Name: Wat kunnen we leren van skeletten?
Uploaded: 2022-10-14T00:00:00+02:00
Duration: 7 min 7 s
Description: Eeuwenoude skeletten bevatten veel informatie over hoe de persoon leefde. Met verschillende technieken kunnen onderzoekers achterhalen hoe gezond iemand was. En dat vertelt ons meer over het verleden.

Klas 4/5/6

Skeletten kunnen niet praten, maar toch kunnen ze ons een heleboel vertellen. Bijvoorbeeld of de persoon veel stress had op het moment van overlijden of aan welke ziekte die is gestorven. En zelfs of degene malaria had of niet. Waar komen de skeletten vandaan? De skeletten die hier liggen die we hier gaan bekijken, die komen allemaal uit Zeeland. Die zijn in de in de loop van de jaren hier opgegraven en dan komen ze hier terecht. En worden er vaker skeletten gevonden? Ja, best vaak. In Nederland vinden de meeste opgravingen plaats in stadskernen. En ja als er dan iets moet gebeuren dan ja vind je wel eens skeletten en die worden dan meteen opgegraven. Dus we vinden ze eigenlijk best wel vaak en we kunnen er dan nog best wel heel veel mee doen ook. Wow. Ja. Hier liggen dus allemaal schedels hier. 
Ja inderdaad, want er was een beetje een focus op schedels en de wat oudere opgravingen. Dus dit zijn opgraving uit de jaren vijftig. En dan maken ze dus inderdaad als er alleen maar schedels in zitten dan hebben ze dat er opgezet. Een stempel? Ja. Hier hebben we bijvoorbeeld een bovenbeen los. Oh ja, en dit zijn onder de plekken maar waar ze zijn opgegraven? Ja ja, dus dit zijn inderdaad de verschillende locaties in Zeeland waar dan dus deze skeletten zijn opgegraven. Jij onderzoekt dus dagelijks dit soort skeletten. Realiseer je je dan altijd nog dat het een echt mens is geweest met een heel leven? Mannen, vrouwen, kinderen? Ja, absoluut. Ja, dat is ook heel belangrijk denk ik. Dat we dat blijven realiseren. Dit zijn mensen en wij hebben echt het voorrecht om deze te mogen te mogen analyseren. En dat vind ik ontzettend fascinerend. Ik ben er ook heel dankbaar voor dat ik naar deze skeletten kan kijken en daardoor over het verleden kan leren. En welke wil je me laten zien? Deze. En hoe oud zijn deze? Beetje wisselend maar vooral middeleeuwse skeletten. Dus dan hebben we het over van 500 tot 1500 ongeveer. Dat is zeg maar jouw specialisatie. Dat is mijn specialisatie. Rachel neemt het skelet mee voor onderzoek. Ze kijkt naar sporen van malaria. Deze ziekte kwam tot 1950 voor in Nederland en was volgens Rachel ook volop aanwezig in de Middeleeuwen. In dit laboratorium hebben ze verschillende methodes om de skeletten te onderzoeken. Ik zoek dus naar tekenen van bloedarmoede, omdat dat dus een van de belangrijkste symptomen van malaria is. Ja. En dat kunnen we op plekken in de skelet zien waar de buitenkant van het bot heel erg dun is. Want wat er gebeurt bij bloedarmoede is dat je lichaam gaat proberen meer rode bloedcellen aan te maken en als het gevolg daarvan zet je beenmerg uit. Het wordt als het ware groter. En dat gaat ten koste van de buitenkant van het bot. En dat kan je dus zien hier in die oogkassen. Ja, die gaatjes. En dat is eigenlijk dus de binnenkant van het bot die je nu aan de buitenkant kan zien. Ja. En dit vertelt mij dus dat deze persoon bloedarmoede had. Waarschijnlijk, het ziet er vrij actief uit inderdaad. Dus op het moment van overlijden had deze persoon bloedarmoede. En hoe weet je nou dat dat de basis was van malaria en niet van iets anders? Ja, dat is natuurlijk inderdaad lastig te zeggen zo met het blote oog, want bloedarmoede kan dus door andere dingen ook veroorzaakt worden. Maar daardoor heb ik een klein monster genomen hier aan de binnenkant van het bot. En waar we naar zoeken is hemozoine. En hemozoine is een heel klein kristalletjes dat door de parasiet gemaakt is en achtergelaten is aan de binnenkant van het bot dus in het lichaam en dat kunnen wij dan hopelijk terugvinden. Wat zou nou de betekenis kunnen zijn van jouw onderzoek? Nou ik denk dat malaria een grote impact had op de Middeleeuwse samenleving, omdat het echt een chronische ziekte is die heel veel families schaadde. Dus ik hoop daar met dit onderzoek veel meer inzicht in te krijgen. Omdat ziektes nu beter behandeld worden, laten ze dus minder sporen na in de skelet. Haren vormen een andere bron van informatie. Sarah onderzoekt eeuwenoud haar op sporen van stress.

Je hebt een heleboel botten in je lichaam. Waar zitten ze en waar zijn ze eigenlijk van gemaakt? Dwaal door je geraamte met deze interactieve schoolplaat en bekijk de video's om meer te weten te komen over je botten. 

Interactieve schoolplaat door je skelet

Je lichaam: botten

De wetenschap ontdekt steeds meer over het menselijk DNA. Wat weet jij over chromosomen, PGD en CRISPR-Cas? Test je kennis in de quiz!

Quiz over knippen en plakken in DNA

Wat weet jij over DNA?

Wat kunnen we leren van skeletten?

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

De meest interessante reportages, gesprekken en fragmenten uit het wetenschapsprogramma Atlas (NTR).

Programmaheaders

Logo Wetenschap

Atlas in de klas

Naar het Youtubekanaal van NTR Wetenschap

Eeuwenoude skeletten bevatten veel informatie over hoe de persoon leefde. Met verschillende technieken kunnen onderzoekers achterhalen hoe gezond iemand was. En dat vertelt ons meer over het verleden.

Mens en lichaam

Informatie over stress, bloedarmoede en malaria

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.