Deze beesten, daar krijgen de meeste mensen de kriebels van. Maar van ons mensen krijgen ze geen genoeg. Er wordt beweerd dat er in sommige steden meer ratten wonen dan mensen. En als we niet oppassen, worden het er steeds meer. Wij wilden weten hoeveel het er precies zijn. En: waarom hebben die beesten het nou zo goed bij ons? Iedereen is het spuugzat dat er ratten door de tuin lopen. Ze kunnen zich vermenigvuldigen, dat is echt ongelooflijk. Vroeger mochten we gif neerzetten, vanaf 2016 mag het niet meer.
Deze video gaat over hoe Nederland naar de ratten gaat. Maar eerst: Hoe ruk is het als je hele straat vol zit met ratten? Dat weet Olaf Schutte, want sinds er bij hem in de straat ondergrondse afvalcontainers werden geplaatst, begon de ellende.
Het ergste dat ik heb meegemaakt is dat mijn zoon van zeven weken oud, die stond in de kinderwagen in de tuin, en er zat zo'n grote rat onder de kinderwagen. Ongeveer anderhalf jaar geleden heeft de gemeente Hengelo besloten om de grijze afvalbak te verwijderen. Doordat die zijn weggehaald, zie je een toename van de rattenplaag. Tegenwoordig zie je ze gewoon over straat lopen bij de voortuin. Als je een zomerdag in je achtertuin zit, lopen de ratten gewoon langs je. Ik heb zelf samen met twee buurmannen ruim dertig ratten gevangen. In een half jaar tijd.
Wat rattenbestrijders met die rattenzooi doen, dat zie je straks. We duiken eerst in de biologie van het beestje. Want waar hebben we het eigenlijk over? In Nederland zijn grofweg twee soorten ratten. De rattus rattus, dat is de zwarte rat, en de rattus norvegicus, dat is de bruine rat. Die leefden niet altijd in Europa maar kwamen mee als verstekeling op de handelsschepen vanuit Azië. Al in de vroege middeleeuwen kwam de zwarte rat hier naartoe. De bruine rat werd vanuit Scandinavië meegevoerd met de handel tussen de Hanzesteden vanaf de 18e eeuw. Vanaf dat moment ging het hard met de rat. Waar mensen zijn, zijn ratten. Ze eten ons afval, leven in onze riolen, scharrelen rond in onze tuinen en op onze zolders. In veel steden wereldwijd ontstonden plagen van ratten en de daarbij horende ziektes. We spraken af met rattenkenner Albert Wijman in de dierentuin in Emmen. Hij weet precies waarom die rat zo succesvol is.
Daar komt er één. Een leuk gezicht, die interesse. Ratten zijn biologische wonderdieren. Het zijn evolutiekampioenen, want ze kunnen zich vermenigvuldigen, dat is echt ongelooflijk. Als je een zwanger vrouwtje haar gang laat gaan, dan hebben we het zo binnen een jaar over duizend, tweeduizend. Het zijn overlevingsexperts. Ze zijn in staat om in hele vieze omgevingen, die door mensen zijn geschapen, te overleven. Dus eigenlijk is het rattenprobleem echt een mensenprobleem.
Dat ratten overlast veroorzaken, dat is wel bekend. Maar hoeveel van die onderkruipsels zijn er eigenlijk in Nederland? Dat blijkt nog niet zo makkelijk te zeggen. We weten wel dat ratten in heel Nederland voorkomen. In alle steden, de meeste dorpen en in de buitengebieden. Alleen worden de ratten dus niet geteld. Maar ja, dat is ook niet zo eenvoudig als op de nationale vogelteldag.
Landelijke cijfers van overlastmeldingen of van gedode of gevangen ratten zijn er niet, hoe we ook zochten. Om toch een beeld te krijgen, hebben we een enquête uitgezet onder gemeenten en 140 gemeenten reageerden daarop. Bijna allemaal hebben ze ratten in hun gemeente. Een grote groep heeft de indruk dat het er de afgelopen vijf jaar meer zijn geworden.
Ratten zitten dan wel in heel Nederland, maar ze leggen niet echt grote afstanden af. Dus de overlast die ze veroorzaken is vooral lokaal.
'Ratten laten zich steeds meer zien.' 'Inwoners van Lelystad hebben geklaagd over de aanwezigheid van de knaagdieren.' 'Een hele grote in mijn tuin.' Dus de vraag is: hoe krijgen we nou vat op die rat? Rattenverdelger Fabiola heeft op zich wel wat middelen in haar koffer, maar of die ook effectief genoeg zijn?
Ik heb een melding gekregen. Dat we hier verzakkingen hebben, waarschijnlijk toch ratten die hier gegraven hebben. Je ziet een hele duidelijke gang die kant op. Ze zitten heel vaak in de riolering en als daar een breuk of scheur in zit of iets dergelijks, daar kunnen ze dan uitkomen. Ik ga hier zometeen een klem neerzetten. Vroeger mochten we dus gif neerzetten. Vanaf 2016 mag dat niet meer. De regering heeft dat verboden, dus nu moeten we tegenwoordig echt met klemmen werken. Nadeel daarvan is, ratten houden niet van nieuwe dingen, neofobisch. Dus dat is iets lastiger. En eten doen ze altijd. Dus eigenlijk werkt gif misschien beter. Gif werkt sneller en beter. Dus we hopen dat de pindakaas aantrekkelijk genoeg is en dat we ze daar snel mee vangen.
Door het gifbeleid is het dus steeds lastiger om die ratten te bestrijden. In stad of dorp, maar ook op het platteland hebben ze last van die knagende beesten. 'Dit is de oogst van gisteravond. Dat zijn echt hele grote jongens.' 'Binnen een half uur had ik er 29 en allemaal zijn ze meteen dood.'
En volgens de Land- en Tuinbouworganisatie zijn ratten één van de oorzaken van de stalbranden die regelmatig uitbreken. Want ze knagen ook maar wat graag op kabels. Waar we het nog niet over hebben gehad, zijn ratten als ziekteverspreiders. Want van de 14e tot de 19e eeuw speelden ratten een grote rol bij het verspreiden van de pest. Maar ook nu nog brengen ze ziektes over.
En dat is dan de ziekte van Weil, een infectieziekte die door ratten wordt overgebracht. Het is heel vervelend als je die ziekte hebt, maar wanneer die ziekte wordt ontdekt en herkend, dan is er antibiotica. Maar voor de rest is er niet zo heel veel aan de hand. En, ja, ze verslepen voedsel, dus als je een rat in de keuken zou hebben, dan kunnen ze salmonellabacteriën overbrengen, maar dat kan je zelf ook als je niet je handen wast.
Je zou denken, gooi even wat gif neer en je bent er vanaf. Maar sinds 2016 mag er buitenshuis geen rattengif meer gebruikt worden. Vanaf 2023 mogen particulieren helemaal geen gif meer gebruiken. Experts verwachten dan ook dat er alleen maar meer ratten bijkomen.
Hier zie je allemaal afval staan. De mentaliteit van de mensen is in de loop van de jaren heel erg veranderd. Als er voedsel in zit, is het erg aantrekkelijk, maar het zijn ook leuke verstopplekken voor ratten. Iedereen kan zijn eigen rommel opruimen, dat is mijn mening. En daarmee kan je met z'n allen samen het probleem oplossen.
Conclusie: wat die ratten als de beste kunnen, is eten en voortplanten. Dus wat een deel zou zijn van een goed rattenplan is niet telkens een feestmaal voor ze neerzetten naast de prullenbak. En hopelijk komen we zo dan niet met z'n allen in de rats.
