Ik ben op weg naar een echte voedselbospionier en het klinkt natuurlijk allemaal heel romantisch. Geen akkers meer, maar gevarieerde bossen vol met groenten, fruit, noten. Maar hoe werkt het eigenlijk? En is het ook echt een optie op de lange duur? Als je een stevige bes vindt. Een stevige bes? Ja, vol vitamine C. Zuur dus. Soort smaakexplosie in je mond. Oh ja, en toch wel lekker eigenlijk. Deze heet in het Nederlands schijnaugurk. Hebbes. Mmm. Ja lekker. Beetje cactusvruchtachtig. Zo op het eerste gezicht lijkt een voedselbos gewoon: jongens, laat de natuur z'n gang maar gaan. Ja, het lijkt alsof het natuur is en helemaal niks doen, maar het is een landbouwmethode. Dus het is ontworpen en door mensen aangeplant om voedsel te produceren. En vervolgens laat je natuurlijke principes het werk doen. En die lenen we eigenlijk van een natuurlijk bos waar heel veel dingen vanzelf gebeuren. Een voedselbos is eigenlijk een vereetbariseerd bos. Dat is mooi, een vereetbariseerd bos. Het voedselbos is aangelegd door mensen om voedsel te produceren. En dat zonder verder ingrijpen van de mens. Geen kunstmest, geen pesticiden, maar de natuur die zorgt voor een gezond ecosysteem en een opbrengst per vierkante meter die niet onderdoet voor wat hiervoor stond, een maisveld. Maar even. Ik bedoel elf jaar geleden stond hier gewoon nog een maisakker. Ja. Hoe ben jij hier ingekomen, bijgekomen, nu tot dit voedselbos? Ja. Nou ja, je weet wat een maisakker is, namelijk gebruik van veel bemesting, veel pesticiden, veel fossiele brandstof. En dan na een jaar groei eindig je weer op nul en ik had gewoon interesse om natuur en landbouw samen te brengen op een positieve manier. Het combineren van natuur en landbouw heeft eigenlijk voordelen, want de natuur streeft eigenlijk naar opbouw van vruchtbaarheid. Dit voedselbos is 2,5 hectare groot. Hoeveel mensen kunnen hier nou van eten? Je moet eigenlijk terugrekenen naar wat een hectare aan voedingsmiddelen kan opleveren. En daar blijkt uit dat je na een jaar of 12, acht mensen volledig zal kunnen voorzien van alle voedingsmiddelen die we nodig hebben. Dat is veel meer dan de Nederlandse landbouw nu haalt. Ja, hier is het bos al wat ouder. Kastanjes. Inderdaad die grote kastanjeboom, maar die groeit nog door naar 25 meter hoog. En zo ontstaat er gelaagdheid in het voedselbossysteem. Ja. En er zijn eigenlijk zeven vegetatielagen: de grote bomen, de tamme kastanjes, zwarte walnoot. Er zijn bomen die wat lager blijven. Eigenlijk hoort appel daarbij, en peer en pruim. Struiken, variërend van kruisbes tot hazelaar. Er zijn kruidlaagplanten, houden van schaduw, dus die staan inderdaad onder andere soorten. Kruipers zoals de bosaardbei. En er zijn klimmers en de zevende laag is het bodemvoedselweb. Alles wat onder onze voeten aan magie gebeurt door talloze bodemorganismen en een hoofdrol voor de schimmeldraden. En die bodem, dat is de expertise van Isabelle van der Zanden. Want de bodem van het voedselbos is als het goed is veel rijker dan die van de gemiddelde landbouwgrond. Ik verzamel hier samples. Die neem ik mee naar het lab. En ik probeer eigenlijk te ontdekken hoe een voedselbosbodem eruitziet. Dus ik kijk naar het hele bodemvoedselweb. Dus niet alleen naar de bacteriën en de schimmels, maar ook naar de regenwormen en de nematoden. Wat zijn nematoden? Dat is een heel klein wormpje wat je niet met het blote oog kan zien. Ah ok. Maar behalve het bodemvoedselweb wil ik ook weten hoe het met de bodemkwaliteit en dus de structuur, hoeveel voedingsstoffen er beschikbaar zijn voor de planten. De pH, hoeveel koolstof wordt daar opgeslagen. Ik probeer eigenlijk een volledig plaatje te kunnen schetsen. Van het hele ecosysteem dat die bodem hier is. Precies. Nematode in de spotlights, Kijk, ja ze bewegen. Precies. Dus wat ik normaal gesproken doe is dan doe ik mijn hele sample op een petrischaaltje met een grid en dan kan ik tellen per grid hoeveel er inzitten. Oh ja, en dan heb ik een maand voor... De dichtheid zeg maar. Precies. Nou, jij monitort verschillende voedselbossen. Wat tref je aan en wat kun je, wat zijn je voorzichtige conclusies? Ik verwacht dat een voedselbosbodem absoluut heel anders gaat zijn dan een akker. Beter? Ja. Ik denk het wel. En waarom? Vooral doordat er niet heel intensief de bodem wordt bewerkt en de bodem eigenlijk met rust wordt gelaten, waardoor schimmelnetwerken zich kunnen vestigen en nematodes kunnen groeien. Eigenlijk gewoon een veel rijker bodemleven wat goed is voor het hele systeem. Ja, een soort completer voedselweb. En daar zie je ze al hangen. De nashipeer. Deze kunnen we nu oogsten? Ja, als je het een beetje zo met een knikje loslaat. Twee tegelijk. Ze zijn stevig maar sappig. Mmm. Oh lekker zeg. Maar Wouter, dit klinkt allemaal bijna te mooi om waar te zijn. Het is een prachtig bos. Veel dieren, goed voor milieu, voor de bodem. Maar is het realistisch? Gaan wij alle monden kunnen voeden met voedselbossen? Zeker. En dit is het bewijs. Dit is tien jaar geleden, was dit een kale, lege vlakte. Nu produceren we hier voedsel en wat wil je nog meer? Wat voor bewijs wil je nog meer? Je hebt het in je hand!
Landbouw biodiversiteit voedsel
