concreet: Minder reizen. En dieren iets meer ruimte geven en met rust laten. Dan is de kans dat zo'n virus overspringt naar de mens een stuk kleiner.