Name: Hoe worden de oceanen op aarde bedreigd?
Uploaded: 2018-08-15T13:46:12+02:00
Duration: 5 min 12 s
Description: De oceanen op aarde zijn van levensbelang. Ze zorgen voor zuurstof, bepalen het klimaat en zorgen voor de opslag van CO2. Maar onze oceanen hebben te maken met vier grote bedreigingen.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Zuurstof: best belangrijk. Bomen strijken altijd met de eer, en terecht ook wel, maar wist je dat elke tweede teug zuurstof uit de oceaan komt? Nee? Luister dan effe want de oceaan is voor ons van levensbelang. Letterlijk. De oceaan zorgt naast zuurstof ook voor voedsel en medicijnen en bepaalt het weer, de temperatuur en het klimaat. En oh ja, lekker zwemmen en pakjes bestellen. En dus zijn we er heel zuinig op. Toch? Vier dingen: overbevissing, plastic, dode zones en verzuring. Ik duik zo dieper in de materie. Maar eerst een paar oceaanfeitjes. 
We tellen er vijf. De Grote, de Atlantische en de Indische Oceaan en de Noordelijke en Zuidelijke IJszee. Maar ze staan allemaal met elkaar in verbinding. Het is een en dezelfde enorme bak met water. Veel. Maar toch, als je al dat water in druppel zou vangen krijg je dit kleine bolletje en daarin zit wel 99% van de biosfeer: het gebied op aarde waar leven mogelijk is. Van plankton tot vinvis, van kwal tot koraal en van octopus tot wat deze vriend ook mag voorstellen. En het is ook de basis voor die andere 1%, voor al het leven op het land en in de lucht. Dus beter zijn we er een beetje zuinig op. Maar ja. 
Eén: Overbevissing. Dat betekent dat er dusdanig veel gevist wordt dat de vispopulatie zich niet in hetzelfde tempo kan herstellen als het tempo waarin mensen ze kunnen vangen. Dat is wat er door geïndustrialiseerde visserij gebeurt. Wereldwijd is 31% van de soorten waarop we vissen overbevist en nog eens 58% zit aan de maximale grenzen van wat duurzaam is. Vooral grote vissen zoals tonijn, zwaardvissen en haaien hebben het zwaar. Per jaar doden mensen zo'n 100 miljoen haaien en andersom: 5. En dan zijn zij de monsters. 
En het wordt voorlopig alleen nog maar meer: voor onze sushi, haaienvinnensoep en tonijnpizza's maar daarmee verstoren we wel het voedselketensysteem in de oceaan dat hiervoor miljoenen jaren lang in balans was. En dan heb ik het nog niet eens gehad over het probleem van bijvangst. Maar we moeten door. 
Nummer twee: plastic. We halen de vis eruit. Maar we geven er wel wat voor terug. Elk jaar komt er volgens de meest betrouwbare schatting zo'n 8 miljoen ton plastic in de oceaan terecht. Dat is het gewicht van 800 Eiffeltorens aan plastic. 
Tja. Deze beelden zijn voor niemand leuk maar het zijn vooral de ontelbare minuscule deeltjes plastic die een groot probleem vormen. De allerkleinsten wezentjes eten die deeltjes en zo verstoren we de hele voedselketen ook van onderaf, totdat zelfs indirect ook op ons eigen bord terechtkomt. Bon apetit. 
Drie: dode zones. Dat zijn gebieden waar helemaal geen zuurstof meer in het water zit en waar dus ook helemaal niets meer leeft. Het is geen toeval dat van die dode zones vooral opdoemen in dichtbevolkte, welvarende kustgebieden. Dat komt vooral door de bemesting in de landbouw. Grote hoeveelheden stikstof en fosfor belanden uiteindelijk in zee en zuurstof maakt plaats. 
Wereldwijd zijn er steeds meer van die dode zones. Sinds 1950 zijn ze zelfs verviervoudigd. Maar dat gebrek aan zuurstof zien we niet alleen aan de kust. 
Vier: verzuring. Dat wij met onze CO2-uitstoot de atmosfeer opwarmen, dat mag onderhand wel bekend zijn, maar wist je dat de oceaan zo'n 20 tot 30% van al die CO2 absorbeert? Weet je nog, die tweede teug zuurstof? 
Die danken we aan fytoplankton: ontelbare minuscule plantjes die door middel van fotosynthese CO2 uit de atmosfeer halen en zuurstof ervoor teruggeven. Je kan ze zelfs zien vanuit de ruimte. Maar door onze uitstoot te verstoren we die hele koolstofkringloop. De pH-waarde van het oceaanwater is sinds de industriële revolutie gedaald van 8,25 naar 8,14. Klinkt als heel weinig maar het werkt logaritmisch, heel ingewikkeld. Lang verhaal kort: de oceaan is een heel stuk zuurder geworden en dat is funest voor dieren met kalkskeletten zoals kreeften, schelpen en vooral koralen. De verwachting is dat eind deze eeuw 90% van al het koraal wereldwijd is verdwenen. Terwijl koraalriffen het thuis zijn voor een kwart van al het oceaanleven. 
Daarmee hebben wij een kettingreactie in gang gezet die alle levensvormen in de oceaan raakt en uiteindelijk ook ons. En kunnen we dan niets doen? Tuurlijk wel, maar eigenlijk niets dat je niet allang weet.

Oceaanstromingen hebben grote invloed op ons klimaat. Ze kunnen een verwarmende of verkoelende werking hebben. Appy Sluijs onderzoekt de oceanische circulatie en vertelt erover in deze 360graden-video. 

Oceaanstromingen en klimaatverandering

Oceanische circulatie in 360 graden - Oceaanstromingen en klimaatverandering

Aardrijkskunde examenquiz

Test of jij goed bent voorbereid op je examen aardrijkskunde! Wat weet je van platentektoniek, de koolstofkringloop en oceanische circulatie? Klik op de afbeelding om te beginnen.

Examenquiz bij aardrijkskunde voor vwo

Wat weet jij over de aarde als natuurlijk systeem?

Hoe is het voor mensen in andere landen om buitenstaander te zijn, puber, homo, verslaafd of... ongesteld? Je ziet de overeenkomsten en verschillen tussen culturen in onze steeds kleiner wordende wereld.

Programmaheaders

Programmalogo's

Metropolis in de klas

Metropolis

Verzamel al het plastic afval dat de mensheid ooit heeft geproduceerd en je hebt een berg groter dan de Mount Everest. De plastic soep in de oceanen vormt een grote bedreiging voor de natuur. In dit scrollverhaal gaan de correspondenten van VPRO’s Metropolis in hun land op zoek naar bijzondere manieren waarop mensen omgaan met plastic. Verhalen van plasticsmokkelaars, eenzame milieustrijders en zelfs zo smerig dat de poep je om de oren vliegt.

Scrollverhaal over plastic soep

Tasje erbij?

In de zomer van 2019 komt de temperatuur in Nederland voor het eerst in de geschiedenis boven de 40 graden Celsius. Deze extreme hitte is het gevolg van klimaatverandering. Hoe komt dit en wat kunnen we ertegen doen? 

Scrollverhaal over klimaatverandering en een leefbaar klimaat

Klimaatkansen 

Hoe worden de oceanen op aarde bedreigd?

NOS op 3 houdt je op de hoogte met korte nieuwsupdates! Dankzij hun uitleganimaties begrijp je het nieuws nog beter.

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

De oceanen op aarde zijn van levensbelang. Ze zorgen voor zuurstof, bepalen het klimaat en zorgen voor de opslag van CO2. Maar onze oceanen hebben te maken met vier grote bedreigingen.

Milieu en klimaat

Overbevissing, plastic, dode zones en verzuring

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.