Name: Hoe kun je plastic het beste recyclen?
Uploaded: 2022-06-29T00:00:00+02:00
Duration: 10 min 46 s
Description: Op dit moment wordt slechts 13% van al het plastic gerecycled. Niet erg duurzaam. Gelukkig wordt er hard gewerkt aan nieuwe technieken om plastic afval beter te kunnen scheiden. Hoe ziet de toekomst van plasticscheiding eruit?

Klas 4/5/6

In steeds meer gemeenten wordt plastic niet meer apart ingezameld. We zijn namelijk niet zo goed in het scheiden ervan. Technologie kan dat veel beter. We scheiden het, wij schudden het en uiteindelijk hebben wij de materialen te pakken die wij willen gaan recyclen. Anders dan bij glas en papier zijn er ontzettend veel soorten plastic. Met behulp van infraroodscanners kunnen die soorten steeds beter geïdentificeerd worden. Dat is nodig, want slechts 13 procent van alle plastic wordt momenteel hergebruikt. Ja, en hoe maak je plastic dan wel honderd procent recyclebaar? Dat bespreek ik met Jaap den Doelder. Fijn dat je er bent. Jaap, je bent deeltijd hoogleraar bij TU Eindhoven en je bent ook onderzoeker bij chemieconcern Dow Chemical. En jouw werkende leven bestaat eigenlijk helemaal uit het onderzoeken en recyclen van plastic, heb ik begrepen. Ja, geweldig materiaal. Ja. Nou en dat is maar goed ook dat je d'r alles van weet en dat je d'r zo dol op bent. Want ik dacht eerlijk gezegd ter voorbereiding van dit gesprek heb ik even om de hoek een foto gemaakt van onze afvalbakken buiten. Hier staan ze en ik dacht ja recyclen, dat doen we toch eigenlijk al? We willen het zo graag dat de afvalbakken het niet eens aankunnen. We doen het zeker al. Maar ja, het percentage is nog laag en dat willen we verbeteren. En dat komt natuurlijk omdat er zoveel verschillende soorten plastic zijn. Het is niet zo praktisch dat je als consument al die aparte soorten wil kunnen scheiden in verschillende afvalbakken en wegbrengen. Want het is niet allemaal hetzelfde, je waarom kan je er niet omheen op een hoop gooien? 
Het is niet allemaal hetzelfde en als je het op één hoop zou gooien, los van de flesjes met statiegeld, want dat gaat goed. Maar als je dan de rest op een hoop zou gooien dan krijg je een gemiddeld product met hele gemiddelde eigenschappen en eigenlijk niet zulke goeie eigenschappen. En dan kan je er alleen maar dikwandige producten van maken. Zoals bermpaaltjes bijvoorbeeld. Zoals bermpaaltjes. En ik begreep ook bankjes. Het tuinmeubilair ja. Ja ja. Nou dat heb je natuurlijk ook nodig. Maar je wilt er natuurlijk veel meer meedoen doen en daarvoor is het heel belangrijk dat je het dus goed kunt scheiden. En daar wordt ook veel onderzoek naar gedaan, zoals bijvoorbeeld het scheiden van plastic door het te laten zweven. Sosha ging kijken in Eindhoven hoe dat werkt. Rik, ik heb gehoord dat jij plastic kunt scheiden door het te laten zweven. Klopt ja. Laat zien. Kijk, ik zal het direct even laten zien. Als we plastic deeltjes in deze bak doen...Ja. En ook weer andere plastic deeltjes. Dan zul je zien dat de plastic deeltjes op verschillende hoogte gaan zweven. Het is namelijk zo. In deze bak zit een magnetische vloeistof. Wat goed dit. En die magneet, en hieronder staat een heel grote sterke magneet. En die magneet, die trekt aan die vloeistof. Ja. Waardoor de vloeistof eigenlijk de plastic deeltjes omhoog wil duwen. En dit zijn verschillende soorten plastic. Ja, hier zitten twee soorten plastics in. Je ziet pvc, die zweeft iets lager. Ja. En dat kennen we allemaal van de PVC-pijpen. En we hebben een pom. Daar maak je kogellagers mee en die heeft een iets lagere dichtheid en die zweeft weer iets hoger. Het heeft eigenlijk niks te maken met de vorm of het gewicht zelf. Het heeft echt puur met de massadichtheid te maken van het deeltje. De massa...Deze blijft ook op die hoogte. Ja kijk deze, deze heeft een heel andere vorm, maar toch blijft ie op dezelfde hoogte drijven omdat het hetzelfde stukje PVC is met dezelfde dichtheid. Maar dit is toch eigenlijk een geniale methode. Waarom gebruiken we dit nog niet op grote schaal dan? Nou in de industrie zelf, daar hebben we een machine waar al die kleine deeltjes doorheen stromen. Ja. Maar bij stroming krijg je ook vaak turbulentie, vooral als je het snel wil doen. En dat zie je dus ook als je een turbulentie hebt dan ben je aan het mengen. Gaat alles door elkaar weer? Ja, en dat is precies wat je dus niet wil hebben. Nee. Want ja, dat kan je niet fatsoenlijk scheiden. Nee. Dus daar hebben we ook heel veel onderzoek naar aan het doen heb ik dus ook gedaan met behulp van de windtunnel al. Kun je dat laten zien? Natuurlijk. Die staat hiernaast. Door deze windtunnel stroomt mist. Dat is makkelijker om experimenten mee te doen dan met magnetische vloeistof. De onderzoekers kijken hoe snel ze de mist kunnen laten stromen zonder dat er turbulentie ontstaat. Die informatie gebruiken ze om de plasticscheider zo snel mogelijk te kunnen laten werken. 
Hier hebben we dus experimenten mee gedaan om te kijken welke snelheid nu het meest optimaal is om de machine op te laten draaien. En dat hebben dan weer teruggekoppeld aan het bedrijf zodat ze die machine, ja efficiënter kunnen draaien. Ja het ziet er wel vet uit. Kun je hem eens aanzetten? Ja natuurlijk. Maar ja, we hebben wel een probleempje, want we hebben nogal heel erg krachtige lasers. Dus dan ja, alleen ik mag hier dan wel aanwezig zijn, dan moet ik jullie even verzoeken om...bonjouren. Ja, jullie moeten even weg helaas. Toedeledoki dan. Nu zien we de wind in actie. Als je goed kijkt dan zie je dat er zes laserstralen zijn die in de windtunnel schijnen en ze overlappen elkaar allemaal op een heel klein gebiedje. En in dat gebiedje kunnen we heel nauwkeurig tijdstip bepalen en daar ook uit de turbulentieniveau. Vervolgens kijken we op welke snelheid de windtunnel het beste werkt. En die informatie geven we door van de plasticafvalscheider die in Amsterdam zit. Hierdoor weten afvalverwerkers dat plastic dertig centimeter per seconde kan stromen zonder dat de soorten door elkaar heen dwarrelen. En dat is handige kennis voor dit soort plekken waar afval snel over lopende banden rolt. Een scheider splitst het plastic en aan het einde krijg je dit: schone korrels van dezelfde soort, geschikt voor hergebruik. Ja, ik vind het heel indrukwekkend om het te zien, maar ik denk ook jee wat een gedoe. Kun je niet beter stoppen met dat plastic? Ik snap de vraag, maar dat moet je absoluut niet doen want dan ga je terug naar het stenen tijdperk. Vroeger noemden ze de tijdvakken echt naar materialen steen, ijzer, brons, en ons tijdperk noemt men ook wel het polymeertijdperk, het plastic tijdperk en dat is voor een reden. Het is overal om ons heen. Het CO2-verhaal van plastic is positief. Je gebruikt hele lichtgewicht, hele dunne materialen om een bepaalde functie uit te oefenen. Maar wat we een beetje vergeten zijn, is om na te denken over de tweede leven. Het derde leven. Ja. De cirkel. Ja, want dat, want het heeft dus veel voordelen. Maar dat is het nadeel he, je kunt het maar een keer gebruiken en daarna moet je het weggooien. Nou veel afval. De plasticsoep kennen we natuurlijk allemaal. Wat voor oplossingen zijn er dan? Een keer gebruiken of hergebruiken waar mogelijk. Dat is echt het eerste wat je moet doen en daarna de recycling in. Kun jij uitleggen wat we hier zien en wat de ideale vorm van recyclen zou kunnen zijn? Hier zie je het zogenaamde mechanische recyclen, dus op een gegeven moment na het sorteren, wat we net hebben we gezien in het filmpje heb je de snippers, daar wil je een nieuw product van maken. Het is goed dat die beter gesorteerd worden. Daar zijn je producten beter van eigenschap. Je smelt die snippers opnieuw om en dan vorm je ze tot een nieuw product. Je houdt de polymeren lang, de moleculen lang. Da's een korte cyclus, maar de kwaliteit is niet altijd geweldig omdat je toch nog wat mengeigenschappen overhoudt. Daar ontkom je niet altijd aan. En dan heb je ook nog deze methode. Wat zien we hier? Ja, dat noemen we chemisch recyclen. Moeten we meer werk verrichten? We gaan die lange moleculen weer korter maken. Dat doen we door chemische processen. En daarna heb je eigenlijk weer een soort olie. Olie is ook het materiaal waar we nu de gewone plastics van maken, dan kennen we dus wat we moeten doen. En dan kunnen we weer precies de kwaliteit plastics maken die we kennen. Betere kwaliteit, maar meer energie nodig om dit proces te doen. Want hoe ver zijn jullie hiermee? Waar zit dit proces? Hier zijn grote investeringen mee gemoeid. Dus de ontwerpen zijn er. De opschaling is aan de gang, de aankondigingen zijn geweest en ik verwacht binnen een aantal jaar he, echt al binnen vijf jaar, grote commerciële activiteiten op dit gebied. Dus het zou echt wel de toekomst kunnen zijn. Gecombineerd? Ja, want wat zit dit nog in de weg? Nou, de opbrengst is ook niet honderd procent he. Je hebt verliezen en het proces. Plus je moet natuurlijk ook met groene energie doen het liefst dit proces. Ja ja ja. Nou dat is natuurlijk weer een hele andere factor. En wat ook een probleem is bij het plastic en waar jij je heel lang aan geërgerd hebt, dat is de kleur van plastic he, bijvoorbeeld het blauwe champignonbakje. Hier zien we het, waarom kon jij hier niet tegen? Nou, ik pak ze er even bij. Het ziet er mooi uit het blauwe bakje, maar het is niet echt heel functioneel. Het heeft vooral een marketingreden dat het blauw is. Het ziet er mooi uit op het schap in de supermarkt. Maar ik ben heel blij om te zien dat er nu ontwikkelingen gaande zijn dat dat de merken het ook aandurven om een doorzichtig te maken, want hier hebben gewoon daadwerkelijk champignons in gezeten bij ons thuis. Maar wat is dan zo het probleem met dat blauwe plastic? Als je dat wil recyclen, en je hebt hier bijvoorbeeld een folie. Dit is nu een folie van gehakt waar ik ook heel blij van ben dat het tegenwoordig ook in folies te koop is. Die komen samen he die kan je deels scheiden, maar dat lukt niet altijd. Stel je hebt een blauw bakje, een doorzichtige folie. Dat wordt een soort lichtblauw, iets waar je wel iets mee kan, maar veel minder dan wanneer het allebei transparant is. Dus dit is een goede ontwikkeling, wat jou betreft want dit was ook eerst een bakje. Een bakje en een folie. Meerdere soorten plastic bij elkaar, moeilijk te scheiden. En etiketten vind jij ook heel irritant? Hier is het gewoon opgedrukt. Hier heb je nog een label. Het liefst wil je het label ook van plastic maken. Als je dat van papier maakt en het bakje is van plastic, is dat een nachtmerrie voor sorteerders. Ja, waarom? Omdat je het er allemaal wat vanaf moet pulken? Het is lastig, moet je weer meer moeite voor doen en als het toch overblijft heb je vezels en je hebt plastic. Ja. Wat voor de toepassing slecht is. Je hebt ook nog zoiets als bioplastics, dat is gemaakt uit bijvoorbeeld aardappelzetmeel. Is dat geen idee? Is ook zeker een onderdeel van de totale oplossingen, van het totale pakket aan oplossingen waar we dan aan het werken zijn.
En waarom niet? Waarom is het niet een volwaardig alternatief? Nou, het gaat over enorm grote hoeveelheden natuurlijk dus dan ga je land gebruiken daarvoor. Er zijn ook allerlei andere issues, ook op dat vlak met de voedselvoorziening in competitie bijvoorbeeld. Ja dus dit zou een onderdeel kunnen zijn, maar niet de hele oplossing. Maar bedrijven hebben wel echt hele grote ambities he. Tachtig procent willen ze gaan recyclen. Als ik jou zo hoor, dan is er wel van alles gaande, maar gaan ze dat wel redden? Ja, je moet er een tijd op plakken, dus je hebt korte termijndoelen twintig, vijfentwintig iets van dertig procent in bepaalde gebieden richting twintig, vijftig wel je echt veel grotere stappen gezet hebben. Ik denk zeker dat dat gaat lukken. De technologie is er deels al en is ook nog deels in ontwikkeling. Je wil dat koppelen aan wetgeving namens de overheid. Systeemontwikkeling. Heel veel sociale aspecten zitten er ook aan. Het moet ook lonen. Dat is ook een heel belangrijke factor. Ja ja. En nou ja, lonen als je hebt over lonen. Als je dus dan weer terug gaat naar die afvalbakken die ik net aan het begin van uitzending liet zien. Heeft het nou zin om je afval te scheiden en je plastic te scheiden? Of zeg je ja, hou ermee op? Het heeft absoluut zin, al is het alleen maar voor de consumentenbewustwording. Alleen je wil de consument niet overvragen, dus het moet ook praktisch kunnen werken. Dus het hangt af hoe je woont. Woon je in een flat, is het weer anders dan in een buitengebied. Hoeveel containers kun je hebben? Hoe ver moet je het wegbrengen? Hoe koppel je het aan menselijk gedrag? Dat is het fascinerende van de materie.

Hoe kun je plastic het beste recyclen?

De meest interessante reportages, gesprekken en fragmenten uit het wetenschapsprogramma Atlas (NTR).

Programmaheaders

Logo Wetenschap

Atlas in de klas

Naar het Youtubekanaal van NTR Wetenschap

Op dit moment wordt slechts 13% van al het plastic  gerecycled. Niet erg duurzaam. Gelukkig wordt er hard gewerkt aan nieuwe technieken om plastic afval beter te kunnen scheiden. Hoe ziet de toekomst van plasticscheiding eruit?

Milieu en klimaat

Techniek

Niet al het plastic op een grote hoop

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.