Name: NOS Jeugdjournaal
Uploaded: 2023-09-11T10:45:00+02:00
Duration: 17 min 18 s
Description: Als je erover nadenkt is het eigenlijk maar moeilijk om voor te stellen: mensen die andere mensen gevangen nemen en tot slaaf maken. Zelfs bij kinderen gebeurde dat. Een van de landen waar veel tot slaafgemaakten heen werden gebracht, is Suriname. Evita ging daar naartoe om te zien hoe kinderen tijdens de slavernij leefden en wat kinderen daar nu nog over leren.

Groep 6/7/8

Gewoon op een dag komt iemand de vrijheid van je nemen. Dat is toch niet leuk. Zeven jaar en dan al werk-Creool. Zeven jaar en je hebt een beroep. Ja. Werden kinderen ook gestraft? Absoluut. Ze kwamen in aanmerking voor zweepslagen. Als je erover nadenkt is het eigenlijk maar moeilijk voor te stellen dat een mens een ander mens gevangen neemt en die dwingt zijn of haar leven lang zwaar werk te doen. Dat diegene tot slaaf gemaakt wordt. Zo van jij bent mijn eigendom en ik kan met jou doen wat ik maar wil. Op 1 juli 2023 wordt er in ons land een belangrijk moment uit de slavernij herdacht. Want op die dag, precies 150 jaar geleden, werden de laatste tot slaaf gemaakte mensen pas echt vrij, zodat er niet langer meer gedwongen te werken voor een baas. Ik ga je vertellen over die tijd van de slavernij. Hoe was dat voor kinderen? Je gaat zien en horen hoe de slavernij ooit begon. Hoe het 200 jaar lang door kon blijven gaan en hoe het uiteindelijk toch stopte. Dit is Paramaribo, de hoofdstad van Suriname. Suriname en Nederland hebben een eeuwenoude band. Suriname was ooit een kolonie van Nederland. In de zeventiende eeuw hebben Nederlanders het veroverd, ingepikt en waren ze er tot halverwege vorige eeuw de baas. Ik ben blij dat wij niet meer zo leven. Ik vind het erg, want gewoon komt iemand op een dag je vrijheid nemen. Dat is toch niet leuk. Iedereen moet weten wat er is gebeurd. En het respecteren. De slavernij begint in de zeventiende eeuw. Het is een tijd waarin landen in Europa de rest van de wereld steeds meer gaan ontdekken. En waar ze komen, nemen ze de boel over en worden er de baas. Koloniën, zo noemen ze die ingepikte de landen. Nederlanders doen dat eerst in het oosten, bij wat nu Indonesië heet. Daar laten ze mensen die er leven als slaaf voor hen werken. In havens, op het land, in mijnen of gewoon in huis. Nederlanders gaan ook naar het Westen. In Noord en Zuid-Amerika wordt land ingenomen. Daar willen ze plantages maken, grote stukken land waarop onder andere katoen, suiker en koffie verbouwd kon worden. Allemaal spullen die ze voor veel geld kunnen verkopen in Europa. Maar ze hebben mensen nodig om dat zware werk te doen. Die vinden ze in West-Afrika. Portugezen en Spanjaarden zijn er al en de Nederlanders gaan er ook naartoe. Ze veroveren er onder meer deze plek in Ghana, Fort Elmina. Vooral vanuit dit fort worden heel veel Afrikaanse mannen, vrouwen en kinderen verhandeld. Ze zijn gevangen genomen en tot slaaf gemaakt. Ze zijn handelswaar voor de Nederlanders. Ze moeten mee om op de plantages te gaan werken. In schepen worden ze vastgeketend en zitten ze in een donkere ruimte op elkaar gepakt met weinig eten en drinken. De overtocht duurt maanden en veel van hen worden ziek. Eén op de acht mensen aan boord overleeft de reis niet. Tijdens de slavernij zijn er op die manier 600.000 tot slaaf gemaakte mensen uit Afrika naar de andere kant van de oceaan verscheept door de Nederlanders. Een groot deel van hen naar Suriname. Dus op deze trap kwamen de tot slaaf gemaakte mensen Suriname binnen. Ja dit is de stenen trap voor zwarte mensen een heel belangrijke plek. Hier hebben heel veel voeten, benen overheen gelopen. Na weken op zee te hebben gezeten. Na weken op zee te zijn geweest. Er zaten kinderen bij, niet veel, maar er waren kinderen bij. Wat gebeurde er met kinderen als ze hier aan land kwamen? In eerste plaats werd je een beetje bij gevoed, want je zag er vreselijk uit. Om vervolgens geveild te worden. Verkocht te worden? Verkocht te worden ja. Als er betaald werd of afspraken werden gemaakt werd je gebrandmerkt. Een stempel. Werd in je huid gebrand? Ja.Sommigen, ja, die bleven in Paramaribo. Maar de meesten gingen dus mee naar de plantage. Overal waar je hier bomen ziet waren vroeger plantages waar tot slaaf gemaakte mensen gevangen werden gehouden en moesten werken. Veel van die plantages zijn leeg achtergelaten en helemaal dichtgegroeid. Maar er zijn nog plekken waar mensen wonen. Zoals Plantage Rijst Dorp, ook wel plantage Bakkie genoemd. Hallo, Goedemorgen. Hoi Evita. Welkom! Marcia. Welkom op Bakkie. Vroeger was het een koffieplantage. Hier werd dus allemaal koffie verbouwd. Wat is dat? Dit is de Sapa Cara. Dit is een varaan. Deze is op zoek om te eten. Zie je die tong? Hij denk van waar ben je? Kijk, daar heb je er ook weer één. Het is een hele familie hier hoor. Dit zijn gewoon onze huisdieren. Wat is er zo bijzonder aan deze plek? Het bijzondere van deze plek is voor mij dat mijn opa zijn opa, tot slaaf gemaakte, geboren is in dit gebied. Hij was een zeven jarig kind en al werkende. Hij werkte in deze omgeving op plantages als tot slaaf gemaakt kind. Dit is een foto van een kijkkast, dus zo zag het er toen echt uit. Is er nog iets op deze plantage wat je hier ook nog kan terugvinden? Ja, we hebben zeg maar dit gebouw. Dit is vroeger een hout loods, dus daar gingen ze hout drogen. Dat heb ik nagebouwd en dat zie je dan hiernaast. Dit gebouw. Oh ja. En zo zag precies zo'n hout loods er uit. En dit zijn ook gebouwen die ze gebruikten voor als ze koffiebonen gingen drogen. Dus dit soort huisjes vond je vroeger terug op plantages. Ja. Wat is dit? Dit is een kappa. Deze. Ze komen allemaal van uh ja de plantages. Hebben tot slaaf gemaakte mensen deze ook echt gebruikt? Ja dit werd echt gebruikt, ook om het sap van de suikerriet in te koken. Dit zijn suikerriet stengels die werden geperst eerst en dan werd hier de sap van ingekookt. Zoals met grote lepels hier. Ja. Dat moet behoorlijk zwaar zijn geweest. Ik denk het ook. Zo in die zon en dan achter een hete pot. Nou, ik kan het me niet voorstellen. Het is er nu hartstikke heet en dat was het vroeger natuurlijk ook. Het is er nu zo'n dertig graden en ik kan me bijna niet voorstellen dat je in die hitte, in de brandende zon van s ochtends vroeg tot s avonds laat vaak alle dagen van de week moet werken op een plantage. Hier zie je dus Salomon Jacobus de Rijk. Dat is mijn opa, zijn opa. Hier staat dan leeftijd zeven jaar en dan beroep werk-Creool. Wat betekent dat? Dat hij dus al werkzaam was op een zeven jarige leeftijd. Dat kan je eigenlijk bijna niet voorstellen dat dat gewoon daar neergezet wordt. Je bent zeven jaar en je hebt al een beroep. Salomon was dus zeven jaar en moest al werken. Hij had ook twee jongere broertjes, Dirk van vijf en Laurens van drie. Zij hoefden niet te werken en worden in de archieven spelende kinderen genoemd. Hun moeder was Jacquelina Leentje. Zij moest werken op het veld, net als de ooms en tantes van Salomon, die ook op de plantage tot slaaf gemaakt waren. Ze moesten dus meehelpen met het sjouwen van gewassen die dan geplukt werden. Ze moesten helpen met harken, fruit plukken en dan moest hij ook mee werken. Ja, het is gewoon shocking, want als zeven jarig kind moet je kunnen spelen. Het leven voor de tot slaaf gemaakten mensen was dus extreem zwaar. Als je wilde vluchten of in opstand kwam kon je te maken krijgen met veel geweld en hele nare straffen, puur als afschrikking voor de andere gevangengenomen mensen. Machthebbers wilden laten zien wat er met je kon gebeuren als je in opstand kwam tegen de plantage-eigenaren. Werden kinderen ook gestraft? Absoluut. Ze kwamen in aanmerking voor zweepslagen en dat was... neem van mij aan erg pijnlijk. Maar wat wij weten uit de bronnen dat vaak de de moeders de straf overnamen. Want laten we vanuit gaan dat het kind in de keuken moest helpen en iets heeft laten vallen en het is kapot gegaan. Nou, dan is het de keukenmeid, dus de moeder die dan de straf neemt. Kom maar, ik zal je het museum laten zien. Dit is één van de items die ze dus hebben gebruikt voor de tot slaaf gemaakten om ze te straffen. Dit gedeelte dat werd om de enkel gedaan en hebben een hele korte ketting dat leidt tot aan de hals en zo kan je nagaan dit kleine stukje maar dat je dus echt vrij kon En dan moet je dus zo lopen. Ja, je kon al bijna niet lopen. En dan zo vastzitten voor maandenlang, weet ik het... dat is verschrikkelijk. Ja, dat is niet voor te stellen eigenlijk. Dat kan je je niet voorstellen, maar je ziet dit en denk ik ja hoe? Hoe is het geweest voor de mensen? Er zijn zware straffen voor tot slaaf gemaakte mensen die in opstand komen, maar toch is er altijd verzet geweest tegen de slavernij. Klein verzet zoals dat sommige tot slaaf gemaakten expres het eten van hun meester heel zout maken of dat ze stiekem geld of goederen meenemen om die weer te kunnen verkopen. Maar ook groot verzet. Sommige tot slaaf gemaakten lukte het om weg te komen van de plantages. In Suriname vluchtten zij diep de jungle in. Daar overleefden ze samen en vormden ze groepen. En soms besloten ze met hun groep plantages aan te vallen om anderen tot slaaf gemaakten te bevrijden. Nog steeds leven mensen in het regenwoud van Suriname die afstammen van deze groepen. Zij worden de Marrons genoemd. Ze hebben hun eigen taal en cultuur. Ook op andere plekken vechten mensen voor hun vrijheid. Op Curacao organiseerde de tot slaaf gemaakte man Tula een grote opstand tegen de onderdrukkers en op Aruba komt de tot slaaf gemaakte vrouw, Virginia Dementricia in opstand tegen haar eigenaar. En zo zijn er nog veel meer mensen die zich verzetten. Het Nederlandse leger in de koloniën treedt keihard op tegen de opstanden. Ze doen er alles aan om te voorkomen dat tot slaaf gemaakten vrij komen. Want Nederland verdient heel veel geld dankzij de slavernij en dat geld willen ze niet kwijt. De slavernij blijft bestaan. Mooi. Het is een bekend liedje uit de tijd van de slavernij hè? Wordt het nog steeds veel gezongen? Ja. Mijn broertje heeft het geleerd in de vijfde klas. Toen ging mij dat liedje ook leren. Het gaat over die slavenmeesters die kinderen dood maakten. Daarom zei ik: Adyen masra Jantje kiri suma pikin. jongen ik zomaar pijn. Hij maakt mensen, kinderen dood. Wat dacht je toen je opeens hoorde wat de betekenis daarvan was? Ik was eigenlijk... Ik was geschrokken want ik dacht: het is een normaal liedje wat we zingen. En toen heb ik het geleerd. Ik was een beetje geschrokken ervan. Ik vond het wel leuk dat ze liedjes maakten vroeger, zodat die kinderen ook konden leren over wat er gebeurde. Wat leren jullie op school over de slavernij? Ja, in bijna elke klas hebben we geleerd over de slavernij. Ik vind dat het niet goed was. Het was gewoon een mishandeling. Ze zijn ook mensen en ze moeten behandeld worden als mensen, niet als dieren of zo. Ik vind het heel belangrijk voor mij dat jullie. Zodat jullie weten dat jullie iemand zo niet moeten behandelen. Als hoe die mensen werden behandeld op de plantages. En dat niemand je slaaf is. Je bent niemands baas. Niemand is jouw slaaf.Is er ook niets waar je misschien kracht of trots uit haalt. Uit de slavernij? Ja, dat die mensen zijn zo opgekomen en gedemonstreerd voor hun vrijheid. En dat ze het eindelijk hebben gekregen en daar ben ik trots. En we zijn sterke mensen, als zwarte en donkere. 200 jaar lang hebben Nederlanders meegedaan aan de slavernij. 200 jaar lang hebben ze mensen gevangen genomen, verhandeld en gedwongen om te werken. Maar op een gegeven moment is het dus gestopt. Tot slaaf gemaakten moesten worden vrijgemaakt. Ook hier in Suriname. De afschaffing van de slavernij komt er. Door het verzet en omdat in veel landen steeds meer kritiek klinkt. Kritiek van mensen die vinden dat je zo niet met andere mensen mag omgaan. Dat de ene mens niet het eigendom kan zijn van een ander mens. Landen om Nederland heen beginnen met het afschaffen van de slavernij. Nederland wil eerst niet meedoen, maar uiteindelijk als een van de laatste landen in Europa schaft ook Nederland slavernij af. In 1863 gebeurt dat. Maar voor de tot slaaf gemaakten duurt het nog tien jaar tot 1873, voor ze echt vrij waren. Want zij moeten gedwongen nog tien jaar doorwerken. Hun eigenaren, de slavenhouders, hebben er afspraken over gemaakt met de Nederlandse regering. De slavenhouders klaagden dat ze nu geen geld meer konden verdienen, dat ze andere mensen moesten vinden om het werk te doen. En als goedmaker krijgen de slavenhouders omgerekend naar nu zo'n € 3.000 per tot slaaf gemaakte. Die mensen zelf krijgen niets. Zij moesten maar zien hoe ze zonder geld, opleiding of werk aan een nieuw leven beginnen. In dit park in Amsterdam staat het Nationaal Monument Slavernijverleden. Hier wordt ieder jaar op 1 juli de afschaffing van de slavernij herdacht en gevierd. Die dag heet Keti Koti. Keti Koti betekent in het Surinaams verbroken ketenen. De ketenen dus, waaraan de tot slaaf gemaakte mensen vastzaten. En slavernij lijkt misschien iets van ver weg en lang geleden, maar voor andere mensen is dat niet zo. Zij vinden dat de erge dingen van toen nooit vergeten mogen worden. Ik ben blij dat wij niet meer zo leven en dat de slaven nu vrij zijn. Omdat het mensen zijn die heel krachtig zijn geweest. Anders waren wij er niet. En ben ik trots. En we zijn sterke mensen, als zwarte en donkere. Dank je wel voor het kijken naar deze video over het slavernijverleden van het NOS Journaal. Tot snel! Doei!

Klas 1/2/3

In de zeventiende eeuw bevaren Nederlandse kolonisten de wereldzeeën en voeren ze handel. Niet alleen in specerijen en goederen, maar ook in mensen. Ze verhandelen mensen uit Afrika en vervoeren ze met schepen naar de koloniën om ze hier gedwongen arbeid te laten verrichten. De ‘tot slaaf gemaakten’ krijgen geen loon en moeten werken op plantages, in mijnen en in huishoudens. Schatrijk wordt Nederland ervan. Pas twee eeuwen later, in 1863 wordt de slavernij afgeschaft.

Quiz over mensenhandel en gedwongen arbeid

Wat weet jij over slavernij?

Wat voor dieren leven er in het regenwoud? Wat geloven de mensen in India? En hoever ligt Australië bij ons vandaan? De Wereld Rond neemt je mee naar allerlei landen op de wereld.

Programmaheaders

Programmalogo's

De wereld rond

Het kleurrijke Suriname ligt in het continent Zuid-Amerika. Tot 1975 is het een kolonie van Nederland, maar tegenwoordig is Switi Sranan, oftewel ‘heerlijk Suriname’ een republiek. 

Quiz over een tropisch en kleurrijk land

Wat weet jij over Suriname?

Animaties van dagboekfragmenten uit de tijd van de VOC en WIC. Speciaal gemaakt voor de interactieve schoolplaat 'VOC en WIC van alle kanten'. 

Verhalen van de VOC en WIC van alle kanten

Welkom aan boord van het beroemde VOC-schip 'De Amsterdam'. Kijk nu zelf rond door deze replica van een VOC-schip die aan de steiger van het Scheepvaartmuseum ligt. Verken de Nederlandse geschiedenis uit de 17e en 18e eeuw. Over de eerste overzeese reizen, de handel, de avonturen en ontberingen. En in het ruim kom je meer te weten over de zwarte bladzijdes van het slavernijverleden. Kijk zelf in 360 graden rond, zoom in en ontdek wat er op het schip zoal gebeurde tijdens de lange reis naar de Oost.

Handel en oorlog over zee

De VOC en WIC van alle kanten

200 jaar lang maken de VOC en de WIC de dienst uit in overzeese gebieden als Indonesië en Suriname. Nederland is schatrijk geworden van de handel in grondstoffen en specerijen. Maar deze rijkdom heeft ook een keerzijde. Hoeveel weet jij over de VOC en WIC? Test je kennis in de quiz!

Quiz over handel en slavernij

Wat weet jij over de VOC en WIC?

NOS Jeugdjournaal

Het NOS Jeugdjournaal is een nieuwsprogramma van de NOS met het laatste nieuws voor kinderen van 9 t/m 12 jaar. Er is dagelijks een ochtenduitzending.

Jeugdjournaal

Het laatste nieuws van NOS Jeugdjournaal

Als je erover nadenkt is het eigenlijk maar moeilijk om voor te stellen: mensen die andere mensen gevangen nemen en tot slaaf maken. Zelfs bij kinderen gebeurde dat. Een van de landen waar veel tot slaafgemaakten heen werden gebracht, is Suriname. Evita ging daar naartoe om te zien hoe kinderen tijdens de slavernij leefden en wat kinderen daar nu nog over leren.

Regenten en vorsten

Special: Keti Koti

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.