Eén van de allergrootste humanitaire nachtmerries van dit moment begon met hoop.
Sudan, hoofdstad Khartoem.
April 2019.
Tussen het protest dít iconische beeld.
Een zee van mobiele telefoons licht het donker op.
Je zou het als symbolisch kunnen zien voor de hoop die het Sudanese volk op dat moment heeft.
De vrouw draagt een witte, traditionele Sudanese jurk.
Een jurk met geschiedenis.
'Kandaka' wordt ze genoemd.
Afrikaanse Koningin.
Een trotse naam, die in verre verledens en volksverhalen aan vrouwen werd gegeven die vochten voor de vrijheid en hun land.
Kandaka van de Sudanese Revolutie.
Want dit is de grootste revolutie ooit in het land.
Met die hand in de lucht heeft ze wel wat weg van een Sudanees vrijheidsbeeld.
Viral gaat de foto.
En even is de aandacht van de wereld op haar en de mensen om haar heen gericht.
De foto is genomen nét voordat militair dictator El-Bashir wordt afgezet.
Na dertig jaar.
Maar dan: 2024. De hoop is vermorzeld.
Al een jaar woedt een meedogenloze oorlog in Sudan.
En Sudan heeft al een traumatische geschiedenis
In deze video: waarom het ramp op ramp is in Sudan.
Democratie, dat is wat de demonstranten van net willen.
Plus: een einde aan de corruptie, economische misère en racisme in het land.
Hier ligt Sudan. Het land stond tot 1956 onder bestuur van
Groot-Brittannië en Egypte. Zij trokken deze haarscherpe grenzen.
Grofweg bestaat de bevolking van Sudan uit vele verschillende Afrikaanse en Arabische volken.
Verspreid over het hele land.
De Arabieren die vooral hier wonen, domineren al decennia de politiek en daarmee ook de economie van het land.
En zij kijken vaak neer op de zwarte Afrikaanse Sudanezen die vooral in het zuiden en het westen wonen.
Rustig is het vrijwel nooit in Sudan. Sinds de onafhankelijkheid is letterlijk elke leider afgezet met een militaire staatsgreep. Het land heeft een lange geschiedenis van geweld.
En dat geweld is vaak etnisch gemotiveerd.
Miljoenen mensen, meestal zwarte Sudanezen, worden verjaagd en vermoord in verschillende conflicten.
600.000 mensen op de vlucht voor Arabische milities.
Mannen, vrouwen, kinderen worden er letterlijk afgeslacht. En ook nu is het helemaal mis.
Onder meer Human Rights Watch spreekt van massamoorden, martelingen, verkrachtingen, etnisch geweld en zelfs genocide.
Bijna negen miljoen mensen zijn op de vlucht. Negen miljoen.
18 miljoen Sudanezen zijn ondervoed. Da's zoveel als de hele Nederlandse bevolking.
Het dreigt de grootste hongersnood te worden die de wereld in decennia heeft gezien.
En de komende maanden worden catastrofaal.
Door de voedselinfrastructuur te vernietigen en te plunderen en te voorkomen dat mensen toegang krijgen tot voedsel kunnen de SAF en RSF hongermisdaden begaan.
Staat in dit rapport.
Deze zijn belangrijk: de SAF en de RSF.
Twee legers die na maanden protesten van het volk in april 2019 dictator Al-Bashir afzetten.
Onder leiding van deze twee mannen. Generaal Abdel Fattah al-Burhan, van de SAF, de
Sudanese Armed Forces ofwel het regeringsleger. De andere generaal is Mohamed Hamdan Dagalo. Ook wel Hemedti.
Ooit een kamelendrijver, nu runt hij de RSF. De Rapid Support Forces, een paramilitaire organisatie.
De SAF is verantwoordelijk voor bruut geweld tijdens eerdere burgeroorlogen in het zuiden van het land in de jaren '80 en '90.
En was samen met de Arabische militiegroep RSF verantwoordelijk voor 300.000 doden tijdens de oorlog en genocide in Darfur in 2003. Da's een regio in west Sudan.
Dictator Bashir wilde in zijn tijd niet teveel macht bij één leger dat hem potentieel met een coup af zou kunnen zetten.
Dus hij gaf aan verschillende milities geld in ruil voor bescherming. Een soort verdeel en heers.
En deze twee legerleiders waren zijn grootste vertrouwelingen.
Die tijdens de burgeroorlog en genocide in Darfur het vuile werk voor hem opknappen.
Daar worden beide legers heel rijk van, onder meer omdat daar goudmijnen zitten.
Goed, terug naar de reden van de oorlog van nu.
Weet je nog die protesten?
Hemedti en Burhan ruiken een kans op macht en zetten die dictator af.
Maar een democratie stichten zit niet hun plannen.
Ze keren zich tegen het Sudanese volk.
Maar, de generaals gunnen elkaar de absolute macht ook niet.
En dus keren ze zich tegen elkaar.
En ze gaan van letterlijk partners in crime naar vijanden van elkaar en het volk.
Een jaar nu, zijn de RSF en SAF in oorlog met elkaar.
Er woedt dus een machtsstrijd in het land.
Bij hun strijd sparen de generaals niets of niemand op hun pad.
Ze moorden, verkrachten, pakken woningen af, branden dorpen plat.
Plunderen banken en bedrijven.
Vernietigen bruggen, scholen en ziekenhuizen. Dit is een van de ernstigste conflicten in Afrika ooit.
Ook richten de generaals hun geweld op iedereen die democratische waarden probeert te brengen.
Op veel plaatsen in het hele land wordt gevochten.
Het aantal doden kan slechts worden geschat.
Volgens VN-hulporganisatie UNHCR gaat het er om zeker tienduizenden.
Maar eigenlijk zijn er in Sudan op dit moment twee tragedies gaande.
Want naast de machtsstrijd van de generaals speelt er ook: Darfur.
In die regio zijn de RSF en hun Arabische milities op grote schaal bezig met etnische zuiveringen.
Omdat ze de zwarte mensen in Sudan willen vernietigen.
Het is niet de eerste keer dat er etnisch geweld is in Darfur.
Het is het soort humanitaire ramp waar de wereld doorgaans veel en veel te laat achter komt. Het is ook heel ver weg.
Twintig jaar geleden werden naar schatting driehonderdduizend Sudanezen van Afrikaanse afkomst omgebracht, zoals het Masalit-volk.
Destijds heetten de Arabische milities de Janjaweed. Vrij vertaald als duivels op paarden. Dat werd later de RSF.Die oorlog is eigenlijk nooit gestopt en laait nu weer op door de strijd tussen de generaals.
De RSF vermoordt jongens, mannen en zelfs baby's en is onder meer uit op vruchtbaar land.
Er zijn video's van Arabische RSF-strijders die een grote groep Afrikaanse mannen met zwepen opjaagt en beschiet.
Ook het geweld tegen vrouwen is onbeschrijfelijk.
Kijk, hier in het grijs. Twee miljoen mensen zijn over de grenzen gevlucht. Naar buurland Tsjaad bijvoorbeeld.
In het wit, zeven miljoen mensen op de vlucht binnen de grenzen van Sudan.
Het is voor journalisten moeilijk om in Sudan te komen dus er komen ook weinig verhalen naar buiten. Mijn collega, correspondent Elles van Gelder was in een vluchtelingenkamp in buurland Tsjaad.
Het is duidelijk dat de regio Darfur belangrijk is voor de RSF.
Niet alleen komen veel strijders uit het gebied, maar er is ook landbouwgrond en er zijn grondstoffen, waarmee ze hun landelijke strijd bekostigen.
De ligging van Darfur is ook van strategisch belang voor ze.
De regio, die zo groot is als Frankrijk, grenst onder meer aan Tsjaad de Centraal Afrikaanse Republiek en Libië. Via die grenzen kunnen ze grondstoffen het land uit smokkelen, en wapens en strijders het land in.
En over die machtsstrijd in heel Sudan: dit is veel meer dan een tweestrijd tussen generaals.
Op de achtergrond spelen andere landen een belangrijke rol.
Ze kiezen partij en zorgen voor geld en wapens. Dat gaat ook over grotere geopolitieke belangen. En dat maakt het complex.
Ik noem er een paar.
Zo steunen de Verenigde Arabische Emiraten de RSF en die controleren goudmijnen in Darfur. En dat goud gaat onder meer naar de Verenigde Arabische Emiraten en daarmee houden ze natuurlijk die oorlogsmachine draaiende.
Dus dat is iets waar het westen naar zou kunnen kijken. Naast dat goud zijn de VAE ook geïnteresseerd in landbouwproducten die ze zelf niet hebben.
Dus generaal Hemedti van de RSF is hun mannetje om toegang te krijgen tot landbouwgrond.
En er zijn meer landen in de regio die invloed uitoefenen.
Zo heeft die andere generaal, Al-Burhan van de SAF, juist goede banden met Egypte.
Ook lijkt hij bewapende drones uit Iran te krijgen.
Voor Iran ligt Sudan zeer strategisch, aan de Rode Zee -een belangrijk handelskanaal- en tegenover Jemen waar ze de Houthi-rebellen steunen.
Dit conflict is dus complex en reikt ver buiten de grenzen van Sudan.
En ondertussen lijdt het Sudanese volk.
Volgens het Rode Kruis zijn 25 miljoen mensen in nood. Je kan je er bijna niks bij voorstellen.
En de vluchtelingenkampen zijn mensonwaardig volgens hen.
Geen wc's, ziektes, amper water, een aanstaande hongersnood.
Hulporganisaties kunnen maar moeilijk hulp leveren.
En toch weten we hier weinig over deze humanitaire ramp.
Volgens het Rode Kruis krijgt het weinig aandacht door andere crises zoals in Gaza of Oekraïne.
Bovendien zijn weinig beelden en informatie omdat lokale journalisten worden vermoord of geen verslag durven te doen en soms is er ook maandenlang geen internet.
Daarom is er ook bijna geen beeld uit de stad El-Fasher in Darfur dat sinds mei omsingeld is door de RSF en waar honderdduizenden mensen vrezen voor hun leven.
Ik hoop dat je nu een beter beeld hebt waarom het dus ramp op ramp is voor Sudan.
