Name: J.A. dèr Mouw
Uploaded: 2013-06-27T22:00:00+02:00
Duration: 2 min 17 s
Description: Een groot wetenschapper besluit aan het einde van zijn leven dat hij zijn inzichten over de cultuur van het Verre Oosten alleen kan formuleren in poëzie. Hij schrijft in korte tijd honderden gedichten die je nergens mee kunt vergelijken. Zijn naam is J. A. dèr Mouw, maar als dichter heet hij Adwaita.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

‘T is al laat in de nacht. Doodstil is ’t huis
Niets hoor k dan klokgetik en gasgesuis
Met dwaze drukte zie ik de slinger gaan,
Opglanzend doffer glimlicht, af en aan.
’T Is, of me in ’t kleine, domme ding verscheen
De wijze tijd, en ernstig knikte: Neen.
De tafel ligt vol opengeslagen boeken
Mijn leven heb ik vermorst met wijsheid zoeken.
Wijsheid, was dat een begrip dat nog paste in de moderne tijd? De wetenschapper J.A. Dèr Mouw zocht er zijn hele leven naar. Hij was een groot geleerde, evengoed thuis in de wiskunde als in de filosofie, de sterrenkunde of de Oosterse culturen. Hoe meer hij zich verdiepte in die cultuur en haar heilige teksten, des te sterker begon hij te vermoeden dat daar voor hem de bron van alle wijsheid lag. Maar dat zou hij nooit kunnen uitleggen in een wetenschappelijke studie. Daarvoor moest hij dichter worden
‘K ga naar ’t balkon: lichtkevers op de landen,
Zie ‘k hier, daar, ginds, angstige lichtjes branden.
[na korte onderbreking] …
Glorie van werelden, wat gaat ze me aan?
[weer korte pauze]
Dof hoor ik de zee; ver, als het dood verleden
Dèr Mouw schreef in de laatste zes jaar van zijn leven een paar honderd gedichten, onder een oosters pseudoniem: Adwaïta. Hij laat voor het eerst in de Nederlandse poëzie auto's rondrijden, maar schrijft ook over een vleermuis in je haar en over de wereldziel. Alles krijgt een ziel in die gedichten van Brahman, zoals hij zichzelf noemde naar de Indische opperpriesters. Maar met de nodige zelfspot. Erg bekend is zijn regel: ’k ben Brahman. Maar we zitten zonder meid’. Vaak is het alsof hij de wereld probeert te betoveren:
‘En ‘k ga weer zitten; luister naar het gas.
En ’t is zo vreemd: net of ‘k een ander was.’
Onwerkelijk staan de dingen om me heen.
Het gaslicht suist. De slinger knikt van Neen.’
Dèr Mouw was nooit in het Verre Oosten geweest. Veel Nederlanders hadden in die jaren een band met Nederlands-Indië, kwamen daar vandaan of trokken erheen. Louis Couperus, die zijn jeugd in Nederlands-Indië had doorgebracht, beschrijft dat voor die Nederlanders het leven in het oosten vaak moeilijk te vatten was:

Subtiel zet Couperus de verfijnde, ondoorgrondelijke en onvoorspelbare Aziaten tegenover de nuchtere, op gewin uit zijnde Europeanen: De atmosfeer in Nederlands-Indië is mysterieus en dreigend. Het is er continu bloedheet. Nuchter nadenken wordt moeilijker. De Europeaan kan niet anders dan meegeven, om niet gek te worden. De stille hogere krachten werken ook op hem. Hoe lang kan een klein stel Europeanen een groot land nog zijn wil opleggen?

Wat voor dieren leven er in het regenwoud? Wat geloven de mensen in India? En hoever ligt Australië bij ons vandaan? De Wereld Rond neemt je mee naar allerlei landen op de wereld.

Programmaheaders

Programmalogo's

De wereld rond

Het Aziatische eilandenrijk Indonesië was tot 1949 een kolonie van Nederland en heette Nederlands-Indië. Nu is het een onafhankelijke republiek. Wat weet jij van dit land? Start de quiz, bekijk de video's en beantwoord de vragen!

Quiz over de voormalige kolonie van Nederland

Wat weet jij over Indonesië?

Groep 6/7/8

In 1860 verschijnt het boek ‘Max Havelaar’. Het is geschreven door Multatuli, een pseudoniem van de Nederlandse ambtenaar Eduard Douwes Dekker. In de voormalig Nederlandse kolonie Nederlands-Indië schrikt hij zo van de onderdrukking van de lokale bevolking door het Nederlandse koloniale bestuur dat hij het besluit op te schrijven. Het resulteert in een wereldberoemd boek. 

Quiz over het beroemde boek

Wat weet jij over Max Havelaar?

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

Vanaf 1951 kwamen er ruim 12.000 Molukkers vanuit Indonesie naar Nederland. Omdat het de bedoeling was dat ze kort zouden blijven, kwamen ze in eenvoudige woonoorden terecht. In de kleine barakken, waar ze met velen dicht op elkaar woonden, stonden de koffers steeds klaar voor vertrek. In deze special kun je rondkijken in zo'n barak en video's bekijken over de geschiedenis van Molukkers in Nederland.

360-graden special

Molukkers in Nederland

Nederland heeft eeuwenlang geprofiteerd van de rijkdommen van Indonesië. Ons land wil koste wat kost vasthouden aan de kolonie Nederlands-Indië, ook als de roep om onafhankelijkheid steeds luider wordt. Er volgt een bloedige koloniale oorlog, die tienduizenden Indonesiërs het leven kost. In 1949 draagt Nederland de soevereiniteit over aan het onafhankelijke Indonesië. Hoe was het leven in onze kolonie, wat was de rol van de VOC en hoe werd Indonesië onafhankelijk? Klik op de afbeelding om de tijdlijn te bekijken.

Tijdlijn over ons koloniale verleden

De geschiedenis van Nederlands-Indië

J.A. dèr Mouw

Aan de hand van contemporaine schrijvers en artiesten maken we een reis door de Gouden Eeuw, de Middeleeuwen en de 18e, 19e en 20e eeuw.

Literatuurgeschiedenis

Een groot wetenschapper besluit aan het einde van zijn leven dat hij zijn inzichten over de cultuur van het Verre Oosten alleen kan formuleren in poëzie. Hij schrijft in korte tijd honderden gedichten die je nergens mee kunt vergelijken. Zijn naam is J. A. dèr Mouw, maar als dichter heet hij Adwaita. 

Leesvaardigheid

Brahman (1919)

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Koningsdag

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.