Er gaan bommen af op het ministerie van Binnenlandse Zaken en ook het huis van de staatssecretaris is doelwit.
Ik heb het over de nacht van 12 op 13 november 1991. Een zware explosie om drie minuten over vier verwoestte het huis van de staatssecretaris.
Acties uitgevoerd door leden van RaRa, een extreem-linkse terreurgroep.
Dat dat kan in dit land. Dat is een volstrekt nieuwe ervaring. Dat is schokkend.
Rara bestaat niet meer, maar links- en rechts-extremistische groepen staan nog altijd op de radar van de AIVD. Sterker nog: dit zegt de baas van de AIVD over het jaarverslag van de inlichtingendienst. Waar wij met name aandacht voor vragen in het jaarverslag is de ontwikkeling van links- en rechts-extremisme. Oké, links- en rechts-extremisme. Links en rechts, dat kennen we. Maar eerst: wanneer is iemand eigenlijk een extremist? Leggen we je uit. Kijk: iedereen heeft zo zijn eigen beeld van de maatschappij en waar die naartoe moet. Om dat voor elkaar te krijgen, kan je natuurlijk stemmen of je kan bijvoorbeeld actievoeren zoals activisten doen. Zolang je je aan de wet houdt en de democratie en de rechtsstaat respecteert: niks aan de hand. Maar er zijn ook groepen die dat niet doen en daar maakt de AIVD zich zorgen over, namelijk: Wat we bovendien zien is dat het een vorm van activisme krijgt waardoor we een zorg hebben en dat activisme niet overslaat in extremisme. En met extremisme bedoelen we uiteindelijk mensen die bereid zijn geweld te gebruiken, bedreigingen, intimidatie te hanteren.
Als een activist de democratie in gevaar brengt, is hij een extremist en dat kan hij doen door fysiek geweld maar ook door bijvoorbeeld systematisch haat te zaaien of angst te verspreiden. En, zo zegt de AIVD, een extremist kan in zijn uiterste vorm een terrorist worden.
Oké, tot zover de definities. Nu de denkbeelden. Wat willen links- en rechts-extremisten? Allereerst de thema's van links. De AIVD heeft het over verzet tegen het asielbeleid. Vaak willen ze een ruimhartiger beleid voor vluchtelingen. Anarchisme. Ze willen een samenleving zonder autoriteit. Anti-fascisme. Ze zijn tegen nationalistische en extreem-rechtse groepen en dierenleed en milieuvervuiling.
Aan de andere kant: rechts-extremisme werd lang gekenmerkt door neo-nazistische gedachtegoed. Dat neemt al tientallen jaren af. De AIVD zegt nu dat anti-islam-ideeën vaak in combinatie met ideeën over de nationale identiteit en het alt-right gedachtegoed de belangrijkste denkbeelden zijn. Alt-right? Volgens de AIVD zijn daarbinnen verschillende stromingen, maar is de grote overeenkomst dat aanhangers denken dat de blanke mens door andere rassen in zijn voortbestaan wordt bedreigd. Links- en rechts-extremisten hebben trouwens ook iets gemeen: ze zijn beide tegen de huidige overheid. Hoe gaan linkse en rechtse extremisten, naast demonstreren, te werk?
Een bekende techniek van linkse extremisten: intimiderende home visits van tegenstanders, bijvoorbeeld van medewerkers van de immigratiedienst die onder meer gaan over het uitzetten van asielzoekers en het online zetten van namen, adresgegevens en foto's, het doxxen.
En dan is er nog het bekladden van huizen, zoals hier in Friesland waar de kandidaat wordt uitgemaakt voor fascist.
Op de voordeur staat met verf een anarchistisch teken en het vrouwen symbool. Linkse extremisten lijken eerder bereid geweld in te zetten dan rechts-extremisten, zegt de AIVD. Binnen Nederland dan.
Want er zijn inmiddels genoeg voorbeelden van aanslagen van rechts-extremisten. Bij terroristische aanslagen op twee moskeeën in Christchurch in Nieuw-Zeeland vallen zeker 49 doden. Al is vorig jaar deze man opgepakt. Vincent T. Hij is veroordeeld voor het plannen van moord op moslims en linkse kopstukken. Maar in Nederland worden rechts-extremisten met name online steeds actiever. Daarover later meer. Niet dat ze offline niet van zich laten horen. Kijk maar, dit is in Enschede in 2016.
Toen werden molotovcocktails tegen de moskee aan gegooid. Dit is gepland, dit is besproken, het is voorbereid en het is met een bepaalde bedoeling uitgevoerd.
De AIVD noemt dat de eerste uiting van rechts-extremistisch terrorisme in Nederland. Een andere uiting van extreemrechts: de bezetting van deze islamitische school in Amsterdam eind 2017. Maar niet al het extremisme bereikt de buitenwereld. Zo is er het studiegenootschap Erkenbrand dat in lezingen het rechts-extremistisch gedachtegoed volgens de AIVD in een intellectueel jasje giet. Erkenbrand is één van de rechts-extremistische groepen van ons land. De Anne Frank Stichting telde er in 2016 26. Daaronder vallen ook Pegida, NVU en Identitair Verzet. Hoe dat links zit? In opdracht van het ministerie van Justitie werd onderzoek gedaan naar extreemlinkse groepen. 27, en dan hebben we het over groepen als No Border Network Nederland, Anarchistische Groep Amsterdam en Antifascistische Actie, ook wel Antifa. Hoeveel mensen zijn aangesloten bij die extremistische groepen, dat is moeilijk te zeggen. Cijfers zijn er nauwelijks. In elk geval niet up to date. In 2010 schatte de AIVD dat er zo'n 300 rechts-extremisten waren. Maarja, da's 2010, al zeggen experts wel dat het aantal rechts-extremisten redelijk gelijk blijft. En links? Links ziet justitie hier zo'n 40 tot 50 kernfiguren die al jaren in de scene zitten en aan de touwtjes trekken, maar daaromheen zit een veel grotere schil van zo'n twee- tot driehonderd mensen waar maar weinig zicht op is. Zelfs als je dat allemaal bij elkaar optelt kom je op relatief lage aantallen. Maar wat ze doen kan wel veel impact hebben.
En, zeggen deskundigen, dit zijn alleen de mensen die zich aanmelden bij een organisatie. Er zijn ook veel mensen actief buiten organisaties om. Online. En daar maakt de AIVD zich de laatste jaren zorgen over. Eenlingen kunnen bijvoorbeeld op fora steeds verder radicaliseren.
Het zijn die lone wolves waar de inlichtingendiensten zich vooral druk om maken. Vooral extreemrechts groeit online flink en dat zie je in agressieve en opruiende teksten. Op de meeste punten staan links- en rechts-extremisten dus lijnrecht tegenover elkaar. En dat zie je vaak ook. Letterlijk.
‘Grenzen sluiten en de-islamisering zijn de oplossing.’
Tegendemonstranten aan de overkant van het park proberen dat luisteren nog te verstoren.
Ze zijn dus ook heel druk met elkaar. Sterker nog: er wordt wel eens gezegd dat als je extreemlinks in de gaten houdt, je extreemrechts er gratis bij krijgt.
