Hmm. Ja, sorry hoor. Ik eet niet zo netjes. Zie je die kruimels die ik achterlaat? Maar kruimels laat ik niet alleen in de echte wereld achter, ook in de wereld van het internet. Iedere keer als je je telefoon, tv of computer gebruikt, laat je een digitale kruimel achter.
Geweldig natuurlijk wat je allemaal kunt met digitale apparaten, maar telkens laat je weer wat kruimeltjes informatie over jezelf achter. Zoals hoeveel geld ik uitgeef, welke apparaten ik gebruik, aan wie ik een mailtje stuur. Wie m'n vrienden zijn. Waar ik naar zoek op internet. Waar ik naartoe reis. Wat mijn hobby's zijn. Waar ik vakantiefoto's heb gemaakt. Welk soort films ik graag kijk. Met wie ik chat. Welke games ik speel. En wat voor soort speler ik ben. En via mijn telefoon wordt mijn locatie bijgehouden. Zo laat je, vaak zonder dat je 't door hebt, overal informatiekruimels over jezelf achter.
Hoog tijd om te kijken wat ik allemaal van mezelf op internet heb achtergelaten. Hier in Zeist zit een recherchebureau en die kunnen precies zien wie je bent, waar je woont, met wie je omgaat, en dan hoeven ze niet met een verrekijker in de bosjes voor je huis te gaan liggen. Het enige wat ze van je nodig hebben is een naam en met een telefoonnummer erbij is 't helemaal makkelijk om alles van je te weten te komen.
Hee, Marloes. Hai. Ik ben Sosha. En m'n telefoonnummer is 06... Met deze gegevens kan je informatie over mij opsporen? Dat klopt. Met je naam en telefoonnummer kan ik online van alles over je vinden. Maar is dat informatie waar iedereen bij kan of alleen de politie? Je moet je voorstellen dat alle informatie die jij op internet achterlaat, dus op Instagram, Facebook of iets dergelijks, dat komt in een grote database terecht. Dat moet je zien als een grote computer. En die informatie is vrij. Dus als iemand je tagt of een berichtje stuurt, komt dat online. En alle informatie is open, daar heb ik geen speciale opsporingsbevoegdheid voor nodig. Oeh, met een beetje internetspeurwerk weet je alles van mij? Jazeker. Geef me een paar dagen, dan weet ik precies wie Sosha is. Oké!
Whoo. Ik vind 't eng. Huh? Oh man, wat is dit scary, zeg. Haha!
Ik sta nog steeds met m'n oren te klapperen. Dit rapport kreeg ik drie dagen geleden binnen en wat daarin stond was echt bizar. Hier staan allemaal dingen in over mij, hoe ik eruit zag als klein meisje, waar ik heen ging op vakantie, dat ik van pizza houd. Wie m'n familie is, wie m'n vrienden zijn. Blijkbaar is dit allemaal op het internet te vinden. Maar als ik 't op tv moet laten zien vind ik 't weer te privé. En dat is gek, want blijkbaar denk ik er niet genoeg over na dat alles wat ik op internet zet voor iedereen openbaar is.
Sosha Duysker. Bang voor spinnen en clowns. Koopt voor 54 euro aan boodschappen per week. Eet veel chocola. Gaat vier keer per jaar naar de dokter. Toch best scary, dat iedereen alles over je te weten kan komen.
Sommige kruimels kan iedereen zien. Andere kruimels kunnen alleen de bedrijven zien waar je ze hebt achtergelaten. Bijvoorbeeld bij een webshop. Die kruimels zijn van die bedrijven, maar omdat je soms niet door hebt, is dat bedrijven deze kruimels met elkaar delen, en zelfs verkopen.
Het kan ook best handig zijn als bedrijven wat van je weten. Dan weten ze welke reclame ze naar wie moeten sturen. Als ze weten dat je 10 jaar oud bent laten ze geen autoreclames zien, maar speelgoedreclames. De supermarkt weet wie er in de buurt woont en dat er volgend jaar 20 kinderen snoep komen kopen. De apps op je tv weten welke films je leuk vindt. En de webshops weten welke boeken je waarschijnlijk wil kopen of van welke kleren je houdt.
Remco. Jij adviseert scholen over het veilig gebruik van internet. Wat is er zo erg aan het feit dat bedrijven digitale kruimels van je verzamelen? Dat is toch heel handig? Het is heel handig én het kan heel irritant zijn. Handig omdat bedrijven je beter kunnen helpen als ze meer van je weten. Irritant als bedrijven al die kruimels samenvoegen en daar een plaatje van maken waarvan jij zegt: Dat ben ik helemaal niet. Of: ik vind het niet fijn dat je dat van me weet. In feite maken ze een digitale Sosha. Je kunt heel moeilijk controle uitoefenen op dat plaatje dat van jou wordt gemaakt, op die digitale Sosha. Ze plakken een etiket op jou en het is moeilijk daar vanaf te komen.
Al die informatie wordt op miljoenen computers opgeslagen en daar worden altijd kopieën van gemaakt. Ook al verwijder je iets, er zwerft altijd wel een kopie rond. Kortom, iets op internet blijft er voor altijd op staan.
Het is toch wel goed om je te realiseren wat bedrijven en overheden nu al van je weten. En dat wordt in de toekomst alleen maar meer, en meer, en meer….
‘De laatste tijd voel ik me niet zo goed.Ik zie 't al. Jij bent niet lid van een sportschool. En je hebt nog nooit gymschoenen gekocht.’
‘SDO! Go go go! SDO! Mag ik van u één kaartje voor de wedstrijd?Het spijt me. Je komt hier niet in. Hoezo niet? Als ik zie hoe agressief jij spelletjes speelt op de computer, kun je 't vergeten. Vertrek maar.’
‘Hallo, mag ik één kaartje voor het vrijzwemmen alstublieft? Natuurlijk. Uw naam is? Sosha Duysker. Ik zie dat u zwemmerseczeem heeft. Dan mogen we u niet binnenlaten. Dat was twee jaar geleden! Sorry, het mag echt niet.’
‘Hee man. Hee, goeiedag. Momentje alsjeblieft. Je hebt niet genoeg volgers. Niet populair genoeg, ik kan je niet binnenlaten. Pardon hè.’
‘Je cv is dik in orde voor deze baan. Mooi. Indrukwekkend zelfs. Maar als ik zo een beetje online kijk, zie ik dat jij veel van feestjes houdt. Helaas past jouw profiel niet bij ons bedrijf.’
Als dit het toekomstbeeld is, vind ik 't niet zo fijn dat iedereen zo makkelijk bij m'n gegevens kan. Misschien moet ik me beter beschermen. Heb je wat tips voor me? Kijk goed naar je locatiegegevens. Hoeven niet altijd op aan. Oke. Tip 2. Denk goed na over de spelletjes die je downloadt en speelt. Heel veel spelletjes zijn gratis. Ja. En als het spelletje gratis is, dan betaal je toch. Je betaalt met de kruimels die je achterlaat. Die verkopen ze weer aan andere bedrijven die dan weten: Als zij naar YouTube gaat, dan moeten we die advertentie laten zien. En is er nog een laatste tip? Als een app aan jou vraagt: Mag ik je camera gebruiken? Ja, dat gebeurt inderdaad heel vaak. Ja, dan moet je daar niet altijd 'ja' tegen zeggen. Want zonder dat je dat misschien goed door hebt, zeg je daarmee vaak ook dat je akkoord gaat om alle beelden met dat bedrijf te delen. Dat zijn in ieder geval hele goede tips. Maar er blijft heel veel over waar je niks aan kan doen. Misschien toch maar stoppen met dat hele internet, telefoon, ik ben er moe van. Weg. O nee! Ah nee, wat doe ik? Zo ver had je niet hoeven gaan.
