Name: EenVandaag in de klas
Uploaded: 2025-08-29T09:16:38+02:00
Duration: 5 min 39 s
Description: De vader van Rinke en de opa van Boris hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog de Duitse bezetter geholpen. In een archief zijn die verhalen te lezen, net als gegevens van meer dan 400.000 anderen die mogelijk ‘fout’ waren in de oorlog.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Wie werkte er mee met de nazi's
tijdens de Tweede Wereldoorlog?

Veel informatie over Nederlanders
die fout waren

in de oorlog is
sinds kort openbaar in te zien.

Dossiers van 400.000 mensen
zijn te doorzoeken.

Een van hen
is de vader van Rinke Smedinga.

Rinke weet al langer
dat zijn vader de Duitsers hielp.

Voor mij heeft de openbaarmaking
van de dossiers van mijn familie,

van mijn vader en van
mijn opa geen uh, geen gevolgen.

Ik maak me daar geen zorgen over,
want ik ken de stukken

en ik vind het ook niet erg
als andere mensen dat zien.

Maar er zijn natuurlijk andere mensen
voor wie dat heel anders ligt,

omdat ze helemaal niet weten
dat hun voorouders in dat dossier zit

en omdat ze ook niet weten dat er

een verrader in de familie is geweest
of dat er andere verhalen zijn.

Dit ben ik en dit is mijn vader.
Op een bootreis in de vakantie.

Als jonge puber hoort Rinke Smedinga
voor het eerst

over het duistere verleden van
zijn vader in de Tweede Wereldoorlog.

Toen ik een jaar of dertien was,
ging mijn vader praten.

Er was iets met oorlog,

maar toen dacht ik dat hij
een slachtoffer was van de oorlog.

O, wat verschrikkelijk.
Iets met de oorlog. Wat erg.

En in de jaren daarna heb ik ontdekt
dat hij fout was.

En niet alleen NSB lid was, maar dat hij
ook in een SS opleiding heeft gevolgd.

De eerste groep zat hij
bij van de vrijwilligers

uit Nederland voor de Waffen SS.

Hij is bewaker geweest
in kamp Westerbork onder andere.

En hij is aan het eind van de oorlog
nog in dienst getreden van de superheftige

Ordnung Polizei in Groningen.
Scholtenhuis. Afschuwelijke tijd.

Dit is mijn vader in uniform
van de Nederlandse staatspolitie.

Dat was een genazificeerde politie.

Hoe is dat voor u?
Dat je vader dit gedaan heeft?

Dat is heel moeilijk. Iets dat mijn
leven lang ook mij al bezighoudt.

En wat ook nog
moeilijker eigenlijk is

door het feit dat hij geen berouw
heeft over wat hij toen heeft gedaan.

Dat is wel ook een zware factor.

Een deel van de informatie
vindt Smedinga in...

het Centraal Archief Bijzondere
Rechtspleging.

Daar zitten dossiers in
van ruim 400.000 foute

en vermeende foute Nederlanders.

In principe is het een daderarchief.

Het is een archief met dossiers
over mensen die verdacht werden

van collaboratie in de oorlog.
Dus het gaat in op:

Wat zouden deze mensen hebben gedaan?

Waaraan zijn ze uiteindelijk
schuldig bevonden en wat voor
strafmaat hebben ze gekregen?

Dus het bevat vooral
veel informatie over collaborateurs

of vermeende collaborateurs.
Dus dit is.

De gevangenis
waar uw opa heeft gezeten.

Ja. Mijn grootvader
heeft hier gevangen gezeten.

Daar heeft mijn tante over verteld

dat ze als klein kind bij mijn
grootmoeder achter op de fiets zat

en één keer in de week hier naartoe
reed om hem te bezoeken.

Weet je ook wat hij heeft gedaan?
Ja.

Nee, maar mijn grootvader, die was
slager in een dorp hier in de buurt.

En daarnaast was hij ook nog lid
van de NSB.

Hij had een coördinerende rol
in de hulp landwacht.

En aan het einde van de oorlog
heeft hij geholpen

om ondergedoken mensen op te sporen.

We zijn in het Gevangenismuseum
van Veenhuizen.

Hier, in een klein dorp in Drenthe, zaten
na de oorlog veel NSB'ers gevangen.

Ook de opa van Boris,
die hier tien jaar vastzit.

Hoe is dat nou om te zien
waar uw opa vast heeft gezeten?

Ja, dat is best bijzonder. En het
roept ook wel allerlei gevoelens op,

merk ik. Dan komt wel weer...

...dat hele familievraagstuk van schuld
en schaamte merk ik meteen weer.

En de lading
die zo in mijn jeugd heeft gezeten

dat er een soort last
in onze familie was.

Over de oorlog
werd eigenlijk helemaal niet gepraat.

En dat kon je ook goed voelen.
Zeg maar dat er iets was.

Er was een soort zwaarte
in ons gezin, in onze familie ook.

- En die zwaarte zat ook in jou.

Ja, dat heb ik echt
toen ik jou leerde kennen.

Ja. Hele zware jongen.
- Dat merkte je aan m?

Ja. Ja.
- Wat merkte je dat aan dan?

Nou, het was gewoon een hele
zwaarmoedige jongen die allemaal
gedichten schreef over botten en.

kale landschappen vond ik toen
heel interessant.

Maar gaandeweg
is wel de vraag gerezen wat is er

in dat gezin aan de hand, zeg maar.

Pas op, zijn 65e durft Boris

voor het eerst onderzoek te doen
naar zijn opa's verleden.

Dat leidt hem naar het oorlogsarchief
in Den Haag.

Daar lezen hij en zijn vrouw Judith wat
zijn grootvader op zijn geweten heeft.

Hij is heel erg veranderd
de laatste jaren ten goede.

Ja, want eigenlijk kan je zeggen
dat dat verhaal is gaan stromen.

Doordat hij de feiten wist,
kon eigenlijk het in beweging komen

en kon hij zich ook ontwikkelen
en ergens van bevrijden.

En nou dat is mooi om te zien.
Als je zo lang bij iemand bent

en je ziet
dat nog op oudere leeftijd gebeuren.

Ja, dat vind ik nou echt een cadeau.

Ja. Dus ik denk ja,

als ik aan het archief denk, denk ik
gooi het nou alsjeblieft open.

Zorg dat mensen de feiten kunnen
weten, want dan kan het gaan werken.

NSB archief WO2

LOGO'S OMROEPEN - BONT

LOGO OMROEPEN

AVROTROS

EenVandaag in de klas (AVROTROS) geeft meer context bij de actualiteit. Binnenland, buitenland, politiek, economie, veiligheid, gezondheid en cultuur.

Programmaheaders

Programmalogo's

EenVandaag in de klas

Naar de website van EenVandaag

De vader van Rinke en de opa van Boris hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog de Duitse bezetter geholpen. In een archief zijn die verhalen te lezen, net als gegevens van meer dan 400.000 anderen die mogelijk ‘fout’ waren in de oorlog.

Wereldoorlogen

NSB-archief Tweede Wereldoorlog

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.