Name: Nederlands-Indië in oorlog
Uploaded: 2019-04-15T14:03:29+02:00
Duration: 8 min 45 s
Description: Indonesië is in 1940 een kolonie van Nederland. Het land heet dan Nederlands-Indië. In 1942 wordt Nederlands-Indië bezet door het Japanse leger. Voor de Japanners is er geen plaats meer in het land voor blanke mensen of voor mensen met een gemengde afkomst. Joop en Karin zijn allebei van gemengde afkomst en vertellen over hun ervaringen tijdens de oorlog.

Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Indonesië is in 1940 een kolonie van Nederland. Het heet Nederlands-Indië. Er wonen zo'n 60 miljoen Indonesiërs en maar 300.000 Nederlanders. En toch zijn zij de baas in het land. Totdat in 1942 Nederlands-Indië bezet wordt door het Japanse leger.

Mijn naam is Karin Ottenhof. Ik ben geboren in 1941. Ik ben Joop Lefrandt. Geboren 23 augustus 1933.

In Nederlands-Indië wonen verschillende bevolkingsgroepen waaronder Indonesiërs, Indo-Europeanen en Europeanen. De Indonesiërs zijn veruit in de meerderheid en eerst nog blij met de komst van de Japanners, omdat ze nu niet langer door de Nederlanders worden overheerst. Dat is anders bij de Indo-Europeanen. Zij zijn van gemengde afkomst, bijvoorbeeld een Indonesische moeder en een Nederlandse vader.

Nadat de Japanners Nederlands-Indië hebben veroverd, beginnen ze met het gevangen zetten van alle Nederlanders en andere Europeanen in speciale Japanse kampen. De Japanners willen een groot Aziatisch rijk en daarin is geen plaats voor blanke mensen of voor mensen met een gemengde afkomst. Joop en Karin zijn allebei van gemengde afkomst en geboren in Nederlands-Indië.

Ik was enig kind, mijn vader en moeder waren gescheiden. Maar toen ik een jaar of vijf was, een oom van mij die stierf, zijn vrouw ook, en de kinderen zijn toen toegewezen aan mijn moeder. 

Mijn moeder en mijn vader die waren dus gemengdbloedig. En mijn oma Siti Katimah heeft aan de ene kant mijn opa de bezorgde uitspraak gegeven: kinderen, vooral jullie meisjes, jullie moeten maar goed een vak leren, want een rijke Nederlander, volbloed Nederlander, die kijkt heus niet naar Indische meisjes. Maar aan de andere kant, als je een opleiding hebt, dan kun je wat wij noemen een witteboordenbaan krijgen, want je bent altijd nog meer dan een Inlander. Dat woord Inlander was een erg koloniaal woord.

Het was een gelaagde maatschappij. Mijn moeder was toch tot de rijken. Zij voedde ons helemaal Europees op. Ze was echt volbloed Nederlandse en wij waren Indo maar niet van de lagere klasse. Ik vind het vervelend om klasse te noemen, maar we hadden geld. Mijn moeder kon alles doen. Ze deed alles wat ons hartje begeerde. Vaak met vakantie, we hadden bedienden die ook familie waren, aangetrouwd. Zij waren graag bij ons in dienst. We hadden een tuinjongen, een binnenmeid, een buitenmeid en een babu die de was deed.

Mijn vader werkte bij de spoorwegen en mijn moeder was kleuterleidster. Zij waren net naar de mooie stad Djokja, een ouderwetse sultanstad, overgeplaatst. Toen mijn vader werd opgepakt, en niet alleen mijn vader natuurlijk, maar iedereen die had meegevochten tegen de Japanse troepen, ook mijn ooms, werd opgepakt en in krijgsgevangenkampen gezet. Omdat Joop en Karin van gemengde afkomst zijn, worden ze niet opgesloten in een kamp en mogen ze gewoon in hun eigen huis blijven.

Ze worden daarom buitenkampers genoemd. Maar het leven wordt hen niet gemakkelijk gemaakt. Veel Indonesiërs zien hun als verraders omdat ze met Nederlanders hebben samengewerkt. De Indonesische bevolking wordt door de Japanners opgestookt om zich tegen de Europeanen en Indo-Europeanen af te zetten. De Indonesische bevolking wordt steeds vijandiger en ook de Japanners behandelen hen slecht.

Het werd gevaarlijk om uit huis te gaan omdat we zo opvielen, als te wit. In de koloniale tijd moesten we ons zo wit mogelijk gedragen en heel netjes Nederlands praten en proberen een witteboordenbaan te krijgen. Maar in de Japanse tijd moest je juist helemaal niet zo wit mogelijk zijn. Ons nichtje dat het donkerst was en dat ook heel rap Surabayaans Javaans kon praten, die was onze ambassadeur op de markt. Zij ging dan, eerst kopen, toen dat niet meer ging, ruilen. De laatste handdoeken, de laatste lakens, voor eten voor ons allemaal.

Janus, de oudere broer van Joop, is dan al in een kamp gevangen gezet. Joop en zijn moeder worden vaak overvallen door boze Indonesiërs en de huisbaas wil hen uit hun huis zetten. 

14 oktober. Toen mijn broer Janus geïnterneerd was, kwam onverwachts de huisbaas die zei: jullie moeten nu het huis uit. Toen heeft mijn moeder zich vernederd door te knielen op de grond. De zoon van de huisbaas heeft ze bij de enkels beetgepakt en zijn voet in haar nek gezet. Als hij had doorgedrukt, was dat mijn moeders dood, maar hij was van hoge afkomst en hij was gevoelig voor dat gebaar. Toen mochten wij drie dagen langer in dat huis blijven.

Uiteindelijk vinden Joop en zijn moeder ergens anders onderdak. Maar ook daar leven ze in angst. Net als de familie van Karin.

En de wasmeid, die in het begin nog graag bij ons werkte, kreeg op een gegeven moment... Ze moest afscheid nemen, huilend, want haar Lurah, haar wijkhoofd, had gevraagd: waarom werk je bij die blanken? Kan je niet voor je eigen volk werken? En toen zijn de tantes zo geschrokken dat we helemaal niet meer aan de voorkant van het huis mochten spelen.

In de zomer van 1945, als de oorlog in Europa al voorbij is, is Nederlands-Indië nog steeds bezet door de Japanners. Om de Japanners te dwingen zich over te geven, werpen Amerikaanse bommenwerpers op 6 en 9 augustus van dat jaar twee atoombommen af boven Japan.

Het land geeft zich over en de Tweede Wereldoorlog is nu ook in Azië voorbij.

 Twee dagen later was de radioboodschap van Soekarno en Hatta, een Javaan en een Sumatraan die tijdens de Japanse bezetting hadden mogen warmdraaien voor het vrije Indonesië, en zij zeiden: vandaag hebben wij het vrije Indonesië opgericht. Die gingen niet verder wachten wat er gebeuren zou na het verdwijnen van de Japanners. 

Voor Joop en Karin is de angstige tijd nog niet voorbij. De Indonesiërs willen niet terug naar de tijd van vóór 1942, toen Nederlanders in Nederlands-Indië de baas waren. Ze willen onafhankelijk zijn en keren zich nog krachtiger tegen de Europeanen en de Indo-Europeanen.

Een huisvriend van ons werd ineens vijandig. Wij gingen altijd schijngevechten houden van de Wajang, met echte messen uiteraard. Op een gegeven ogenblik heeft hij me echt gestoken. Ik heb nog het litteken. Dat vertelde je je moeder niet want dat was net als verraad. Maar ja, vriendschap gaat boven vijandschap.

Vanuit Nederland worden soldaten gestuurd om tegen de onafhankelijkheidsstrijders te vechten. De gevechten duren tot 1949. Dan wordt Indonesië definitief onafhankelijk. De ouders van Karin en Joop voelen zich niet meer welkom in Indonesië en vertrekken voorgoed naar Nederland.

Nederland heeft eeuwenlang geprofiteerd van de rijkdommen van Indonesië. Ons land wil koste wat kost vasthouden aan de kolonie Nederlands-Indië, ook als de roep om onafhankelijkheid steeds luider wordt. Er volgt een bloedige koloniale oorlog, die tienduizenden Indonesiërs het leven kost. In 1949 draagt Nederland de soevereiniteit over aan het onafhankelijke Indonesië. Hoe was het leven in onze kolonie, wat was de rol van de VOC en hoe werd Indonesië onafhankelijk? Klik op de afbeelding om de tijdlijn te bekijken.

Tijdlijn over ons koloniale verleden

De geschiedenis van Nederlands-Indië

Welkom aan boord van het beroemde VOC-schip 'De Amsterdam'. Kijk nu zelf rond door deze replica van een VOC-schip die aan de steiger van het Scheepvaartmuseum ligt. Verken de Nederlandse geschiedenis uit de 17e en 18e eeuw. Over de eerste overzeese reizen, de handel, de avonturen en ontberingen. En in het ruim kom je meer te weten over de zwarte bladzijdes van het slavernijverleden. Kijk zelf in 360 graden rond, zoom in en ontdek wat er op het schip zoal gebeurde tijdens de lange reis naar de Oost.

Handel en oorlog over zee

De VOC en WIC van alle kanten

Wat weet jij van Indonesië?

Het Aziatische eilandenrijk Indonesië was tot 1949 een kolonie van Nederland en heette Nederlands-Indië. Nu is het een onafhankelijke republiek. Wat weet jij van dit land? Start de quiz, bekijk de video's en beantwoord de vragen!

Quiz over de voormalige kolonie van Nederland

Wat weet jij over Indonesië?

In 1860 verschijnt het boek ‘Max Havelaar’. Het is geschreven door Multatuli, een pseudoniem van de Nederlandse ambtenaar Eduard Douwes Dekker. In de voormalig Nederlandse kolonie Nederlands-Indië schrikt hij zo van de onderdrukking van de lokale bevolking door het Nederlandse koloniale bestuur dat hij het besluit op te schrijven. Het resulteert in een wereldberoemd boek. 

Quiz over het beroemde boek

Wat weet jij over Max Havelaar?

Jong in oorlog

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

In Jong in Oorlog vertellen ooggetuigen over de Tweede Wereldoorlog. Als kind hebben zij deze oorlog meegemaakt. Hoe was het om op te groeien in oorlogstijd?

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei

Indonesië is in 1940 een kolonie van Nederland. Het land heet dan Nederlands-Indië. In 1942 wordt Nederlands-Indië bezet door het Japanse leger. Voor de Japanners is er geen plaats meer in het land voor blanke mensen of voor mensen met een gemengde afkomst. Joop en Karin zijn allebei van gemengde afkomst en vertellen over hun ervaringen tijdens de oorlog.

Wereldoorlogen

Leven onder de Japanse bezetting

Nederlands-Indië in oorlog

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Van 1939 tot 1945 is het oorlog in Europa en vanaf 1942 ook in de kolonie Nederlands-Indië. Wat gebeurt daar tijdens de Tweede Wereldoorlog? Een handige afspeellijst over dit onderwerp. 

Indonesië quiz header

Indonesië is voor lange tijd onderdeel van het Nederlandse koninkrijk. Weet jij alles van dit land aan de andere kant van de wereld? Kies bij elke vraag het juiste antwoord!


Quiz over de onafhankelijkheid van Indonesië

Indonesië

Japan is een traditioneel en modern land tegelijk. Het land heeft eeuwenoude tradities, maar loopt op technologisch gebied juist voor. Wat weet jij over de Japanse cultuur, klimaat en economie? Klik op de afbeelding om de quiz te starten. 

Quiz over de Aziatische eilandengroep

Wat weet jij over Japan?

In de Tweede Wereldoorlog wil Japan net als Duitsland een groot rijk veroveren, maar dan in Azië. Voor de oorlog heeft Japan al grote delen van Azië veroverd, zoals Korea en stukken van China. In 1941 valt Japan zonder waarschuwing de Amerikaanse vloot bij Hawaï aan. Tientallen schepen worden vernietigd. Bijna 2500 Amerikaanse soldaten komen om het leven. Vanaf dat moment is het oorlog tussen Japan en Amerika en brandt in heel Azië de strijd los. Hierna valt Japan valt ook de Filipijnen, Malakka, en Singapore binnen. 
En daarna is ook Nederlands-Indië aan de beurt. Op 1 maart 1942 landen Japanse soldaten op de kust van Java. Het wordt een ongelijke strijd. Op het land, en in de lucht, waar de Japanners alle Nederlandse vliegtuigen uitschakelen en de havens en fabrieken bombarderen. En ook de Nederlandse vloot wordt in een zeegevecht met de Japanse marine tot zinken gebracht. Na zeven dagen wordt op 8 maart 1942 de overgave getekend. Japan is de baas in Nederlands-Indië.
Hier radio Bandoeng, wij sluiten nu. Vaarwel. Tot betere tijden. Leve de Koningin.
Dat was dan dat. DEWI?!... DEWI? WAAR BEN JE? DEWI?!... Waar is Dewi? Vast waar alle inlanders zijn... Op het Koningsplein om de Jappen toe te juichen. Nu het apenleger is gekomen, laten ze hun ware aard zien en vergeten alles wat wij voor hen hebben gedaan. 
Een deel van de oorspronkelijke bevolking van Indië verwelkomt de Japanners inderdaad als hun bevrijders. Het Japanse leger zal de Hollanders verjagen. Indonesië zal deel van een groot Aziatisch rijk worden. 
Hello, come in. What can I do for you? Kieree. I'm sorry, what do you mean? Kieree! Misschien wil hij geld? Kieree! Do you want money?! Kieree! kieree! kieree! I don't understand you! Nee, in godsnaam! please! Buigen! Je moet buigen! Kieree betekent buigen. Kijk zo. 
De blanken zijn eeuwenlang de baas geweest in Azië, maar nu zijn de rollen omgedraaid. Nu moeten de Hollanders buigen voor iedere Japanse soldaat die langskomt. Maar er gebeurt nog veel meer. Nederlandse mannen, vrouwen en kinderen worden in werkkampen gestopt. Het leven daar is heel zwaar, en 1 op de acht Nederlanders overleeft de kampen niet.
Ook dwingen de Japanners de Nederlanders en andere Europeanen, maar ook Indonesiërs te werken bij de aanleg van een spoorlijn in Birma. Met hun blote handen moeten de gevangenen de stalen rails en de zware bielzen sjouwen. Door uitputting en mishandeling sterven zo’n 15.000 Europeanen en honderdduizenden Indonesiërs. Het zijn er zo veel dat je zou kunnen zeggen dat er voor elke biels een man is gestorven. Daarom wordt dit ook wel de dodenspoorlijn genoemd. 
Chris? Christiaan? Ik ben het. Dewi. Kun je me zo goed zien? Want daar kom je toch voor? Om te kijken hoe slecht het met me gaat? Hier. Hij toont zijn aangetaste handen en blote voeten. O God...Dus ga maar vertellen aan iedereen: de blanken worden flink gestraft door het apenvolk! Wij ook. Waarom ben je weggegaan zonder iets te zeggen? Jouw moeder... Ik... Het was dom. En nu is het te laat. Dag, lieve Dewi.
De oorlog duurt lang. Als Duitsland zich overgeeft blijft Japan gewoon doorvechten. Voor de Nederlanders in de kampen lijkt de bevrijding nog lang niet in zicht. Maar de Amerikanen hebben er genoeg van. Ze gaan een geheim wapen inzetten. De atoombom. Ze gooien er twee. Boven de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki. Hierbij komen meer dan honderdduizend mensen om het leven. Pas dan geeft Japan zich over. Het is 15 augustus 1945 en de Tweede wereldoorlog is nu echt voorbij.

Nederlands-Indië in oorlogstijd

13 in de oorlog neemt je mee terug naar de Tweede Wereldoorlog en vertelt wat er allemaal gebeurde en hoe het is om tijdens de oorlog op te groeien. Kan jij het je voorstellen? Schooltv raadt deze serie aan vanaf groep 8.

13 In de oorlog

13 in de oorlog

De Japanners onderwerpen Nederlands-Indië aan hun gewelddadige regime. Duizenden Nederlanders en Indonesiërs sterven in Japanse werkkampen. Tot 2 Amerikaanse atoombommen op Japan een eind maken aan de Tweede Wereldoorlog, ook in Nederlands-Indië.

De Japanse bezetting

Hoi, ik ben Lukas. Ik ben 17 jaar oud. Ik ben wethouder van Madurodam en ik ga vandaag het oorlogsverhaal van mijn opa en oma vertellen. Na de Eerste Wereldoorlog toen was er een enorme grote crisis in Europa. En toen gingen heel veel hoogopgeleide mensen die hadden ook geen werk die emigreerden van Nederland naar Indonesië en die gingen daar wonen. En het is ook wel bekend als een kolonie van Nederland. En dat deden de ouders van mijn opa en oma, van mijn moeders kant ook. Dit is Indonesië en vroeger hoorde het dus bij Nederland en toen heette het Nederlands-Indië. Dit grote eiland dat heet Sumatra en daar zijn dus mijn opa en oma geboren. We staan hier bij het Indië-monument. Het is ter herinnering aan alle slachtoffers die zijn gevallen in de Tweede Wereldoorlog die daar heeft plaatsgevonden. Mijn opa en oma hebben vijf jaar lang gevangen gezeten in de Jappenkampen in Indonesië. En een bijzonder verhaal is dat ze elkaar daar ook voor het eerst hebben ontmoet. De families die zaten met elkaar in dezelfde barak en toen kwamen mijn opa en oma elkaar tegen en sindsdien is het zo eigenlijk ook na de oorlog zo gebleven. Ikzelf vind het een heel bijzonder verhaal. Je moet je voorstellen dat ze daar zaten met heel veel angst en honger. En ze mochten dus niks doen in die kampen. Maar de beide moeders die hebben stiekem in de nacht de kinderen les gegeven. Dat vertelde mijn opa en oma altijd. En daardoor konden ze na de oorlog in Nederland alsnog meekomen met hun oorspronkelijke leeftijdsgenoten. Wat toch wel heel knap is van die moeders die dat gewoon maar stiekem deden.
Want de Jappen waren echt niet heel vriendelijk die lieten zomaar iemand gewoon de hele dag lekker in de zon staan totdat ze letterlijk omvielen van dorst en honger. Het heeft een tijdje geduurd voordat de Japanners erachter kwamen dat mijn opa, ofwel de vader van mijn opa een arts was. Toen ze dat wisten hebben ze hem vliegensvlug Japans laten leren. Toen dachten ze: die kunnen we echt wel goed gebruiken in de oorlog. Want het is een arts en die kan al die zieke mensen misschien helpen. Dus de vader van mijn opa heeft al die dwangarbeiders die ziek waren geholpen en dan praat je over de meest vreselijke besmettelijke ziektes en alle gevolgen van dien. Mijn opa die deed met man en macht wat hij kon maar de ziekenhuizen waren niet zo goed en er gingen dagelijks gewoon mensen dood. De vader van mijn opa was dan degene die ze naar het ziekenhuis of naar hun graf moest tillen. En dat was natuurlijk echt vreselijk. De vader van mijn opa die zei altijd wel: 'Dit is eigenlijk biologisch gezien onmogelijk dat ik nog leef want ik heb jarenlang dag in dag uit mensen met de meest vreselijke besmettelijke ziektes geholpen.' 'Maar ik ben zelf nooit ziek geworden.' Ja, dat is heel gek,
maar ze hebben het allemaal wel overleefd en ze zijn ook allemaal teruggekomen in Nederland. Heb jij daar veel met je opa en oma over gepraat eigenlijk? Eigenlijk niet heel veel. Omdat ze willen er niet heel graag over praten. Het ligt heel gevoelig en natuurlijk ook in de Nederlandse geschiedenis is het echt nog wel een gevoelig ding. Maar uiteindelijk komt er mondjesmaat wel wat informatie uit. Zijn ze er nog eigenlijk? Mijn oma is er nog, maar mijn opa is er helaas niet meer. Bij zijn uitvaart hier in Den Haag zijn daarna alle bloemen hier neergelegd. En ik bewaar nog steeds hele mooie herinneringen aan deze plek. Ik vind het vrij interessant het is toch je eigen geschiedenis. Je eigen familiegeschiedenis. En ik wil het eigenlijk wel graag iets bekender maken dan dat het nu is. Ik vind het belangrijk om het verhaal door te geven en daarmee ook andere mensen te inspireren om ook hun eigen verhaal of het verhaal van hun eigen opa of oma, buurmeisje, buurvrouw of weet ik veel, een nieuw klasgenootje om dat door te geven naar de volgende generatie. Ja, omdat je daarmee ervoor zorgt dat het gevoel van vrijheid wordt versterkt.

De opa en oma van Lukas zaten in een Jappenkamp

In verhalen in beeld, vertellen 5 Nederlanders hun oorlogsverhaal. Van de Tweede Wereldoorlog tot de oorlog in Joegoslavië. Hoe is het om als kind op de vlucht te zijn of te leven in oorlogstijd?

Nationale kinderherdenking

Nationale kinderherdenking, 4 mei

Nationale Kinderherdenking 4 mei

De opa en oma van Lukas woonden tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië. Toen de Japanners het land bezetten, sloten ze Nederlanders op in zogenaamde Jappenkampen. Zo ook de opa en oma van Lukas.

Opgesloten in een kamp in Nederlands-Indië

Ik ben Julius Eduard Ernst geboren 18 maart 1922.Julius woont in Nederlands-Indië. In 1940 is het een kolonie van Nederland. Julius zit net als zijn vader in het KNIL, het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger. Hij is op z'n zeventiende vervroegd in dienst gegaan. Nederlands-Indië blijft de eerste twee jaar nog buiten de oorlog. Maar wordt in 1942 aangevallen door Japan, een bondgenoot van Duitsland, Japan wil een groot Aziatisch rijk stichten. Ook willen ze meer grondstoffen en grondgebied voor de bevolking. Daarvoor moeten ze de koloniale heersers, zoals de Nederlanders uit Azië verjagen. Het KNIL wordt klaargemaakt om te gaan vechten tegen Japan en Julius wordt ingedeeld bij het derde bataljon: afdeling zoeklichten. Ze moeten s avonds de hemel afzoeken naar vijandige Japanse vliegtuigen rondom de regeringsstad Bandung. Wij werden gestationeerd in verschillende dorpen omdat wij aan het zoeklichten zijn. Wij zitten niet bij de troep, bij de gevechten. Dus wij zitten in de dorpen en wij moeten de eventueel vliegtuigen 's avonds, moeten wij dat zoeken en ook belichten. Bandung wordt door de Japanners gebombardeerd en Nederlands-Indië geeft zich over. Ook Julius en de andere KNIL soldaten uit zijn bataljon. We moeten ons allemaal melden bij de kazerne in Bandung. Waar we allemaal oude onderdelen hebben laten staan, deeldorpen. En toen zijn we naar Bandung gegaan. In Bandung bij de kazerne, daar moeten we melden. En toe zijn we binnen gebleven. En toen zagen we pas de Japanners. Ze worden gevangen gehouden in een kazerne. Als een aantal militairen probeert te ontsnappen, zijn de Japanners woedend. Ze hebben de hele kazerne allemaal aangetreden en hebben toen drie mensen doodgestoken vlak voor ons allemaal. Dat dit in een Bandung gebeurd. En toen werd iedereen stil, toen kon niemand.. Dus ze lieten zien even hun wreedheden. De Japanners selecteren 250 gevangenen, waaronder Julius. Ze worden naar Singapore gebracht. Van daaruit volgt een treinreis van vier dagen in een goederenwagon naar de stad Ban Pong in Siam, het tegenwoordige Thailand. Ze hebben geen idee waar ze zijn en waarom ze daar zijn. Iedereen was automatisch gespannen want je weet niet waar naartoe. Ze stoppen je in die trein en je gaat maar. En uiteindelijk kwamen we dan aan in Ban Pong. Dat wist je later pas. Vanuit Ban Pong lopen ze 225 kilometer door de jungle. Dat doen ze 's nachts. Zo worden ze niet ontdekt door de Amerikaanse verkenningsvliegtuigen. De mannen worden gedwongen te werken aan een 415 kilometer lange spoorlijn, dwars door het oerwoud. Van een plaats vlakbij Bangkok tot aan de kust in Birma. Met deze spoorlijn kunnen de Japanners gemakkelijker troepen en materialen vervoeren naar het Front in Birma. De mannen werken in ploegen. Ze moeten grond weghalen of juist ophogen om het terrein vlak te maken voor de spoorlijn. De omstandigheden zijn zwaar. Het eten is slecht en veel mannen worden ziek. In het kamp hadden wij veel dysenterie. Dat komt door vermoeidheid en door niet goed voedsel. In de groep waar Julius mee werkt, zitten ook mannen die het oerwoud kennen en veel weten van voedzame en eetbare planten die voorkomen in de jungle. Van het ene kamp naar je werk zie je dan een Guave-boom en wij weten dat de bladen van Guave-boom dysenterie stopt. En jonge vruchten. Bij nemen die mee en geven ze door: denk eraan dit kun je eten. Wij krijgsgevangenen hebben geluk gehad. Iedereen kent iets van de plant wat je kan eten. Daar denk je alleen maar aan werken en overleven. Wij hebben allemaal, al die jonge mensen werken om over te overleven. Door slechte hygiëne, ziekte, uitdroging, verhongering en het harde optreden van de Japanners sterft ruim een derde van de 250.000 dwangarbeiders. Daar geven de Japanners niets om. Ze willen de spoorlijn zo snel mogelijk klaar hebben. Daarom moet iedereen doorwerken, ook de zieken. Dat zijn zal ik maar zeggen de half-zieken, die moeten dan werken. Als ze te langzaam lopen, dan krijgen ze een tik. En die tik kwam van bamboestokken. En die zijn hard en en zij slaan altijd op je rug. Altijd. Ze gaan niet ergens bij je voeten, maar altijd bij je rug. Ondanks het zware werk, het slechte eten en de mishandelingen ontsnapt er niemand uit de ploeg van Julius. Daar denkt niemand aan, want je zit in het bos. Je weet niet welke kant je op moet. Als je de andere kant opgaat, richting Birma, dat hebben we achteraf allemaal gezien. Daar is Birma en aan de andere kant is de zee. Maar dat er daarna nog zoveel kilometer. Dus je zit beter in het bos. Maar Julius en de andere dwangarbeiders proberen daar waar ze kunnen de spoorlijn wel te saboteren. Bij uitgraven kan je niet saboteren. Alleen bij ophogen dan wel. Dat vul je de de grond met boomstammen, met bladeren en zand erop. Het gaat erom, zij willen die hoogte hebben tot zover. En wij zorgen daarvoor. En dat is het werk van van twee, drie weken bij ophogen. Bij uitgraven is het wel moeilijk. De laatste drie maanden van de oorlog moet Julius werken in een groot Japans magazijn in de jungle. Daar hoort hij dat de Japanners zich hebben overgegeven en de oorlog is afgelopen. Het duurt nog maanden voordat Julius weer terug is in Nederlands-Indië. Julius blijft in dienst van het KNIL tot in 1950. In dat jaar wordt het KNIL opgeheven en emigreren Julius en zijn vrouw naar Nederland. Hij beseft dat hij geluk heeft gehad. Dat wij geluk hebben dat onze groep van 205 mannen gezond is gebleven.

Soldaat in Nederlands-Indië in oorlog

Julius Ernst woont in Nederlands-Indië als in 1940 ook in Azië de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Hij zit net als zijn vader in het KNIL, het koninklijk Nederlands Indisch leger en vecht tegen het Japanse leger. Als Nederlands-Indië zich overgeeft wordt Julius gedwongen te werken aan een spoorlijn voor de Japanners in Birma.

Werken onder dwang voor de Japanners

In 1945 geeft Japan zich over en komt er een einde aan de Tweede Wereldoorlog in Azië. Veel Nederlanders hebben de oorlog in Japanse werkkampen gezeten. Eén op de acht mensen heeft de kampen niet overleefd. Maar de ellende is nog steeds niet voorbij. Want veel Indonesiërs willen na de oorlog niet meer bij Nederland horen. Ze willen een eigen staat. En dat schrijven ze op trams en op gebouwen. Op 17 augustus 1945 wordt de onafhankelijke Republiek Indonesië uitgeroepen. Sommige Indonesiërs gebruiken zelfs geweld tegen de Nederlanders. 
BERSIAP! BERSIAP! Ze komen hierheen! We moeten binnendoor! Waar zijn mijn wajangs? We moeten nu weg! Niet zonder mijn wajangs! Waar blijf je nou?! Ik zoek mijn wajangs. Dat meen je toch niet. Hier zijn ze! 
Maar Nederland wil zijn kolonie niet kwijt en stuurt soldaten naar Indië. Officieel om weer rust en orde in Indië te brengen, maar natuurlijk vooral om de kolonie te behouden. Er volgt een oorlog van 4 jaar. Maar in 1949 moet Nederland toegeven. Indonesië wordt een onafhankelijke staat.

Nederlands-Indië wordt Indonesië

Nederlands-Indië is van de Japanse bezetter af, maar hoort nog steeds bij Nederland. Veel Indonesiërs komen in opstand tegen hun kolonist en vechten voor een onafhankelijke staat.

Bersiap

Bezet door Japan

De Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.