Name: Sara Burgerhart
Uploaded: 2023-09-26T02:00:00+02:00
Duration: 9 min 10 s
Description: Vrouwen hadden niets te vertellen toen Betje Wolff en Aagje Deken dit boek uitbrachten in 1782. Ze mochten niets bepalen en geen kennis opdoen. Sara Burgerhart is een boek over een meisje dat haar eigen leven wil bepalen. Vrouwen worden aangespoord zelfstandig na te denken als onderdeel van de Verlichting en begin van feminisme en emancipatie.

Groep 6/7/8

Deze is wel leuk. Deze ook wel. (telefoon gaat over)
Hallo? Ja. Ga ik ernaar kijken en bel ik je vanavond terug. Doeg. (berichtnotificatie) Ik heb al een match. Even een goede openingszin bedenken, hoor. Ehm…
Ik heb dus literatuurwetenschappen gestudeerd. Daarmee kan ik toffe dingen doen met schrijven, theater en presenteren. De wereld ligt aan mijn voeten. Maar dat was in de achttiende eeuw echt heel anders. Vooral voor vrouwen en meisjes. Hun leven staat helemaal vast. Je hebt er zelf niets over te vertellen. Helemaal niets. Zonder onder andere dit boek: Sara Burgerhart, een roman uit 1782 over een gewoon meisje in die tijd dat zelf wilde beslissen hoe ze leeft en met wie ze trouwt. Dat is misschien nog steeds wel zo. Ik neem je mee naar de achttiende eeuw.
Hoe ziet ons leven er dan uit? Mannen staan altijd aan het hoofd. Rijke mannen, adel. Mannen maken de dienst uit. Vrouwen hebben niets te vertellen. Vanaf je geboorte staat vast hoe je leven er tot je dood uitziet. Je gaat niet naar school, stelt geen vragen, je volgt gewoon op wat je moet doen. Pfff. Ik kan nauwelijks ademen of bewegen. En dat kan in die tijd letterlijk en figuurlijk ook niet als vrouw. Er is geen ruimte om zelf na te denken. En mannen gaan er ook vanuit dat een vrouw dat niet kan. Je pad wordt voor je uitgestippeld. Er wordt nooit aan je gevraagd wat jij nou zou willen.
Ik moet er niet aan denken. Uit met dit ding.
Gelukkig voor ons komen er langzaamaan andere tijden. Een frisse wind die de Verlichting heet. De Verlichting waarbij ze denken, wanneer je meer weet over jezelf en de wereld om je heen je gelukkiger kan worden.

Tot de achttiende eeuw is kennis alleen iets voor mannen. Vooral rijke, geleerde mannen. Steeds meer mensen vinden dat kennis voor iedereen toegankelijk zou moeten zijn. Dan opent in 1784 dit museum. Teylers museum in Haarlem. Revolutionair. Iedereen mag hier binnen lopen. De slager, de molenaar, de knecht en de vrouw. Dat is pas echt driedubbel in het kwadraat revolutionair. Ook bijzonder is dat het er binnen uitziet zoals in 1784. Kom, we lopen zo de achttiende eeuw in.
Wauw. Het is net alsof je zo terug in de tijd bent. Wauw. Wat een prachtige ruimte met allemaal licht. Letterlijk binnenstappen in de Verlichting. Hier ligt dan ineens de wereld aan je voeten. 
Je moet je voorstellen: In die tijd kwamen de meeste mensen niet verder dan hun eigen stad of dorp. Dan kom je ineens hier. Waanzinnig. Dan kan je een beetje snuffelen door wat ontdekkingsreizigers mee hebben genomen van hun reizen. Je kan kijken naar de nieuwste uitvindingen. Of bladeren door een van de vele boeken. 
Je ziet hier tekeningen van over de hele wereld. In die tijd kan je nog geen foto's maken. Dus als je iets wil vastleggen moet je het tekenen of schilderen.
Dit museum is echt in alles de Verlichting. Kennis, meer weten over natuur en de wereld om je heen. Vragen leren stellen. Wat vind ik? Wat denk ik, wat wil ik? Nadenken en meedoen maakt mensen gelukkiger. Daardoor de maatschappij beter. En dus is het belangrijk dat kennis voor iedereen beschikbaar is.

Zo komt er ook een boek uit: Sara Burgerhart. Over een meisje dat zelf haar leven wil bepalen. En haar eigen man wil kiezen. Het boek is zo geschreven dat het de lezers aanmoedigt zelf na te denken over wat ze willen. En het slaat in als een bom. Het is meteen een bestseller.
Hier ligt de eerste versie uit 1782. Het is echt een heel oud exemplaar. Dus ik moet heel voorzichtig zijn. 
Het boek is geschreven door twee vrouwen: Betje Wolff en Aagje Deken. En het gaat over een gewoon meisje: Sara Burgerhart. Sara is een wees, woont in Amsterdam, komt onder de hoede van een vreselijke tante. Wil daar absoluut niet wonen, loopt weg en mag bij hoge uitzondering ergens anders wonen. Ze houdt van lezen en van muziek. En ze wil zelf kiezen met wie wil ze trouwen. Op haar eigen weg naar volwassenheid maakt ze een heleboel fouten. Zo gaat ze bijvoorbeeld een relatie aan met een man die een slechte, nare engerd blijkt te zijn. Maar ze leert er wel van.

Alles aan dit boek is in die tijd revolutionair. Als meisje heb je niets te zeggen, niets te willen en al helemaal niet te denken. Maar Sara doet het toch. Het lukt haar uiteindelijk allemaal. Zelf. En wat ook bijzonder is aan dit boek is dat het deels gebaseerd is op de echte levens van de 2 schrijfsters. Betje Wolff en Aagje Deken. Een deel van waar ze gewoond en geschreven hebben bestaat nog steeds.

Aagje Deken is net als hoofdpersoon Sara een wees. En Betje Wolff wordt als zeventienjarige verliefd op een man met wie ze wegloopt en toch niet kan en mag trouwen. Een enorm schandaal in die tijd. Betje wordt de schande van haar geboortedorp Vlissingen. Daarom wordt ze op zeventienjarige leeftijd door haar vader uitgehuwelijkt aan een dertig jaar oudere dominee tweehonderd kilometer verderop. In de Beemster. Hier komt ze terecht. Dit is de kerk van haar man, de dominee. En daar haar nieuwe thuis. Ver weg van alle schande kan ze opnieuw beginnen.
Betje en de dominee hebben meer een verstandshuwelijk. Krijgen nooit kinderen en hij laat haar vrij om te schrijven en veel te lezen, kennis op te doen. Ze krijgt hierboven haar eigen schrijfkamer: Kipperust. Hier aan dit bureau schrijft Betje kritische teksten waarmee ze mensen inspireert zelf na te denken over hoe dingen zouden kunnen gaan. Aagje schrijft ook en zo ontstaat een hechte vriendschap. Zo hecht, dat wanneer de man van Betje overlijdt de dames samen gaan wonen en uiteindelijk een huis kopen in Beverwijk. Huize Lommerlust, waar ze ook samen gaan schrijven.
Dit is een speciaal gebouwd schrijvershuisje voor de dames. Hier schrijven ze onder andere Sara Burgerhart. Het is nu natuurlijk helemaal leeg. Eerst stond er een tafel en heel erg veel boeken. 

In Sara Burgerhart moedigen ze vrouwen dus aan om zelfstandig na te denken, meningen te vormen, keuzes te maken. En de vrouwen verdienen zelf hun geld door middel van het schrijven. Dat is echt bijzonder in die tijd. Twee onafhankelijke vrouwen die zonder man samenleven en zelf in hun levensonderhoud voorzien.
Niet alleen Aagje en Betje proberen de vrouwen uit de schaduw van de man te krijgen. Meerdere mensen nemen actief deel aan de Verlichting. Zoals Belle van Zuylen: ‘Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid.’ Of de Franse Olympe de Gouges. Ze schreef ‘De verklaring voor de rechten van de vrouw.’ Die was er in die tijd alleen maar voor mannen. En de Engelse Mary Wollstonecraft maakt zich hard voor onderwijs voor vrouwen.
De eerste zaadjes voor de emancipatie, de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen, worden geplant. Ook wel het feminisme genoemd.

Streven naar gelijkwaardigheid gaat niet vanzelf en kost tijd. Nog steeds hebben heel veel meisjes niet de vrijheden die wij hier hebben. Daarom strijden elke dag, over de hele wereld mensen voor gelijke rechten voor mannen en vrouwen.
Dank voor die eerste zaadjes. Ik koester ze en blijf ze water geven zodat ze kunnen blijven groeien. Iedereen zou de vrijheid moeten hebben keuzes te maken die zij willen. Of je nou wil studeren, kinderen wil, of toch liever zes katten. Of en met wie je wil trouwen. (telefoon maakt geluid) O, die wil op date. Ik zie je om acht uur. Love it. Een date!

Sara Burgerhart

Sara Burgerhart is de titel van een boek van Betje Wolff en Aagje Deken uit 1782. Het gaat over Sara, een meisje dat haar eigen keuzes wil maken. Het boek wordt gezien als het begin van het feminisme en de emancipatie van vrouwen. Wat weet jij over Sara Burgerhart? Test het in de quiz! 

Het begin van het feminisme

Wat weet jij over Sara Burgerhart? 

Wist je dat ruim honderd jaar geleden vrouwen niet mee mochten doen met de politiek? Test je kennis in deze quiz over de eerste vrouwelijke minister: Marga Klompé.

Quiz over de eerste vrouwelijk minister van Nederland

Wat weet jij over Marga Klompé?

Klas 1/2/3

Aletta Jacobs is de eerste vrouw in Nederland die mag studeren aan de Universiteit, die promoveert en die huisarts is. Naast haar werkzaamheden als huisarts strijdt Aletta voor het vrouwenkiesrecht, dat in 1919 wordt ingevoerd. 

Strijdster voor vrouwenrechten

Wat weet jij over Aletta Jacobs?

Historische comedy voor alle leeftijden van Niek Barendsen waarin de veelbewogen jaren 60 centraal staan. Met Prinses Beatrix, John en Jackie Kennedy, Neill Armstrong, Yuri Gagarin, Ramses Shaffy en Annie M.G. Schmidt.

Welkom in de jaren 60

Programmalogo's

Welkom in de geschiedenis

De jaren 60 was een veelbewogen periode, met protesterende Dolle Mina's en de uitvinding van de pil, de beroemde 'Berliner'-speech van Kennedy en een spannende tijd door de Cubacrisis. Wat weet jij van deze tijd? Start de quiz, kies bij elke vraag het juiste antwoord en bekijk de video's.

Quiz over de jaren 60 in Nederland en de rest van de wereld

Wat weet jij over de jaren 60?

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Het Klokhuis

Vrouwen hadden niets te vertellen toen Betje Wolff en Aagje Deken dit boek uitbrachten in 1782. Ze mochten niets bepalen en geen kennis opdoen. Sara Burgerhart is een boek over een meisje dat haar eigen leven wil bepalen. Vrouwen worden aangespoord zelfstandig na te denken als onderdeel van de Verlichting en begin van feminisme en emancipatie.

Pruiken en revoluties

Leesvaardigheid

Revolutionair boek van Betje Wolff en Aagje Deken

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.