Name: Gevolgen van smeltende gletsjers in de Himalaya
Uploaded: 2021-06-04T00:00:00+02:00
Duration: 10 min 27 s
Description: Gebergtes zoals de Himalaya zijn heel belangrijk als waterbron. Maar door klimaatverandering smelten de gletsjers. Onderzoeker Walter Immerzeel ziet de gletsjers zich elk jaar verder terugtrekken. Welke consequenties heeft dat voor ons?

Klas 4/5/6

Bij klimaatverandering zien we vaak het beeld voor ons van een smeltende Noordpool en Zuidpool. Maar we vergeten de derde pool, de Himalaya. In het gebergte schuilt een enorme bron die maar liefst een kwart van de wereldbevolking voorziet van water. Gletsjers in Antarctica is een gigantische ijsberg afgebroken. De klimaatverandering wordt steeds zichtbaarder. Vorige maand brak een ijsplaat af zo groot als Londen. Maar ook in de bergen heeft de opwarming grote gevolgen. In India is een deel van een gletsjer in de Himalaya of gebroken. Het kwam terecht in een stuwmeer en veroorzaakte een overstroming waarbij 150 mensen omkwamen. Maar het verdwijnen van de gletsjers in de Himalaya kan nog veel grotere problemen veroorzaken. Van het smeltwater van de gletsjers is een kwart van de wereldbevolking afhankelijk. Het heeft een heel directe impact. En wat die impact dan precies is en hoe lang de bergen ons nog water geven ga ik vragen aan Walter Immerzeel. Als kind was hij graag in de bergen. Dol op hoogtes. Zelf zijn huwelijksreis was richting Himalaya. Daar was hij niet alleen verliefd op zijn vrouw maar ook op de bergtoppen van Nepal. Hij ging er zelfs twee jaar naartoe om te wonen, voor onderzoek. Met de resultaten is hij verder aan de slag gegaan in Nederland als hoogleraar bergenhydrologie aan de Universiteit Utrecht. Fijn dat je er bent, Walter. Ja, leuk. Als ik zo naar foto's van jou kijk moet je niet alleen wetenschapper, maar ook heel sportief zijn. Ja, klopt. Je moet ook avonturier zijn. Voor mij is het een van de hoogtepunten van het jaar als we weer op onderzoekexpeditie gaan naar de Himalaya. Zoals je hier ziet. Zeker. We slapen hoog in de bergen. Soms op 5000 meter hoogte. De Himalaya ligt best wel zuidelijk, dus de sneeuwgrens ligt heel hoog. Daarom kamperen we ook op dat soort hoogtes. Eigenlijk hoger dan de hoogste pieken in de Alpen .Geweldig. Dit is gewoon jouw laboratorium. Het is echt een voorrecht om dat werk te doen, zeker. Onderzoek daarnaar doen is ook heel belangrijk. Er gebeurt nogal wat in de bergen, vooral in de Himalaya. Waarom is het zo belangrijk om daar onderzoek naar te doen, de bergen? Iedereen kent natuurlijk de oceaan en de tropische regenwouden als belangrijk ecosysteem wat beschermd moet worden. Maar bergen is net zoiets. Bergen leveren heel veel water. Iedereen kent wel de beelden van gletsjers. Die zijn iconisch voor klimaatverandering. Die snel terugtrekken. Zelfs in Nederland zijn de deels afhankelijk van water uit de bergen. Kijk bijvoorbeeld naar de hele droge zomer van 2018. Het beetje water wat dan nog door de Rijn stroomt is eigenlijk smeltwater uit de Alpen. En dat wordt steeds minder. Omdat de gletsjers daar smelten? Dat klopt. Zeker als er weinig regen is in het stroomgebied van de Rijn. Al het water wat er dan is, dat komt daar vandaan. Hier zie je een gletsjer in de Alpen. In de Alpen gaat het nog sneller dan in de Himalaya. Dat komt omdat de opwarming iets sneller gaat. En de gletsjers zijn er kleiner. Gletsjers zijn heel gevoelig voor klimaatverandering. Wat betekent dat? Als de gletsjer die we daar zien compleet smelt? Stroomt er dan op een gegeven moment geen water meer door de Rijn? Geen water, dat niet. Er zijn ook andere bronnen van water. Grondwater, regenwater. Maar juist in de periode van grote droogte speelt gletsjer- en sneeuwsmeltwater een grote rol. Over welke termijn hebben we het dan dat het gevolgen kan hebben voor de Rijn? Voor de Alpen... In 2050 zie je al een groot effect. Dan is al heel groot deel van de gletsjers daar een heel groot stuk teruggetrokken. Des te belangrijker om onderzoek te doen daarnaar. Dat doe jij in de Himalaya. Waarom is de Himalaya zo belangrijk? Himalaya is echt een bijzonder gebied. Veel mensen denken aan Himalaya als de bergen in Azië. Maar eigenlijk zijn er nog veel meer bergketens. Je hebt het Tibetaans plateau. Daaromheen ligt de Himalaya en de Karakoram en de Pamir. Een aantal andere bergketens. Dat zie je hier. Dit hele gebied noemen wij wel eens de derde pool. Je hebt hier de meeste ijsvoorraden buiten de Noord- en Zuidpool. Wat weet je dan allemaal? Ter plekke. We meten eigenlijk van alles. We hebben een gebiedje in Nepal, daar doen we al 10 jaar metingen. Dat zie je hier. We doen daar hydrologische metingen, glaciologische metingen, meteorologische metingen. Leg eens uit wat dat betekent? Meet je letterlijk hoe dik het ijs is bijvoorbeeld. We hebben bijvoorbeeld een stellage hoog in de bergen. Simpel gezegd, er zit een soort emmer op. En we meten heel nauwkeurig het gewicht van die emmer, elke minuut. Daarmee kun je bepalen hoeveel sneeuw en regen er valt. We meten de sneeuwdikte. We meten de zonnestraling en hoe de zonnestraling teruggekaatst wordt. Als je dat bij elkaar optelt, krijg je een goed beeld van hoe die watercyclus in het hooggebergte werkt. Wat kun je dan aflezen? Je kunt zien hoe snel sneeuw smelt. Hoe snel het opbouwt door het seizoen heen. In welk seizoen het weer verdwijnt. We doen ook veel metingen met drones.
Daarmee vliegen we over de gletsjers heen. Die maakt heel nauwkeurig foto's van de oppervlakte. Daarmee kun je de hoogte van het oppervlak bepalen. En je kunt eigenlijk, jij noemt ze de watertorens van de wereld, kun je daarmee in kaart brengen. We hebben dat hierop een kaart gezet. Dat klopt. Dat is het resultaat van al die data die jullie verzameld hebben. Al die metingen komen in het model samen. Daar ijken we zo'n model mee en dan kunnen we voorspellingen doen voor de toekomst. Wat zien we hier? In dit kaartje... dit is een studie die we hebben gedaan met National Geographic vorig jaar. We hebben een soort watertower-index bedacht. Een maat van: hoe belangrijk zijn die berggebieden? Wat je hier ziet, is een soort schaal. Hoe donkerder blauw, hoe belangrijker het berggebied. We hebben gekeken naar de aanvoerkant. Hoeveel gletsjers zijn er, hoeveel reservoirs, hoeveel sneeuw? Hoeveel regent het in de bergen? Maar ook naar de watervraag-kant. Hoeveel mensen wonen benedenstrooms? Hoeveel steden zijn er? Hoeveel wordt erg geïrrigeerd? Dichtbevolkt gebied. Ja. Dit is het gebied waar ik veel onderzoek gedaan. Dat is ook het gebied waar de meest belangrijke maar ook de meest kwetsbare berggebieden zijn. Vanaf 2013 heb je die gegevens verzameld. Wat is het beeld wat daar uitkomt? In ieder geval, wat wij gewoon zien in dat onderzoeksgebied in Nepal...Elk jaar dat je daar komt zie je dat de gletsjers zich verder terugtrekken. Dat zien we hier. Dit is een animatie die met onze drone-gegevens is gemaakt. Het einde van een gletsjertong. Je ziet dat er steeds happen uit het ijs worden genomen. Elk half jaar of jaar dat weer terugkomen zie je dat de gletsjers zich 30, 40 meter verder terugtrekt. 30, 40 meter, in EEN jaar. Ja. En dat hij een meter dunner wordt. Dat gebeurt nu al sinds ik daar kom. Het is wel shocking omdat elke keer te zien. Dat zie je dus ook letterlijk. Ja, dat zie je letterlijk gebeuren. Op basis daarvan maken jullie scenario's. Klopt. Wat is het scenario wat we hier zien? Wat je hier ziet, wat we hier hebben gemodelleerd…Op de liggende as zie je de temperatuurstijging op aarde. Op de verticale as zie je voor het hele gebied...hoeveel van het ijs verloren gaat. Hoeveel volume gaat verdwijnen. Dat stippellijntje wat je ziet is het klimaatscenario wat hoort bij het klimaatakkoord van Parijs. Wat in 2015 is afgesloten. Ja. Je ziet dan dat ongeveer 35% van het totale ijsvolume... alsnog zal verdwijnen aan het einde van deze eeuw. Ook al heb je die doelen gesteld, je raakt heel veel kwijt. Ja. Want veel gletsjers zijn al uit balans. Dat effect ijlt heel lang na. Ja. Maar de grafiek gaat nog meer omhoog. Dat klopt. De meeste modellen bevinden zich in dit gebied. Dat is een realistischer scenario. Daar bevinden we ons nu op. Dat betekent een temperatuurstijging van ongeveer 3 graden aan het einde van deze eeuw. Dat betekent dat 50% van het ijsvolume in heel Azië verloren zal zijn aan het einde van deze eeuw. Je hebt net geschetst in welk gebied dit allemaal gebeurt. Ontzettend veel mensen die daar van afhankelijk zijn en daar wonen. Wat zijn de consequenties van deze scenario's? In ieder geval dat het smeltwater een stuk minder wordt. Maar dat is maar EEN deel van het verhaal. Aan de andere kant voorspellen ook veel klimaatmodellen een toename in neerslag. Eigenlijk wordt de hydrologische cyclus versneld. Er komt steeds meer verdamping, steeds meer water in de atmosfeer dus ook steeds meer regen. Wij verwachten niet dat de totale hoeveelheid water afneemt aan het einde van de eeuw... maar het systeem wordt wel veel onvoorspelbaarder. Daardoor komen er steeds meer extremen. Overstromingen. Daar gaan wij ons ook in de toekomst op gisteren met ons onderzoek. Om die extremen beter te leren begrijpen. Dus niet zoals je net schetste voor de Rijn dat het langzaam opdroogt. Maar meer dat er juist veel meer water naar de mensen toe komt, in de rivieren. Maar je weet niet wanneer en hoeveel en onvoorspelbaar. Precies. Sneeuw en het gletsjerijs is een soort buffer. Als het droog is, gaat het langzaam smelten en geeft dat water. Maar als de gletsjers weg zijn...Een regendruppel die op een rotsige ondergrond valt, zit meteen in de rivier. Dus het hele systeem wordt veel sneller. Wat een doemscenario. Ja, ik kan er ook niet meer van maken. Valt het nog te voorkomen? Nou... De enige echte manier om het te voorkomen is als wij ons minder afhankelijk maken van fossiele brandstoffen. En minder broeikasgassen gaan uitstoten. Tegelijkertijd moeten we ons ook aanpassen. EEN van de dingen die je zou kunnen doen in berggebieden, is dammen bouwen. Daarmee kun je die bufferende rol van sneeuw en ijs compenseren. Maar dammen bouwen, moet je ook voorzichtig doen. Er zijn ook negatieve consequenties. Plus dat je ze ook niet op gevaarlijke plekken moet bouwen. Zeker in Azië, daar zijn veel aardbevingen, aardverschuivingen. Dus je moet er heel voorzichtig mee omgaan. Heel rustig kijken hoe je dat zo duurzaam mogelijk kan doen. En onderzoek blijven doen. Zeker. Dat ga jij doen. Dankjewel, Walter voor jouw verhaal.

Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Wat voor dieren leven er in het regenwoud? Wat geloven de mensen in India? En hoever ligt Australië bij ons vandaan? De Wereld Rond neemt je mee naar allerlei landen op de wereld.

Programmaheaders

Programmalogo's

De wereld rond

Het Aziatische land India is een explosie van geuren, kleuren en mensen. Het land heeft de op één na grootste bevolkingsomvang ter wereld. Hoeveel weet jij over het land van hindoes, de Ganges en Bollywood?

Quiz over het land van de Hindoes en de Ganges

Wat weet jij over India?

Water is één van de belangrijkste elementen op aarde. Als oppervlaktewater, zoals zeewater, verdampt en er wolken worden gevormd, kunnen winden het opgeslagen water meevoeren. Als water weer condenseert en in neerslag weer in zee terechtkomt spreken we van een korte waterkringloop. Als het water via bergen, rivieren en grondwater op land naar de zee terug wordt gevoerd spreken we van een lange waterkringloop. Zoom in op de verschillende onderdelen en klik op de knoppen om de video's te bekijken.

Interactieve schoolplaat over de cyclus van water op aarde

De waterkringloop

In de zomer van 2019 komt de temperatuur in Nederland voor het eerst in de geschiedenis boven de 40 graden Celsius. Deze extreme hitte is het gevolg van klimaatverandering. Hoe komt dit en wat kunnen we ertegen doen? 

Scrollverhaal over klimaatverandering en een leefbaar klimaat

Klimaatkansen 

Je hoort veel over klimaatverandering en het broeikaseffect. Maar hoe zit het nu precies? Test hoeveel jij weet over de gevolgen van het versterkte broeikaseffect.

Quiz over de gevolgen van het versterkte broeikaseffect

Wat weet jij over het broeikaseffect?

Gevolgen van smeltende gletsjers in de Himalaya

De meest interessante reportages, gesprekken en fragmenten uit het wetenschapsprogramma Atlas (NTR).

Logo Wetenschap

Atlas in de klas

Naar het Youtubekanaal van NTR Wetenschap

Gebergtes zoals de Himalaya zijn heel belangrijk als waterbron. Maar door klimaatverandering smelten de gletsjers. Onderzoeker Walter Immerzeel ziet de gletsjers zich elk jaar verder terugtrekken. Welke consequenties heeft dat voor ons?

Milieu en klimaat

Minder drinkwater, meer neerslag

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.