Kerstbomen, die haal je vaak op een plek zoals deze, maar die kerstbomentraditie, die gaat al eeuwen terug. Helemaal naar de Germanen. Die vierden op de kortste dag van het jaar het Midwinterfeest. Om de korte donkere dagen te verjagen en om nieuw leven te vieren. Dennenbomen kregen tijdens de viering een bijzondere rol omdat ze ook tijdens die donkere en lange winter groen bleven. Maar het duurde nog zeker tot de 19de eeuw voor wij ze voor het eerst in huis haalden. Volgehangen met echte kaarsen. Levensgevaarlijk. Tot zover de traditie.
Maar wat is nou eigenlijk een kerstboom? Klinkt simpel, maar in tegenstelling tot wat kerstliedjes doen vermoeden... Is de kerstboom geen dennenboom, maar een spar. De spar die wij kennen heeft een piramide-achtige vorm, is ongeveer twee meter hoog en staat in huis ter decoratie. Maar een spar kan nog veel meer. In de natuur wordt hij wel 35 meter hoog en heeft hij een dikke stam. En dat hout, vurenhout, gebruiken we voor meubels en huizen.
Terug naar jouw kerstboom, want er is niet één soort spar, maar er zijn tientallen soorten, maar welke spar als kerstboom wordt ingezet, verschilt per land. In Nederland hebben we bijvoorbeeld de Omorika en de Fraseri, maar twee topfavorieten blijven toch wel de Fijnspar en de Nordmann. En dat is niet zomaar. De fijnspar is dé klassieker onder de kerstbomen. Ze zijn donkergroen, hebben die typische kerstbomen geur en zijn ook nog eens goedkoop. Maar hij verliest snel zijn naalden. En dat is nou net een matige combi met de stoffen vloerbedekking die vroeger zo populair was. En dus won eind jaren tachtig, begin jaren negentig de Nordmann aan terrein. Die groeit langzamer, is dus ook duurder, maar wel naaldvaster. En dat betekent minder stofzuigen.
Oké, die bomen, die koop je bijvoorbeeld bij een tuincentrum, zoals waar we net waren, maar die komen natuurlijk ergens vandaan. En dat is bijvoorbeeld hier, bij een kerstbomenkweker. Maar zelfs voordat ze hier zijn, hebben ze er al een heel leven opzitten. We nemen je even mee door de jeugd van jouw kerstboom en we beginnen bij het begin: de zaadjes. En in geval van die geliefde Nordmann komen die uit Georgië. De meeste kerstboomzaden komen uit het zuidoosten van Europa, die van de Nordmann dus uit Georgië. Op de berghellingen daar staan namelijk mooie exemplaren die tegen een stootje kunnen. Plantenkwekers uit bijvoorbeeld Duitsland of Denemarken kopen die zaadjes, planten ze en laten ze groeien tot ze een jaar of drie, vier zijn. Dan is het nog maar een peuterboompje van zo'n 30 à 50 centimeter. Na die eerste drie, vier jaar verhuist die boom naar een tweede kweker. Dat heeft te maken met ruimte en dus geld. Die eerste kweker zet de boompjes zo'n tien centimeter uit elkaar. Dat is namelijk meer dan genoeg voor zo'n peuterboompje. Maar na een aantal jaar heeft hij meer ruimte nodig om te groeien en vooral ook andere zorg. Het is als kweker dan efficiënter om je in één van twee te specialiseren. En dus belanden die bomen van kweker nummer één bij kweker nummer twee. Een groot deel van die Nederlandse kerstbomen komt uit Denemarken, Duitsland of de Belgische Ardennen. In Nederland vind je de meeste kwekers in Gelderland, Overijssel, Drenthe en hier in Brabant. De bodem bestaat hier namelijk uit zand en dat is een goede ondergrond voor die bomen. Bij die tweede kweker staan de bomen ongeveer een meter uit elkaar. Ze krijgen voeding, water en een paar keer per jaar een knipbeurt, voor die mooie piramidevorm. Na drie jaar, als ze ongeveer zeven jaar oud zijn, gaan de eerste bomen uit de grond. Die zijn dan tussen de 1.25 en anderhalve meter hoog. Het verwijderen van de eerste lading bomen zorgt er meteen voor dat die andere bomen meer ruimte hebben om te groeien. Een jaar later gaat dan de volgende lading uit de grond. Het jaar daarop de volgende, tot na zes jaar het hele veld leeg is. Een kerstboom van 2 meter is dus al zeker 10 jaar oud en staat hier dus al zeven jaar.
Je snapt nu wel, tien jaar aan 'tender, love and care', dat is allemaal niet gratis. Maar de prijs van die bomen, die verschilt nogal. Je hebt instapmodellen van één euro, maar ook showbomen van 90 euro. Waarom is de één zoveel duurder dan de ander? Ten eerste, en deze is best logisch: Hoe ouder en dus hoe groter die boom, hoe langer die op het veld heeft gestaan en dus ook hoe meer jij ervoor betaalt. En ten tweede: de natuur. Bij droogte of bij wind kan een oogst mislukken of minder mooie bomen opleveren. De natuur bepaalt dus voor een deel de wetten van vraag en aanbod en daarmee dus ook de prijs. Behalve in Denemarken, begin deze eeuw. Daar was sprake van een heus kerstbomenkartel. Kwekers spraken samen een prijs af, zodat de hoeveelheid bomen op de Deense markt de prijs niet zou drukken. Maar in de kerstbomenhandel is ook normale concurrentie. Zo bieden sommige winkels ze aan voor stuntprijzen zodat jij, eenmaal in hun winkel, met meer dan alleen die kerstboom naar huis gaat. En daarom is een kerstboom op de hoek vaak duurder dan een kerstboom van een grote keten.
