Het bijzondere is dat je elke keer weer verrast wordt, als je een hoek om gaat of een stukje verder fietst. En net als coulissen op een toneel kan je maar een beperkt afstand kijken. Het leuke is dat je daar weer achter weer nieuwe dingen ziet. Het coulissenlandschap is kenmerkend voor Oost- en Noord-Nederland. Het is te herkennen aan kleine lapjes grond met daaromheen rijen bomen en houtwallen. Dat zijn afscheidingen die bestaan uit een mix van struiken en bomen. Het landschap is al eeuwenoud. Op het oog ziet het er prachtig uit, maar dit bijzondere landschap wordt bedreigd en niet alleen in Twente. We zijn in de Achterhoek en dit is het coulissenlandschap. En dit is een plek waar je nog heel goed kunt zien hoe dat eruitziet en tegelijkertijd is het ook een plek waar je kan zien dat we het dreigen te verliezen. Dat zie je doordat bomenrijen doorbroken worden en niet meer doorlopen. Dat zie je ook aan die kant als de greppel verdwijnt en de akker doorloopt tot aan de weg. Ja, ik heb een kaart meegenomen van rond 1900 en van zeg maar rond 2000. En dat landschap is heel sterk gewijzigd als gevolg van schaalvergroting in de landbouw. Als je op de kaart van 1900 kijkt, dan is het een heel kleinschalig landschap met heel fijnmazig houtwallen. Rondom elk perceeltje, rondom elk kaveltje weide of hooiland. En als je nu kijkt, dan zie je nog wel dat wat houtwallen er zijn blijven staan, maar alleen om het grote stuk heen. Wat je hier gewoon ziet, is dat de boer zijn bedrijf zo intensief mogelijk gebruikt, dat is logisch als ondernemer gezien. Maar voor het landschap is het heel funest. Boeren zijn beheerders van dat landschap. We hebben het met mekaar eeuwenlang zo opgebouwd. Boeren hebben dat ook eeuwenlang bewaard. Alleen door economische activiteiten moet het soms wat worden aangepast. Bertus Hesselink is boer in de Achterhoek. Hij doet zijn best om het landschap in stand te houden. Nou hier staan we bij een landschapselement. Zoals je ziet, daar een aantal oude eiken. Daar zit wat ondergroei onder van onder andere een berk, maar ook bramen. Heel mooi voor vogels en eigenlijk op een plek waar ik er als boer zijnde geen hinder van heb omdat het in een vrij groot perceel staat.
Deze boer heeft dus geen last van de bomen en houtwallen. Hij heeft begrip voor collega-boeren die ze wel weghalen. Maar niet alle grondeigenaren gaan even zachtzinnig met het oude landschap om, zoals hier in de gemeente Bronckhorst. Je ziet daar, dat is een houtwal geweest en die is gewoon tot een meter boven de grond helemaal afgezaagd. Daardoor kijken we nu op schuren en op een bedrijventerrein. En is dat coulissenlandschap met dat kleinschalige karakter is gewoon weg. Tuurlijk is het zo dat Twente nog steeds een prachtig landschap is. Anders zou ik er ook niet zo bezorgd over zijn wil. Als het helemaal verknoeid is dan valt er niks meer aan te veranderen. Als iemand die 100 jaar geleden hier leefde en hier nu zou rondlopen, wat zou die zien? Die zou net als een geograaf tranen in de ogen krijgen en zeggen wat is er veel aan diversiteit verloren gegaan.
