Name: Focus in de klas
Uploaded: 2024-09-12T14:01:50+02:00
Description: Invasieve exoten, zoals de Amerikaanse rivierkreeft, veroorzaken grote problemen voor mens en natuur. Wetenschappers zoeken naar een effectieve aanpak om ze te bestrijden. Lara Billie Rense gaat op zoek naar antwoord op de vraag: hoe zinvol is het bestrijden van invasieve exoten?

Klas 4/5/6

Exoten. We hebben er heel wat en sommige al heel lang. De muskusratten die de oevers van onze sloten en rivieren kapot graven. Wasberen die zich in het zuiden van Nederland aan het settelen zijn. Tijgermuggen uit Azië die enge ziektes over kunnen brengen. Termieten die houten schuren wegvreten en de Amerikaanse rivierkreeften die onze binnenwateren omwoelen tot een kale woestenij. Exoten kunnen zich zo snel verspreiden omdat ze hier geen natuurlijke vijanden hebben. Maar de Tweede Kamer wil dat we zelf die vijand gaan worden. De motie Van der Plas over de bestrijding van invasieve exoten landelijk aanpakken. Wie is voor deze motie? Aangenomen. Ecoloog Pim Lemmers doet onderzoek naar de rode Amerikaanse rivierkreeft in dit soort poelen. In elke poel doet hij weer iets anders om te kijken hoe de ingreep het aantal kreeften beïnvloedt. In deze worden ze alleen weggevangen. Één, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht, negen tien stuks. Ja, dat is niet slecht voor de voor de eerste fuik. Zijn het allemaal Amerikaanse rode rivierkreeften? Dit zijn rode Amerikaanse rivierkreeften inderdaad, er zitten mannetjes en vrouwtjes tussen, zoals ik het nu al even zie. De rode Amerikaanse rivier krijgt het dus voor elkaar om hele ecosystemen naar de knoppen te helpen, om het zo maar te zeggen. Hij vervormt de omgeving helemaal naar zijn eigen wensen. Ja, eigenlijk doet hij dat inderdaad. En hij bouwt zulke enorm hoge populaties dichtheden op, dus het is een heel groot probleem van enorme omvang. Hoi, kijk zo nog veel meer dan ik. 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16. Ja, een flinke vangst weer zeker? Ja, en dan schudden. Jongens en meisjes. Hoppakee, zo, nou, en dan gaat die eerste vangst. Ja, dit is duidelijk al een mannetje als je ziet hoe relatief grote scharen dat hij heeft. Pim zoekt naar een ingreep om de kreeftjes duurzaam te onderdrukken, bijvoorbeeld door het uitzetten van roofvissen, inheemse roofvissen zoals snoeken en palingen. En hoe lang zijn ze hier al? Ja, deze soort werd in de jaren negentig voor het eerst in Nederland ontdekt. Het verhaal gaat dat er in Den Haag een restauranthouder was die elke voorraad die die nog op het eind van het weekend had in een gracht gooide. Daar werd ook in die buurt de eerste werden de eerste dieren ontdekt en sindsdien... Nederland bestaat uit enorme aaneengesloten watergangenpartijen. Dus via al die watergangen zijn die kreeften helemaal verspreid door heel Nederland heen. Ja, maar wacht even. Want deze poel is gesloten. Ja, dat klopt. Hoe komt deze kreeft in deze poel? Ja, nou. Een van de kenmerken van de rode Amerikaanse rivierkreeft is dat hij dus over land. Mensen zien ook altijd wel dat het. Elk jaar zie je weer in het nieuws rond augustus september oktober dat de kreeften weer over land lopen. Dan worden ze vaak als eerste herkend als een soort schorpioen. Ja, ja, ja, ben ik ook wel eens tegengekomen bij het hardlopen, stond ie zo. Precies. Nou ja, dat dat gebeurt heel regelmatig en op die manier kunnen ze kilometers... Ik heb gelezen dat ze twee à drie kilometer over land trekken om geïsoleerde wateren zoals dit te koloniseren. Dus dat is een extra mechanisme van deze soort om heel snel heel veel nieuwe watersystemen te bereiken. Ongekend he, dat ie zo hard kan lopen ook. Ja zeker, zeker ja. Op 17 oktober passeerde in de Tweede Kamer een tweede motie, specifiek voor de Amerikaanse rivierkreeften. 
12: De motie van Kampen is over het breder toestaan van de bevissing van de Amerikaanse rivierkreeft. 
Forum voor Democratie en BBB: aangenomen. Yes! Nou. Dit natuurgebied, de Molenpolder, 75 hectare groot, is volledig overgenomen door twee soorten Amerikaanse rivierkreeften. Geen waterplanten meer, bijna geen vissen, vooral kreeften. Ecoloog Winnie Rip probeert hier de natuur te herstellen met een combinatie van kreeften wegvangen met speciale tunnelkorven en het terugplaatsen van waterplanten en zaden. In een kleine plas werkte deze methode heel goed. Daar zagen we dus dat als we die kreeft verwijderd hadden, zagen we herstel van waterplanten, ondergedoken waterplanten. Die waren daar dus ook helemaal verdwenen in dat kleine plasje en na een jaar vangen zagen we dat weer terugkeren. En dat is eigenlijk ook voor ons wel het bewijs dat die kreeft dus eigenlijk het herstel van de biodiversiteit in de weg zit. In diverse delen van het Vechtplassengebied, daar komt dat beest overal al voor en en doet daar al zijn schadelijke effect. We gaan hier een methode onderzoeken en die methode, als die werkt dan willen we die ook gaan uitrollen in het hele gebied. En moet ik er wel gelijk bij zeggen, het is een experiment. We hebben nog geen garantie dat het ook echt gaat lukken. Tussen die palen, daar hebben we eigenlijk tunnelkorven geplaatst, dat zijn van die vangtuigen die je net hebt gezien dat we ze uitzetten. Die fuiken, die tunnelkorven die hebben we gekoppeld aan buizen en die komen weer uit in een opvangbak. En die opvangbak, daar kunnen wij de kreeften verzamelen. Er zit in ieder geval iets in. Dit zijn er inderdaad niet zo heel veel in de zomer. Dan vangen we ongeveer 300 kilo per dag en we hebben dit jaar ook een populatieschatting gedaan voor dit hele gebied. En dan praten we toch over zo'n beetje 300 kilo per hectare en dat is echt heel veel. De bestrijding van de rivierkreeft is zo lastig omdat ie echt een superoverlever is. Heeft de kreeft al het onderwaterleven verwoest en opgegeten, dan kan die nog bestaan van zaden in de bodem of zelfs van dood organisch materiaal. Is dat ook op, dan beginnen ze aan elkaar. Een hardnekkige soort die zichzelf in stand houdt. Er zijn hier mensen die libellen tellen in het gebied en die gaven als misschien wel als eerste de waarschuwing van goh, het gaat hier verkeerd omdat die kreeft, die eten gewoon letterlijk de larven op. Maar ze verpesten ook het leefgebied. Libellenlarven zijn afhankelijk van planten onder water om te schuilen en om te broeden om hun eitjes af te zetten. Als dat allemaal verdwenen is, dan lukt dat niet meer. Dus op die manier heeft een kreeft ook effect op wat er boven water aan leven, aan biodiversiteit is. De hoop van dit systematisch afvangen is dat de Molenpolder zelf de omslag maakt naar een zelfstandig en gezond ecosysteem waar de rivierkreeft niet langer alles domineert. We zien dat het water helderder wordt. We zien hier en daar in een hoekje al wel waterplanten terugkomen, maar dat zou massaler moeten. We zien wel beweging in het systeem, maar het is nog niet waar we willen zijn en en we zien als we stoppen met kreeften vangen dat het gewoon weer heel snel terugkomt. Dus die druk vanuit het ecosysteem om de kreeften laag te houden, dat hebben we nog niet. Of vissers nou die kreeften wegvangen, zoals zou mogen met de motie van 17 oktober, of natuurbeschermers; de echte vraag is: werkt wegvangen van die kreeften eigenlijk wel? Als ik met Pim Lemmers kreeften aan het vangen ben, wijst hij erop dat de kreeftenpopulatie door het systematisch afvangen ook reageert. Hier zie je het vrouwtje de eitjes dragen onder het achterlijf. Wat een enorme klomp joh! Ja, die vrouwtjes kunnen enorm veel eitjes produceren. Dat heeft ook te maken met de lichaamsgrootte. Dus hoe groter die vrouwtjes worden, hoe meer eitjes ze uiteindelijk ook gaan produceren. Dus dit is een flinke klomp voor een klein vrouwtje. Ja inderdaad, we zien nu eigenlijk pas dit jaar dat ze bij dit formaat al zoveel eitjes produceren. Dat is wel aardig bijzonder. We weten gewoon heel goed dat bestrijding gaat het probleem niet oplossen en kan dus, sterker nog, zorgen voor een soort extra aanwas. Snellere aanwas, zoals we hier ook zien. We zien dieren bij steeds kleinere lichaamsgrootte, zien we, zien we ze al reproduceren, dus wegvangen alleen dat gaat hem gewoon niet worden. En dat gaat het probleem ook niet oplossen. Staartje naar achter. Van alle gevangen kreeften worden lengte en geslacht genoteerd en als ik ze zo van dichtbij bekijk valt me nog iets op. Want het is echt best wel een mooi beest, ook al is het een rotbeest. Ja, ze zijn prachtig. Het zijn hele mooie beestjes. Kijk nou toch eens. Ja. Kijk. Prachtig toch dit. Mooie rode stippen op de scharen. Ja. Wij denken dat het bestrijden van exoten voor een groot deel mogelijk zou kunnen zijn als het als ecosystemen robuuster zijn. Waarmee eigenlijk er meer weerbaarheid wordt gecreëerd om de exotenproblematiek te beteugelen. Dus met andere woorden als er meer predatoren zijn, als de predatoren het ook meer naar hun zin hebben in sloten en poelen, dan krijgen die kreeften zeg maar minder voeten in de aarde en en dan wordt zo'n infectie of een besmetting sneller in de kiem gesmoord.

Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Ecosystemen schoolplaat

Vroege Vogels (BNNVARA) is hét programma over natuur, milieu, klimaat en duurzaamheid in Nederland. Presentatie: Menno Bentveld

Vroege vogels in de klas header

Programmalogo's

Vroege Vogels in de klas

Naar de website van Vroege Vogels

Aan de hand van het gebied de Veluwe leer je hoe ecosystemen functioneren en welke verschillende ecosystemen er te vinden zijn. De Veluwe is één van de grootste natuurgebieden in Nederland. Verken de heide, het bos en de beek. Ontdek welke invloed dieren onderling op elkaar hebben door middel van voedselwebben. Leer wat het belang is van een dood dier voor de natuur en wat de terugkeer van de wolf betekent voor de Veluwe. 

Klik op de afbeelding om te beginnen.

Interactieve schoolplaat over de Veluwe

Ecosystemen

Focus in de klas

Presentator Petra Grijzen gaat op zoek naar wetenschappelijke oplossingen voor de problemen van deze tijd. 

Programma header Focus 

Logo Wetenschap

Focus op YouTube

Invasieve exoten, zoals de Amerikaanse rivierkreeft, veroorzaken grote problemen voor mens en natuur. Wetenschappers zoeken naar een effectieve aanpak om ze te bestrijden. Lara Billie Rense gaat op zoek naar antwoord op de vraag: hoe zinvol is het bestrijden van invasieve exoten?

Dieren en planten

Hoe bestrijd je de Amerikaanse rivierkreeft?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Kinderboekenweek header

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.