Name: Sikkelcelanemie
Uploaded: 2011-12-18T23:00:00+01:00
Duration: 4 min 53 s
Description: Wanneer de rode bloedcellen zuurstof afgeven, veranderen ze van vorm. Dit kan veel pijn veroorzaken.

Klas 4/5/6

Sikkelcelanemie is een bloedziekte. Gezond bloed door de microscoop. Bloed, cellen in een waterige vloeistof: het plasma. Plasma bevat eiwitten, voedingsstoffen en andere stoffen. De bloedcellen, er zijn twee soorten: rode en witte. De witte cellen, dit is er één, beschermen het lichaam tegen ziektes. Ons gaat het om de rode bloedcellen. 95% van alle bloedcellen zijn rode bloedcellen. Ze zijn duidelijk te herkennen. Ze hebben de vorm van een plat schijfje met boven en onder een indeuking. Ze hebben geen celkern. Ze zijn van levensbelang, want ze transporteren zuurstof door het lichaam. Sommige cellen hebben een andere vorm.
Dit zijn de sikkelcellen waarna de ziekte haar naam ontleent. Wat heeft de pijn te maken met die sikkelcellen. Een haarvat. Dat zijn heel kleine bloedvaten die de weefsels van zuurstofrijk bloed voorzien. De haarvaten zijn erg smal en het bloed stroomt er heel snel. De afzonderlijke bloedcellen, De rode bloedcellen gaan er maar nauwelijks doorheen, omdat ze dezelfde doorsnede hebben als de haarvaten, maar rode bloedcellen zijn erg buigzaam, ze wringen zich erdoor. Wat gebeurt er nog meer met de rode bloedcellen als ze door de haarvaten heengaan? Een haarvat met rode bloedcellen die erdoorheen stromen. 
Ze bevatten zuurstof. Dat wordt aangegeven door de ring die eromheen zit. De zuurstof wordt afgegeven en gaat door de wand van het haarvat het omringende weefsel in. Sikkelbloed. Bij aankomst in het haarvat zien de cellen er normaal uit. Wat gebeurt er als ze zuurstof afgeven. Sommige cellen veranderen van vorm en worden minder buigzaam. Ze sluiten het haarvat af zodat er geen rode cellen meer doorheen kunnen. En zonder rode bloedcellen geen zuurstofvoorziening. Dat veroorzaakt de pijn. En als dit langer aanhoudt, blijvende schade. Bijvoorbeeld botten kunnen door sikkelcelanemie worden aangetast. Sikkelcel-blokkades met alle gevolgen van dien kunnen overal plaatsvinden waar haarvaten zijn. Waardoor nemen de cellen die sikkelvorm aan?
Prik in je vinger en iedere druppel bloed bevat 300.000 rode bloedcellen. En iedere rode bloedcel bevat 250 miljoen moleculen van een speciaal eiwit: hemoglobine. Hemoglobine bestaat onder meer uit kleinere eiwitmoleculen. Het speelt de hoofdrol in het transport van zuurstof door de rode bloedcellen. Het globinedeel bestaat uit twee alfa-eenheden die hier met geel zijn aangegeven en twee beta-eenheden. Waar is de zuurstof? Binnenin het molecuul. Opgevouwen in het globinedeel zitten deze vier stukken die “heemgroepen” worden genoemd. In het model van een heemgroep zie je een ringvormige structuur met een ijzeratoom in het midden. Dit geeft ook de rode kleur aan het bloed. Daarom heb je ook ijzer in je voedsel nodig voor die heemgroepen. 
In de longen is een hoge concentratie zuurstof. Daar hecht zich aan iedere heem een zuurstofmolecuul. Deze zuurstof wordt door het bloed getransporteerd en weer afgegeven aan weefsels waar een lage zuurstofconcentratie is. Dit is hemoglobine uit het sikkelbloed: het verschil zit hier: we hebben het gebied paars gekleurd. Dit is normale hemoglobine, dit is sikkelhemoglobine. Er is een kleine wijziging in het molecuul en het zit niet eens in de buurt van de heemgroepen die de zuurstof transporteren. Wat is het gevolg van deze verandering? Dit is een normale rode bloedcel: de hemoglobine is door de hele cel verspreid. En dit is een sikkelcel. De hemoglobinemoleculen vormen kleine draadjes. Die draadjes maken de cel stijf en dat veroorzaakt de vormverandering. Sikkelcelanemie is een erfelijke ziekte.

Klas 1/2/3

Wetenschapsjournalist Govert Schilling gaat op zoek naar de oorsprong van de mens. Hoe zijn we geworden wie we zijn? Bewerkte afleveringen die aansluiten bij de biologieles, inclusief lesbrief.

Govert naar de oorsprong van de mens in de klas

NPO Kennis

Deze interactieve schoolplaat brengt de evolutie van de aarde en al zijn organismen in beeld. Van de oerknal 14 miljard jaar geleden tot de ontwikkeling van dinosauriërs en zoogdieren tot aan nu: het tijdperk van de mens.

In de schoolplaat is veel te ontdekken: het eerste leven op aarde, de invloed van natuurlijke selectie en mutaties op evolutie, de bevolking van de aarde voordat wij bestonden én alle stappen die leidden tot de mens. 

Ervaar de evolutie door zelf te scrollen en video's aan te klikken of door een van de twee tours te doen en je te laten rondleiden. Bij deze schoolplaat hoort een lesbrief met o.a. gebruikstips, leerdoelen, kernbegrippen en verdieping.

Schoolplaat over evolutie, ordening en geologische tijdschaal

Evolutie

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

Trombose is een van de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland. Bloedstolsels kunnen losschieten en verstoppingen veroorzaken, bijvoorbeeld in de longen. Wat zijn de oorzaken van trombose en wat kun je ertegen doen? Dat lees je in dit scrollverhaal.

Scrollverhaal over gevaarlijke bloedstolsels

Wat is trombose?

Ongeveer de helft van de wereldbevolking krijgt er vanaf de puberteit mee te maken: ongesteldheid. Wat gebeurt er in je lichaam en wat is mentruatie-armoede? Je leest het in de story van NPO Kennis.

Story over ongesteld zijn

Wat is mentruatie?

Veel mensen zijn wel eens flauwgevallen. Je hersenen krijgen dan te weinig bloed. Is flauwvallen gevaarlijk? Je leest het in de story op NPO Kennis.

Story over flauwvallen

Wat gebeurt er als je flauwvalt?

Sikkelcelanemie

Allerlei onderwerpen met biologie als uitgangspunt, variërend van het menselijk lichaam tot ecologie.

Programmaheaders

Programmalogo's

Bio-Bits

Wanneer de rode bloedcellen zuurstof afgeven, veranderen ze van vorm. Dit kan veel pijn veroorzaken.

Mens en lichaam

Een erfelijke bloedziekte

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.