Vliegroutes

Met de vluchtsimulatoren in Delft en Amsterdam wordt ‘Free-Flight’ experimenteel getest. Is het nieuwe systeem ook veilig?

De kortste afstand tussen 2 punten is een rechte lijn. En de kortste afstand tussen 2 plaatsen op de aarde is een zogenaamde grootcirkel. Maar de kortste route is niet altijd de snelste, de goedkoopste of de veiligste route. Ja, gelukkig, we zijn veilig geland. Mag ik heel even naar de Toren? We zijn in de Verkeerstoren van Schiphol. Je ziet vliegtuigen komen en gaan. En hier, vanuit de Toren, proberen ze dat verkeer zo efficiënt in te delen.
Jacco, we willen van A naar B, wat is de optimale route, hoe berekenen we die? Nou, die hangt af niet alleen vanwaar we vertrekken en waar we naartoe gaan, maar ook van de wind en daarvoor hebben de vliegtuigen in de cockpit een boardcomputer en die kan de optimale route berekenen.
Toch is dat niet de route die we altijd zomaar mogen vliegen? Nee, dat klopt. Die optimale route mag je eigenlijk zelden of nooit vliegen. En dat komt, omdat er in de in de luchtvaart een systeem wordt gebruikt met vaste routes, en de Verkeersleiding bepaalt eigenlijk hoe je daar vliegt, op welke hoogte en welke snelheid, omdat de Verkeersleiding dan een geordend plaatje heeft voor zich en die kan dan kijken waar vliegtuigen elkaar tegen kunnen komen en dat is dan bij kruisingen of hoe vliegtuigen elkaar inhalen op zo’n route, en dat, en dat is veel overzichtelijker dan als iedereen zijn eigen optimale route kriskras door elkaar zou gaan vliegen.
Maar toch hebben jullie onderzoek gedaan naar die optimale route kriskras door elkaar, wat leverde dat op? Ja, dat is het Free-Flight-idee, het idee, dat als je nou zelf in de cockpit kon zien waar de andere vliegtuigen zitten, zou je die dan niet kunnen ontwijken en op die manier toch je optimale route (en inderdaad in zo’n chaotisch verkeerspatroon, als je het van een afstandje met al die vliegtuigen bekijkt) dat toch kan vliegen.
Kun je me laten zien hoe dat d’r uitziet als zo’n conflict tussen 2 vliegtuigen moet worden opgelost?Kijk: we zitten hier in de flightsimulator van het L en R in Amsterdam, maar we zijn verbonden met de flightsimulator van de TU Delft waar ook aan Free-Flight onderzocht wordt. In Delft vliegt nu Cassandra in de simulator en we zien hier dat andere vliegtuig al op ons scherm. We horen een geluidje, dat is een waarschuwing, dat er een gevaarlijke situatie dreigt, een conflict. We zien hier een cirkel en dat is waar wij het dichtst bij elkaar gaan komen, die 2 vliegtuigen. Nou, dat systeem gebruikt verkeersregels die ingebouwd zitten en wij hebben onze positie naar hun uitgestuurd en zij hebben hun positie naar ons uitgestuurd. Wat we in feite doen is, dat we kijken waar we het dichtst bij elkaar zitten, die afstand die daar al bestaat, die mag je alleen maar groter maken. Alsof die 2 posities elkaar afstoten, zeg maar alsof ze geladen deeltjes zijn. Ik zou zeggen: stuur ons maar iets naar links.
Wow! We zien ons het bochtje nu draaien en dan weer recht. Hebben jullie nu kunnen bewijzen, dat het Free-Flight-systeem veilig is? Je kan voor 2 vliegtuigen die op elkaar af vliegen kan je wel allerlei mogelijke situaties doorrekenen, maar voor een situatie met allerlei andere vliegtuigen bewijzen dat het dan ook altijd goed gaat, daar is de wiskunde gewoon nog niet klaar voor. Het ontbreekt ons aan de methodes om dat te bewijzen.
Maar hoe weet u dan, dat dit wel veilig is? Een heleboel dingen simuleren en op die manier kijken wat het gedrag is van het systeem en daardoor krijg je dan een vermoeden over de veiligheid. Maar je moet niet vergeten, dat ook het huidige systeem vandaag de dag zal je niet van kunnen bewijzen, dat het in 100% van de gevallen altijd goed gaat.
Is het zo, dat het plaatje van de Free-Flight-vliegtuigen niet een heel chaotisch beeld oplevert? Ja, als je naar zo’n scherm kijkt, zo’n radarscherm waar al die vliegtuigen op bewegen, dan ziet het d’r in het geval van Free-Flight inderdaad chaotischer uit dan dat hele geordende plaatje met die vaste routes. En voor de meeste mensen is die orde, dat geeft de indruk, dat het veiliger zal zijn. Maar in dit geval bleek dat voor de hoge luchtvaart juist niet zo te zijn. Dus ja, dan toch liever een veilige chaos dan een gevaarlijke orde!