Name: FF terugspoelen
Uploaded: 2024-10-24T15:25:00+02:00
Duration: 10 min 6 s
Description: In 1938 worden in Duitsland en Oostenrijk massaal Joodse winkels, synagogen en burgers aangevallen. Joden moeten zelf de rommel opruimen en de schade betalen. De ‘Kristallnacht’ laat zien dat de jodenhaat nu echt omslaat in agressie en vervolging. Maar waar komt dit vandaan?

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

In de nacht van negen op 10 november 1938 worden in Duitsland en Oostenrijk massaal Joodse winkels, synagogen scholen en Joodse burgers aangevallen. Deze Kristallnacht is een kantelpunt in het geweld tegen Joden. Waar komt dit geweld vandaan en wat zijn de gevolgen? Laten we even terugspoelen. De Kristallnacht is een pogrom, een georganiseerde, gewelddadige aanval. Het is een uiting van extreem antisemitisme, ofwel Jodenhaat. Pogroms op Joden komen al de gehele geschiedenis voor. De eerste pogrom is al in de zesde eeuw voor Christus. In tijden van bijvoorbeeld oorlog, hongersnood en ziektes worden Joden vaak als zondebok gebruikt en steekt massageweld tegen hen de kop op. De Kristallnacht past dus in een lange traditie van geweld tegen joden. In 1938 is het Adolf Hitler met zijn partij, de NSDAP ook wel de nazi partij die de aanjager is van dit geweld. Nadat Duitsland de Eerste Wereldoorlog in 1919 verliest worden de Joden tot zondebok gemaakt en Hitler en de nazi's spelen daar slim op in. Hij geeft hen de schuld van het verliezen van de oorlog en hij verspreidt antisemitische complottheorieën. Zo zouden Joden volgens hem op wereldmacht en geld uit zijn en daarnaast schildert hij hen af als minderwaardig volk. Untermenschen. Hitler en de nazi's geloven dat mensen uit verschillende rassen bestaan, waarbij het ene ras beter is dan het andere ras. Dit klopt natuurlijk niet. Volgens hem zijn Joden een gevaar voor het Duitse Arische ras. Veel Duitsers geloven de woorden van Hitler en de afkeer tegen Joodse Duitsers neemt toe. Als Hitler in 1933 aan de macht komt worden zijn antisemitische woorden ook daden. Hij voert wetten in die het leven van Duitse Joden drastisch inperken. Zo wordt er een algemeen boycot afgekondigd tegen Joodse winkeliers. Duitsers mogen niet meer bij Joden kopen. De SA, de knokploeg van de nazi's blokkeert en beklad Joodse winkels. En dat is pas het begin. Een paar weken later worden er massaal Joodse boeken verbrand en kort daarna worden alle Joodse ambtenaren ontslagen. Joden die in opstand komen worden al vanaf 1933 opgesloten in concentratiekampen. In 1935 worden de beruchte Neurenberger rassenwetten ingevoerd. Met deze racistische wetten krijgen Joden minder rechten dan andere Duitsers. De wet bepaalt wanneer je Joods bent en wanneer niet. Huwelijken tussen Joden en niet Joden worden verboden en langzaam maar zeker worden Joden buiten de Duitse samenleving geplaatst Veel Joden slaan op de vlucht en hopen in een ander land een veilig bestaan op te kunnen bouwen. Zo komen er ook 25.000 Joodse vluchtelingen in Nederland terecht. Het doel van Hitler is alle Joden uit Duitsland te verwijderen. En Hitler schrijft hierover in zijn dagboek Dat betekent de Joden moeten weg uit Duitsland, uit heel Europa zelfs. En een van de dingen waar Hitler aan denkt is emigratie. Het plan is om de Europese Joden uit te zetten zo ver mogelijk van Duitsland. Naar Palestina maar ook naar Siberië of Madagascar. In oktober 1938 laat Hitler 12.000 Duitse Joden naar Polen verbannen. Maar Polen weigert ze binnen te laten. De mensen zitten dagenlang vast bij de Duits Poolse grens zonder fatsoenlijke voorzieningen en in onzekerheid over hun lot. En dit wekt bij veel Joden woede. Zo ook bij de Poolse Joodse Herschel Grynszpan. Op 7 november 1938 vermoordt hij in Parijs een Duits diplomaat. En dat komt de Duitsers eigenlijk wel goed uit. Het geeft hem het perfecte excuus om een wraakactie op touw te zetten. De SA organiseert een gewelddadige aanval, een pogrom. Op 9 november worden in heel Duitsland Joodse instanties en burgers aangevallen en de nazi's noemen deze pogrom de Kristallnacht De nacht van het gebroken glas. Het was één grote ruïne een stinkende, hete ruïne, smeulende as. Verbrande boeken op straat. En mijn moeder die zei Kom, kom, laten we vlug naar huis gaan. En toen kwamen we bij ons huis en toen hoorde ik zeggen bij de Jood Binheim zijn we nog niet geweest. En hij blies op een fluitje en in een ommezien kwam daar een overvalwagen met mensen die onze zaak kapot sloegen. En wij konden nog net naar boven vluchten. Toen werden wij gesommeerd om de rotzooi op schoot op straat weer op te ruimen. En toen heb ik mijn geloof in de mensheid verloren. Wij gingen met emmers en bezems naar beneden. Daar stond een menigte aan de grond genageld. Daar waren ook vaste klanten van mijn vader bij en er was niemand die een hand uitstak. De Joodse bevolking moet de schade zelf vergoeden. En naast alle vernielingen worden zo'n 30.000 joden opgepakt en opgesloten in concentratiekampen. Na het afnemen van de burgerrechten en alle discriminerende maatregelen is deze pogrom het dieptepunt. De boodschap is duidelijk. Voor Joden is geen plaats in nazi-Duitsland. Na de Kristallnacht zijn nog eens 120.000 Duitse Joden op de vlucht, maar de ontvangst in andere landen is kil. Veel landen hebben hun eigen problemen en zitten, ja hoe naar dat ook is niet te wachten op Joden. Sommige landen hebben hun grenzen zelfs al gesloten. Ook Nederland laat vanaf 1938 nog nauwelijks vluchtelingen toe. Een oorlog is aanstaande en de Joden zitten in de val. De Kristallnacht is een keerpunt in wat we nu de Holocaust noemen de vervolging en moord op 6 miljoen Joden in Europa. De Kristallnacht was het eerste moment dat het geweld tegen Joden in Duitsland zo'n extreme vorm aannam en daarna werd het alleen maar erger. Tegenwoordig is antisemitisme verboden en is ontkenning van de Holocaust strafbaar. Maar helaas is Jodenhaat van alle tijden. Je merkt het dagelijks op straat antisemitisme. Als je duidelijk herkenbaar bent als Jood en dat ben ik natuurlijk en dat wil ik ook dan ja krijg je absoluut, waar je ook komt Zelfs de beste buurten van Amsterdam krijg je opmerkingen naar je hoofd geslingerd. Wat werd er dan gezegd? Alles. Aan het het gas. Nare dingen? Ja natuurlijk. Alleen maar nare dingen zijn nooit de vrolijke dingen.

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

Programmaheaders

Programmalogo's

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

Op 3 mei 1942 voert de Duitse bezetter in Nederland de Jodenster in. Alle Joden ouder dan zes jaar mogen alleen nog de straat op met een gele Davidster, met daarin het woord 'Jood'. Wat betekent het om langzaam maar zeker verstoten te worden uit de maatschappij?

Scrollverhaal over de Jodenster

Voor Joden verboden

107.000 Joden zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit Nederland naar concentratiekampen gedeporteerd. Slechts circa 5000 van hen overleefden de oorlog. Zij keerden zwaar getraumatiseerd terug naar huis. Bekijk in deze special het verhaal van zes slachtoffers, verteld door hun kleinkinderen.

Scrollverhaal over de holocaust

De oorlog van mijn oma

Holocaust Museum

Begin 2024 opent het Nationaal Holocaust Museum in Amsterdam. Op deze plek zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog 600 Joodse kinderen gered. Hoe? Kijk verder in deze NOS 360 graden-special met ooggetuigenverhalen.

NOS 360 graden-special

Kijk rond in het Nationaal Holocaust Museum

Groep 6/7/8

In deze tijdlijn van de Tweede Wereldoorlog in Nederland kun je zien welke gebeurtenissen belangrijk zijn geweest in de oorlog en hoe het de levens van de mensen heeft beïnvloed. Van het bombardement van Rotterdam naar het gewapende verzet tot het dagboek van Anne Frank.

Tijdlijn over de Duitse bezetting van Nederland

Nederland in de Tweede Wereldoorlog

FF terugspoelen

Wat leidde tot de Eerste Wereldoorlog? Wat is er gebeurd tijdens de Cubacrisis en waarom stond er een grensmuur middenin Berlijn? In FF terugspoelen kijken we terug naar het verleden. Wat is er gebeurd en wat zijn de gevolgen?

In 1938 worden in Duitsland en Oostenrijk massaal Joodse winkels, synagogen en burgers aangevallen. Joden moeten zelf de rommel opruimen en de schade betalen. De ‘Kristallnacht’ laat zien dat de jodenhaat nu echt omslaat in agressie en vervolging. Maar waar komt dit vandaan?

Wereldoorlogen

Wat gebeurde er tijdens de Kristallnacht?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Herfstbladeren

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.