Name: Geraamte been
Uploaded: 2002-11-04T18:30:00+01:00
Duration: 32 s
Description: Het geraamte van je been bestaat uit dijbeen, knieschijf, kuitbeen en scheenbeen. Het dijbeen is het zwaarste bot. Bij een man ouder dan 18 jaar weegt dat bot ongeveer een kilo! In je voet zitten de voetwortel-beentjes, de middenvoetbeentjes en teenkootjes.

Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

In het been zit hier het dijbeen. Dit is de knieschijf. Hier het kuitbeen en het scheenbeen. Bij de enkel de voetwortelbeentjes. Dan de middenvoetsbeentjes. En tenslotte nog de teenkootjes.

Je hebt een heleboel botten in je lichaam. Waar zitten ze en waar zijn ze eigenlijk van gemaakt? Dwaal door je geraamte met deze interactieve schoolplaat en bekijk de video's om meer te weten te komen over je botten. 

Interactieve schoolplaat door je skelet

Je lichaam: botten

Klas 4/5/6

Wat is de hik? Waarom krijg je kramp? Ontdek alles over je lichaam in deze interactieve schoolplaat. Heb je ergens last van? Of vraag je je af waarom je lichaam werkt zoals-ie dat doet? Zoom in en dwaal door je lijf, van top tot teen.

Interactieve schoolplaat over het menselijk lichaam

Van top tot teen

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Bij de oude Grieken is naaktheid heel normaal. Maar door de eeuwen heen neemt onze preutsheid toe. In dit scrollverhaal lees je hoe dat zo gekomen is.

Scrollverhaal over onze omgang met bloot

Hoe preuts was men door de eeuwen heen?

Yoga staat bij elke sportschool wel op het programma. Maar er zijn heel veel soorten yoga, en voor iedereen betekent het iets anders. Yoga is een manier om fit te blijven maar kan ook een manier zijn om innerlijke rust te vinden. Klik op de afbeelding om meer te lezen over yoga.

Story over de yoga way of life

Wat is yoga?

Geraamte been

Botten

Je eigen lijf

Skelet of geraamte

In De mens maken leerlingen kennis met de bouw, werking en verzorging van het menselijk lichaam.

Programmaheaders

De mens

Het geraamte van je been bestaat uit dijbeen, knieschijf, kuitbeen en scheenbeen. Het dijbeen is het zwaarste bot. Bij een man ouder dan 18 jaar weegt dat bot ongeveer een kilo! In je voet zitten de voetwortel-beentjes, de middenvoetbeentjes en teenkootjes.

Mens en lichaam

Wist je dat het zwaarste bot uit je lichaam in je been zit?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Weet jij alles over het menselijk lichaam? Bekijk de uitgebreide verzameling video's over de anatomie van de mens.

Welke organen zitten er in je lichaam en wat doen ze precies? Dwaal rond door je lichaam met deze interactieve schoolplaat en bekijk de video's om meer te ontdekken over je organen. 

Interactieve schoolplaat langs je organen

Je lichaam: organen

Wat gebeurt er met eten nadat je het hebt doorgeslikt? Start de quiz, bekijk de video's en beantwoord de vragen.

Quiz over de weg van voedsel

Wat weet jij over spijsvertering?

Groep 3/4/5

Als je ziek bent kun je niet naar school. Maar gelukkig kun je zelf veel doen om gezond te blijven! Weet jij wat vitamines zijn en waarom snot goed voor je is?

Quiz over ziek en gezond zijn

Wat weet jij over ziek zijn?

Afspeellijst lichaam

Dit zijn de spijsverteringsorganen: de slokdarm, de maag, de dunne darm en de dikke darm. Als je kauwt, maal je het eten fijn. Daarna kun je het gemakkelijk doorslikken. Er komt speeksel bij. Het voedsel gaat via je keel naar de slokdarm. Daar wordt het doorheen geperst naar je maag. Daar blijft het voedsel een tijdje. 
Dit is de binnenkant van de maag. Er zitten allemaal plooien in; die helpen mee om het voedsel te verteren. Daarna gaat het verder naar de dunne darm. Vanuit de dunne darm kom je in de dikke darm. Door de dikke darm gaat de inhoud naar de einddarm. Vandaar uit kan het het lichaam uit.

De spijsverteringsorganen

Het spijsverteringsstelsel bestaat uit: mond, tanden, speeksel, slokdarm, maag, dunne darm, dikke darm en einddarm. Samen zorgen ze voor de vertering van het eten en drinken.

Welke weg legt het voedsel in je lichaam af?

Als je ademhaalt, zie je je buik en borst bewegen. Je ademt in en uit. Je ziet hier de ribben, die beschermen de longen in de borstkas. Tussen de ribben zitten spieren, die zijn hier weggelaten. Samen met de buikspieren maken ze de borstkas groter of kleiner. Dit is het middenrif. Dat gaat omhoog als de buikspieren zich samentrekken. Je ademt uit en weer in. In en weer uit.


Ademhaling

De mens moet ademhalen om het hele lichaam van zuurstof te voorzien. In de lucht zit zuurstof. Als je inademt, komt er lucht met zuurstof in je longen. Als je uitademt, gaat lucht zonder zuurstof je lichaam weer uit.

De hele dag haal je adem. Maar wat gebeurt er dan eigenlijk in je lichaam?

Wat gebeurt er met de lucht in je lichaam? Hier zie je de longen. De rechter long is wat groter dan de linker. Dat komt omdat er links nog plaats over moet blijven voor je hart. In de longen zitten buizen waar lucht door kan. Ze zijn hier licht van kleur. 
Als je inademt, moet de lucht eerst door je neus of door je mond. Daarna komt de lucht in de luchtpijp, die zich vertakt in twee pijpen. De luchtpijp is verstevigd met ringen van kraakbeen, daardoor blijft de luchtpijp open staan. Deze twee pijpen zijn de bronchiën. Iedere pijp gaat naar één long. Daar vertakken ze zich verder.

Luchtwegen

De lucht die je inademt komt binnen via je neus of mond, en komt via de luchtpijp tenslotte in je longen terecht. Deze organen samen heten het ademhalingssysteem.

Welke weg legt de ingeademde lucht in je lichaam af?

Dit zijn de spijsverteringsorganen: de slokdarm, de maag, de dunne darm en de dikke darm. 
Als je kauwt, maal je het eten fijn. Daarna kun je het gemakkelijk doorslikken. Er komt speeksel bij. Het voedsel gaat via je keel naar de slokdarm. Daar wordt het doorheen geperst naar je maag. Daar blijft het voedsel een tijdje. 
Dit is de binnenkant van de maag. Er zitten allemaal plooien in; die helpen mee om het voedsel te verteren. Daarna gaat het verder naar de dunne darm. Vanuit de dunne darm kom je in de dikke darm. Door de dikke darm gaat de inhoud naar de einddarm. Vandaar uit kan het het lichaam uit. 
Eten gaat naar de maag. De maag maakt maagsap. Er zitten stoffen in, die voedsel kunnen oplossen in water; enzymen noem je zulke stoffen. Als je die enzymen samen met stukjes vlees in een potje doet, lost het vlees langzaam op. Er blijft een soort bouillon over, de enzymen hebben het vlees opgelost. Hoe fijner je voedsel gekauwd is, hoe beter die enzymen kunnen werken. 
Dit is de dunne darm. Hier wordt het voedsel verteerd. Die dunne darm is voortdurend in beweging; dat zie je op de rontgenopname, de inhoud wordt heen en weer geperst. Zo worden voedingsstoffen fijn gemaakt om door de wand te kunnen. Door de dunne darm gaan bruikbare stoffen het bloed in. Daarom zitten er in de darmwand massa's kleine bloedvaatjes. 
In deze animatie zit de darm onder en het bloedvaatje boven. 
De groene bolletje zijn voedsel deeltjes. Lang niet alles wat je eet komt in je bloed terecht. In bruine boterhammen zitten vezels die in je darm achterblijven. Zonder vezels wil je darm niet goed meer kneden en je stoelgang raakt in de war. 
De vezels komen uit de dunne darm eerst in de dikke darm. Dit is de dikke darm. Per dag komt er ook veel water in je darm met je eten en drinken. Als de darminhoud nu direct uit de dunne darm naar buiten liep, had je een forse diarree. Je zou binnen enkele dagen dood zijn door uitdroging. Om dat te voorkomen, heb je de dikke darm. Daar wordt de darminhoud ingedikt. 
Water, deze blauwe bolletjes, gaat uit de dikke darm en komt in je bloed. De rest blijft achter en wordt naar de einddarm geperst.

De spijsvertering

De mens heeft voedsel nodig om in leven te blijven en energie te hebben. In voedsel zitten bouwstoffen. Die komen pas beschikbaar als voedsel verkleind, fijngemalen en oplosbaar is. Dan kan het door de darmwand in het bloed worden opgenomen.

De weg die het voedsel in het lichaam aflegt: van mond tot einddarm

De wervelkolom bestaat uit allemaal losse botjes, de wervels. Een wervel bestaat voornamelijk uit een stevig stuk bot. Dat stuk bot is door een soepele schijf verbonden met de wervel eronder en die erboven. Die schijf is van kraakbeen, dat kan een beetje worden ingedrukt. Zo zorgt het voor de vering in je rug.
In een wervel zit ook een gat. Door dat gat loopt het ruggenmerg. Tussen twee wervels komen daar links en rechts zenuwen uit tevoorschijn.

De rug

Gelukkig is je rug erg soepel. Dat komt door de schijven van kraakbeen die tussen de wervels zitten. Door de wervelkolom loopt een kanaal dat het ruggenmerg bevat. Tussen de wervels door lopen zenuwen vanuit het ruggenmerg je lichaam in.

Er zit "vering" in je rug

Het hart pompt je bloed rond; soms snel, soms langzaam. Het bloed brengt allerlei stoffen naar plaatsen waar je lichaam die nodig heeft. Al die stoffen moet je eerst opnemen. In je darmen neem je bouwstoffen en brandstoffen op. Dat zijn hier die groene bolletjes die vanuit je darm in een bloedvaatje gaan. In je longen gaat het om zuurstof. Dat zijn deze witte bolletjes die vanuit je longen in het bloed gaan. Andere stoffen moet het lichaam juist kwijt. Deze zwarte bolletjes zijn koolzuurgas, dat moet het lichaam kwijt. Ze gaan van het bloed naar de longen. Daarna adem je het uit.


De functie van het hart

Het hart zorgt dat bloed door je lichaam wordt rondgepompt. In dat bloed zitten allerlei stoffen die op bepaalde plaatsen in het lichaam nodig zijn: zuurstof in de longen, bouwstoffen in je darmen. Met het bloed worden stoffen die het lichaam niet nodig heeft, ook weer afgevoerd.

Het hart is het begin van het transport van belangrijke stoffen

Het lichaam van mensen is opgebouwd uit wel 100.000 miljard hele kleine cellen. Cellen zijn zo klein dat je ze niet met het blote oog niet kunt zien. En in die cellen zit bij iedereen DNA verstopt. DNA is een lange draad, waarin een soort code zit. 
En die DNA-code is, net als een vingerafdruk, bij ieder mens anders. In het DNA zit allerlei informatie opgeslagen bijvoorbeeld de kleur van je haar, hoe lang je bent, welke kleur ogen je hebt.
Onderzoekers kunnen DNA halen uit bijvoorbeeld speeksel, huidcellen, bloed en haren.
De technieken om onderzoek te doen naar DNA zijn steeds beter geworden. Ze kunnen tegenwoordig ook aan DNA zien of je familie bent van elkaar. Het DNA van jou en dat van je broer of van je neef of nicht lijkt namelijk erg op elkaar.


DNA 

Ieder mens heeft DNA. Dat is een unieke code die in ons lichaam zit. Het bepaalt onder andere hoe je eruitziet.

Een code in je lijf

Als ergens veel bloed nodig is, bijvoorbeeld in een long of in een voet, vertakken de slagaders zich daar. De fijnste vertakkingen zijn net dunne holle haartjes, daarom noem je die buisjes haarvaten. Miljoenen haarvaatjes vormen netwerken. Al die haarvaatjes komen weer bij elkaar in aders.

Haarvaten

Slagaders vertakken zich tot haarvaatjes. Dat zijn hele kleine bloedvaatjes, die zelfs tot in het puntje van je kleine teen komen. Je hele lichaam heeft namelijk bloed nodig. De haarvaatjes komen weer samen in een ader.

Ze hebben niets met je haren te maken, maar alles met bloed

In jouw lichaam lopen kilometers lange bloedvaten, met daarin bloed. Het hart en de bloedvaten vormen samen de bloedsomloop. Je spieren, hersenen, nieren en andere organen moeten steeds voorzien worden van bloed.  Bloed vervoert allerlei stoffen die de organen nodig hebben. Het hart zorgt ervoor dat het bloed blijft stromen. Het hart pompt het bloed door de slagaders naar de organen toe. In de organen worden zuurstof en voedingsstoffen uit het bloed opgenomen en gaat de cellen in.  Afvalstoffen en water gaan vanuit de cellen weer terug het bloed in. Het bloed stroomt door de aders terug naar het hart.
Dit is je hart. Het heeft een rechterkant en een linkerkant. Dit zijn de twee boezems en deze twee noem je kamers. Tussen een boezem en een kamer zitten vliezen. Dat zijn hartkleppen. Als het bloed van de boezem naar de kamer stroomt, gaan deze kleppen open. Van de kamer naar de boezem kan niet, dan gaan de kleppen dicht. Eerst lopen de boezems vol. De rechter boezem krijgt zuurstofarm bloed dat van de organen afkomstig is. De linker boezem krijgt bloed dat door de longen is gestroomd. Dit is zuurstofrijk bloed. Dan trekken de boezems samen. Hierdoor wordt het bloed de kamers in gepompt. Daarna trekken de kamers samen en verlaat het bloed het hart. De rechter kamer perst het bloed door de longslagader naar de longen toe. En de linker kamer perst het bloed via de aorta naar alle delen van het lichaam. Intussen lopen de boezems alweer vol en begint alles opnieuw.
De slagaders in je lichaam vertakken zich tot kleine bloedvaatjes op plaatsen waar veel bloed nodig is. Deze heel dunne bloedvaatjes heten haarvaten. Miljoenen haarvaatjes samen vormen netwerken, die weer samenkomen in aders. Van pink tot kleine teen tot oorlel, overal zitten bloedvaten. Je kunt je voorstellen dat het belangrijk is dat het bloed blijft stromen. 
Bij een hartstilstand heb je nog ongeveer 4 minuten om het hart weer op gang te krijgen. Wanneer de hersenen en organen te lang geen  zuurstof krijgen sterft iemand.

Bloedsomloop

Het bloed moet je leven lang rond gepompt worden, om alle delen van je lichaam van allerlei stoffen te voorzien. Het bloed stroomt altijd één kant uit.

Je hart en bloedvaten vormen samen de bloedsomloop

Dit zijn de armen. Daarin zit het opperarmbeen, en hier zit de ellepijp, dit is het spaakbeen. In de pols zitten de handwortelbeentjes, dan komen de middenhandsbeentjes en de vingerkootjes. Een heleboel kleine botjes die ervoor zorgen dat je je handen op allerlei manieren kunt gebruiken.

Geraamte arm

Je hand kun je heel soepel bewegen. Er zitten allemaal kleine botjes in: handwortelbeentjes, middenhandsbeentjes en vingerkootjes. In je arm zitten drie smalle botten: het opperarmbeen, de ellepijp en het spaakbeen. Maar waar zitten al deze botjes precies?

Hoeveel botten heb je in je arm?

De wervelkolom bestaat uit allemaal losse botjes, de wervels. Een wervel bestaat voornamelijk uit een stevig stuk bot. Dat stuk bot is door een soepele schijf verbonden met de wervel eronder en die erboven. Die schijf is van kraakbeen, dat kan een beetje worden ingedrukt. Zo zorgt het voor de vering in je rug.

Wervels

Een wervel is een bot en is dus hard. Toch is je rug soepel. Dit komt omdat je rug uit een heleboel wervels bestaat. Deze wervels zitten aan elkaar vast met soepel kraakbeen. De wervelkolom heeft een S-vorm.

Een heleboel botjes in je wervelkolom

De knie kan alleen maar op en neer. Dat is prima om te lopen of om een flinke trap te geven. Het dijbeen scharniert met het scheenbeen. Bovenaan zie je de knieschijf. De blauw gekleurde streep is een knieband. Aan de achterkant zie je de kruisband. Die gele stukken zijn kraakbeen die voor de vering dienen. Je noemt zo een stuk kraakbeen een meniscus.

Kniegewricht

Het kniegewricht is het scharniergewricht tussen je dijbeen en scheenbeen. Om je knie goed te kunnen bewegen heb je ook de kniebanden, kruisbanden en meniscus nodig.

Pas op: je knie kan alleen buigen en strekken

In een wervel zit ook een gat. Door dat gat loopt het ruggenmerg. Tussen twee wervels komen daar links en rechts zenuwen uit tevoorschijn. Soms kunnen door een verkeerde beweging de wervels verkeerd komen te zitten. De zenuwen tussen de wervels komen dan in de knel. Dat is heel erg pijnlijk. Vandaar dat je je rug beter kunt strekken als je iets zwaars moet tillen. Je wervelkolom werkt dan als een veer, je zenuwen komen dan niet in de knel.

Zenuwen in de knel

Zenuwen zijn erg gevoelig. Door een verkeerde beweging kunnen de zenuwen knel komen te zitten tussen de wervels...

Houd je rug recht als je iets optilt

Dit is de dunne darm. Hier wordt het voedsel verteerd. Die dunne darm is voortdurend in beweging; dat zie je op de rontgenopname, de inhoud wordt heen en weer geperst. Zo worden voedingsstoffen fijn gemaakt om door de wand te kunnen. Door de dunne darm gaan bruikbare stoffen het bloed in. Daarom zitten er in de dunne darmwand massa's kleine bloedvaatjes. In deze animatie zit de darm onder en het bloedvaatje boven. De groene bolletje zijn voedsel deeltjes.

De dunne darm

In je dunne darm komen enzymen bij het voedsel. Zo wordt het voedsel goed verteerd en kan daarna door de darmwand het bloed in.

Een zeer beweeglijk orgaan

Het geraamte zorgt ook voor de bescherming van belangrijke organen in je lichaam, zoals je hersenen. Die zitten goed beschermd in de schedel. Hier op een rontgenfoto kun je zien dat er wat ruimte is tussen de hersenen en je schedel. In die ruimte zit vocht. Dat vocht dient als schokbreker. Als je vloeistof in de pot doet blijft het ei heel. Het vocht vangt de schokken op, het breekbare ei gaat niet kapot. Zo werkt het ook bij de hersenen het vocht beschermt samen met je schedel de hersenen. Als het vocht er niet is gaat het mis.

De schedel

Je hersenen moeten goed beschermd worden. Een proefje laat zien dat de schedel en vocht daarvoor zorgen.

Een goede bescherming van je hersenen

Slagaders hebben een dikke wand. Dankzij die dikke wand kunnen ze het bloed van je hart door je lichaam persen. In een animatie zie je hoe de wand even uitrekt en meteen weer samenknijpt. Aders zoals hier in je hand hebben een slappe wand. Je kunt ze gemakkelijk platdrukken. Er zitten klepjes in. Daardoor kan het bloed alleen maar naar het hart toestromen. De andere kant op gaat niet. De klepjes houden het dan tegen. Kijk maar.

Slagaders en aders

Slagaders voeren bloed van het hart af en aders voeren bloed naar het hart toe. In het filmpje zie je hoe dat precies gaat.

Wat is het verschil?

Je kunt bewegen door je gewrichten. Maar dat gebeurt niet vanzelf. Daar heb je wel spieren voor nodig, zoals de biceps en de triceps. Als de biceps samentrekt, gaat de onderarm omhoog. De arm buigt, de biceps wordt korter en dikker. Als de triceps, hier aan de onderkant, samentrekt, wordt de arm juist gestrekt.

Armspieren

Je kunt je arm bewegen door de armspieren. Aan de bovenkant is dat de biceps, aan de onderkant de triceps.

Iedereen heeft spierballen!

Sport en beweging

Zo zitten wij in elkaar

Het menselijk lichaam

Schaatsende kinderen

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.