Wat zal ik eten? Dit of dit? Allebei gezond toch? Nou, ligt er maar net aan hoe je het bekijkt. Want ik wil het met je hebben over: Hoe schadelijk is landbouwgif? - Bestrijdingsmiddelen. Landbouwgif, glyfosaat, pesticiden. Pesticiden dus. Of bestrijdingsmiddelen. Want de afgelopen jaren stapelen de onderzoeken naar de gezondheidsrisico's zich op. Bestrijdingsmiddelen verspreiden zich verder dan gedacht. Een 11-jarig meisje overlijdt aan leukemie en dat zou te maken hebben met de pesticiden waar haar moeder tijdens de zwangerschap aan blootstond. Het aantal mensen met de ziekte van Parkinson stijgt snel. Dus, deze of deze? Het antwoord krijg je straks. Eerst: hoe zit het nou echt met dat gespuit? Dit is: pesticiden uitgelegd. Kijk dit appeltje. Lekker. Maar dat vinden de appelbloesemkever, fruitmot en appelschurft ook. En geloof mij, als iets daarvan op de appelboom zit is er óf helemaal geen appel om te eten, zitten er van die gaatjes in of is-ie helemaal niet te bewaren na de oogst. Een nachtmerrie voor telers. Om zulke schade te beperken en plantziektes en plagen te voorkomen grijpen tuin- en akkerbouwers dus naar bestrijdingsmiddelen. Of met weer een ander woord: gewasbeschermingsmiddelen. Zo'n beetje elke vierkante meter met gewassen wordt bespoten. En dat kan op drie manieren. Groen, microbiologisch of chemisch. Oftewel: middelen met een natuurlijke oorsprong, bacteriën of virussen, óf gif. Even een stukje geschiedenis. Na de Tweede Wereldoorlog groeit Nederland uit tot landbouwsupermacht. Daar kom je natuurlijk niet zomaar. Die opschaling had zonder bestrijdingsmiddelen nooit gekund. Maar daar was in het begin nog geen enkel toezicht op. Er werd flink met chemische middelen gespoten op het land. Zelfs ook in Amsterdam: vier weken lang, tegen een flinke rupsenplaag in de stad. Maar veel van die middelen van toen bleken hartstikke giftig te zijn. Die zijn tegenwoordig dan ook verboden. Dankzij de Bestrijdingsmiddelenwet uit 1962. En het in het leven geroepen College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden en ook de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid vindt er wat van. Met zelfs het strengste toelatingsbeleid ter wereld. Zij checken de risico's voor mens, dier en milieu. Want wat die risico's betreft onder meer Parkinson, COPD, lymfeklierkanker, leukemie, astma, hartritmestoornissen en cognitieve aandoeningen bij kinderen worden met pesticiden in verband gebracht. Ik zeg niet voor niets: in verband gebracht met al deze ziektes. Want aantonen dat het ook echt door die bestrijdingsmiddelen komt, is nog niet zo simpel. Recent gebeurde dat voor het eerst ooit in Frankrijk. Jarenlang heeft ze ervoor gestreden. En nu geeft het overheidsfonds voor pesticiden-slachtoffers haar gelijk. De leukemie van haar dochter is het directe gevolg van de blootstelling aan bestrijdings- middelen tijdens de zwangerschap. Zo'n directe link aantonen is dus ingewikkeld. Toch zijn wetenschappers over het gevaar van sommige middelen vrij zeker. Zoals paraquat, dat de EU in 2007 daarom verbood. En wel hierom. Neem de hersenziekte Parkinson. Ontdekt door James Parkinson tijdens de Industriële Revolutie in Engeland. Vooral mensen die werden blootgesteld aan zwaar vervuilde lucht zeker in de kolenmijnen, kregen de ziekte. Dat was toen. Stuk recenter dook de ziekte ook ineens heel erg op in de VS. Dit onderzoek laat zien dat in de gebieden waar in de jaren 90 veel met paraquat werd gewerkt er 25 jaar later relatief veel Parkinson-patiënten wonen. Maar ja, bewijs maar eens dat er echt een oorzaak-gevolg-relatie is. Maar er is meer. Dierproeven. Muizen kregen Parkinsonverschijnselen na het blootstellen aan paraquat. Hun substantia nigra ging eraan. Da's het gebied in de hersenen dat dopamine maakt en wat ook aftakelt als je Parkinson hebt. En onbedoeld zijn er ook mensproeven geweest. Hier zie je een drugsverslaafde man die MPTP inspoot, een soort heroïne en ongeveer meteen Parkinson kreeg. En zo zijn er meer gevallen bekend. En laat MPTP nou bijna identiek zijn qua chemische structuur aan paraquat. Voor Brussel genoeg reden om dus te zeggen: stoppen met dat spul. Maar dat betekent nog niet dat we ook echt van paraquat af zijn. Zo is Engeland nog steeds een grote producent van het spul. Zij exporteren het weer naar Brazilië, die gebruiken het volop op de akkers en zij exporteren hun gewassen dan ook weer. En weet jij altijd waar jouw eten vandaan komt? Dus best een kans dat jij alsnog paraquat binnenkrijgt, zonder het te weten. Maar deze Europese richtlijn zorgt ervoor dat er niet te veel resten op jouw eten zitten. Paraquat gebruiken we hier dus niet meer. Maar ook andere middelen die we hier nog wel spuiten, zijn omstreden. Neem een van de meest gebruikte onkruidverdelgers: glyfosaat. Onder meer gemaakt door het Amerikaanse chemieconcern Monsanto. De Amerikaanse chemiereus Monsanto moet een kankerpatiënt 290 miljoen dollar schadevergoeding betalen. Want volgens een jury in Californië is de ziekte veroorzaakt door een onkruidverdelger van Monsanto. Toch keurde de EU eind vorig jaar het middel opnieuw goed. Maar experts hebben flink wat aan te merken op de onderzoeken die de basis vormden voor de verlenging. Zij zeggen: test ook dit op de substantia nigra van muizen, net zoals bij Paraquat. Maar dat gebeurde niet. Terwijl van andere pesticiden bekend is dat ze dat gebied kunnen aantasten. Er ontbreken cruciale onderzoeksdata, zeggen die wetenschappers. En op de toelatingsprocedure valt sowieso het een en ander aan te merken, toonde Zembla aan. De wetgeving in Europa is zo dat in principe diegene die de stof produceert en die er dus geld mee verdient, dat die ook verplicht is om een dossier aan te leveren met tests. Wij van WC-Eend keuren WC-Eend. Ik vind dat die experimenten moeten worden uitgevoerd door onafhankelijke instanties zoals bijvoorbeeld in Nederland het RIVM. Die verantwoordelijkheid moet je helemaal niet bij de industrie leggen. Die hebben daar een groot commercieel belang bij. En die belangen zijn groot. Het Duitse Bayer, moederbedrijf van Monsanto, verdient jaarlijks 8 miljard euro aan de verkoop van glyfosaat. Met de recente goedkeuring van tien jaar kunnen ze dus weer 80 miljard op hun rekening bijschrijven. Zembla sprak ook deze onderzoeker die stuitte op een alarmerend onderzoek naar een bepaald type glyfosaat. Hun motoriek was ook aangetast. De fabrikant heeft de resultaten achtergehouden voor de Europese toelatingsautoriteiten. En volgens Zembla zou ook de CTGB gezondheidsrisico's verzwijgen. Recent onthulden ze ook nog dat de club volgens deze hoogleraar verkeerd testte op het kankerrisico van glyfosaat. Je kan dan inderdaad het kankerverwekkende effect niet zien, terwijl het er wel is. Check hun hele uitzending. Linkje hieronder. Oké, wat nu? Geen pesticiden meer? Nou de reden dat groente en fruit nog enigszins betaalbaar zijn, komt toch echt door het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Zonder wordt het pas echt heel duur. En uit dit onderzoek blijkt dat we zeker 20 procent van onze wereldwijde voedselvoorziening zouden verliezen als alles ineens biologisch geteeld zou worden. Natuurlijk, in een ideale wereld zouden we dat doen. Maar dat geeft ook weer heel veel praktische problemen. Voor een akkerbouwer met een normaal bedrijf zou je zomaar aan tienduizenden euro's per jaar kunnen denken. Dat gaat niet alleen over het inkomen van de boer dat vertaalt zich ook in hogere voedselprijzen. Maar dat betekent dus dat er op dit moment nog mogelijke gezondheidsrisico's kleven aan op het oog gezond voedsel. Terug naar het begin. Weet je nog, deze twee? Zeg het maar. Nou, als jij zo min mogelijk pesticiden in je lijf wil, zou ik die overslaan. Check deze lijst voor de details. Zet 'm gerust even op pauze. Verder onderzoek is nodig, en dat komt er ook. Al die ziektes die ik eerder noemde, worden in een langdurige landelijke studie onderzocht. En ook de mix van bestrijdings- middelen moet worden gecheckt. Want op dit appeltje zit meer dan één stofje. Terwijl de meeste onderzoeken maar naar één middel kijken. Eerste onderzoeksresultaten laten zien dat een cocktail aan middelen meer risico's met zich meebrengt. Conclusie? Tja, hangt ervan af welke bril je op hebt. Zolang de gezondheidsrisico's niet waterdicht bewezen zijn, kun je twee dingen zeggen. Of: better safe than sorry. Of: waarom alarm slaan als je iets niet helemaal zeker weet?
