Name: Hoe maak je duurzame koffie met satellietdata?
Uploaded: 2023-01-05T00:00:00+01:00
Duration: 6 min 50 s
Description: Het produceren van koffie is niet duurzaam doordat er vaak oerbossen afgebrand worden om plaats te maken voor koffiebomen. Sosha gaat langs bij Sander. Hij kan met satelliet-data meten hoe duurzaam een koffieplantage is.

Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Lekker even bakje koffie. Ja, ik ben hier in de Hortus Botanicus in Amsterdam, want ik ben namelijk op zoek naar een hele bijzondere boom. Een koffieboom. Wist jij dat er in Nederland elke dag ruim twee Olympische zwembaden aan koffie wordt gedronken? Dat is per jaar 260 liter per persoon. Wereldwijd is dat natuurlijk nog veel meer. Dit is nou een koffieboom en hier uit deze besjes. Hieruit worden de koffiebonen gehaald en je zou denken dit gaat om planten, het is groen, goed voor een natuur. Ja, dat is dus niet helemaal het geval. Want de koffie-industrie die zorgt jaarlijks voor een uitstoot CO2 van 60 miljoen ton, dat is echt bizar veel. Ik heb vandaag met Sander afgesproken, want hij wil de koffie-industrie duurzamer maken. Sander. Ondanks onze liefde voor koffie zit er ook een minder fraaie kant aan de koffie productie, toch? 
Dat klopt. Koffie wordt verbouwd in landen met een tropisch klimaat en om plaats te maken voor de koffieplantages wordt het oerbos afgebrand. Bomen zijn voornamelijk opgebouwd uit koolstof en bij het afbranden komt dat als CO2 weer in de atmosfeer. 
Ah, dus eigenlijk zorgt het platbranden van die bomen ervoor dat er CO2 in de lucht terecht. 
Dat klopt. Is dat jij het laat zien? 
Ja, top. 
Laten we afspreken dat deze takjes hier de bomen voorstellen die worden afgebrand. En met deze CO2 meter kunnen we heel nauwkeurig meten hoeveel CO2 daarbij vrijkomt. En dat kunnen we hier op het scherm volgen. 
Helemaal dicht? 
We kunnen hier zien dat de lijn stijgt en we zitten nu op 500 parts per million CO2. 
Oh en dat gaat ook heel snel. Moet je kijken. 
Ja, en dat is precies wat er met onze planeet gebeurt in de lucht als het bos wordt afgebrand. 
Maar je plant natuurlijk ook weer koffiebomen terug, dus heft elkaar dat dan niet een beetje op? 
Nou, een koffieboom is niet zo groot en een oerbos bestaat uit heleboel verschillende laag. We hebben de bodem planten helemaal beneden, dan de struiken en de kleine bomen, de bladerkroon en daardoorheen weer de woudreuzen helemaal omhoog dus. Op een heel klein oppervlak kan zo'n stuk oerbos ontzettend veel koolstof vasthouden. 
Maar er bestaat toch ook zoiets als duurzame koffie? 
Dat klopt. Een heleboel merken doen heel erg hun best om duurzamer te worden en minder CO2 uit te stoten. De moeilijkheid is dat die ontbossing ver weg plaatsvindt in andere landen en dat ze daar geen zicht op hebben. Dus in plaats van dat ze wat doen aan de ontbossing, geven ze nu geld uit aan carbon credits. Dat zijn betalingen aan het herplanten van bomen in andere landen of het beschermen van bossen. Maar de koffie industrie zelf wordt er niet duurzamer van. 
Maar Sander, als het dan allemaal zo ingewikkeld is, is het dan niet gewoon heel simpel? En moeten we nou niet gewoon stoppen met koffiedrinken? 
Ik hou zelf heel erg veel van koffie en dat wil ik absoluut niet. 
Nee, ik ook niet. 
En er zijn ook duurzame manieren om koffie aan te bouwen. In landen als Ethiopië verbouwen kleinschalige koffieboeren hun koffie juist in de schaduw van de kroonlaag. Op die manier kan een koffieplantage juist heleboel CO2 opnemen en een positieve bijdrage leveren aan ons klimaat. Wat goed! Ik zal je laten zien hoe het werkt, ja, dat goed. Gaan we doen.
Laten we afspreken dat deze bladeren het bos voorstellen. Dus zowel oerbos natuurlijk als de koffie struik die ook in het bos groeien. We doen weer de CO2 meter in de erlenmeyer en wat er nu gebeurt is dat de spinazie bladeren met de energie van de zon of in dit geval de lamp CO2 uit de lucht opnemen. Ja. De koolstof slaan ze op en de zuurstof ademen ze weer uit. 
Wow, ja. 
Dat is eigenlijk ook wat er gebeurt in onze atmosfeer als planten hun werk doen. De hoeveelheid CO2 in de lucht neemt af. 
Dit proces noemen we ook wel fotosynthese. Fotosynthese is het proces waarbij planten, water en CO2 met behulp van energie uit licht omzetten in zuurstof en suikers. Deze suikers worden vervolgens door de plant verder omgezet in bijvoorbeeld zetmeel of cellulose. Maar wat doe jij dan nu precies? 
Mijn startup meet met satelliet data hoeveel koolstof koffieboeren vastleggen op hun plantages en we stellen de koffie merken in staat de boeren daarvoor te betalen. 
Dat is echt supergoed! Dank je! Hoe kom je nou ineens bij satellieten terecht dan? 
Ik heb de afgelopen vijftien jaar als koffie handelaar een heleboel koffieplantages bezocht en als je op de plantages bent heb je geen goed zicht op hoeveel ontbossing er is. Met satelliet data hebben we een veel beter overzicht. 
Om de aarde draait het International Space Station, ISS. Hieraan bevestigd zit de GEDI. De GEDI gebruikt laserlicht om de biomassa te meten, of eigenlijk om de begroeiing op aarde te meten. GEDI maakt een 3D model van de begroeiing op aarde. Met formules berekent Sander samen met een partner op het gebied van satelliet data analyse de biomassa en daarmee de hoeveelheid koolstof die er in de bossen en plantages ligt opgeslagen om de hoeveelheid koolstof te weten te komen in de tussenliggende gebieden die de GEDI niet heeft kunnen meten. Maakt het team gebruik van data van een andere satelliet, namelijk de Sentinel-2. Door gebruik te maken van kunstmatige intelligentie kunnen we de twee databronnen die van de gedachte en van de Sentinel-2 combineren en de hoeveelheid opgeslagen koolstof vaststellen. Om zeker te weten dat de data kloppen, worden er ook nog metingen op de grond verricht. Het resultaat is een kaart waarbij je van alle koffieplantages ter wereld kunt zien hoeveel koolstof ze vasthouden. Maar hoe draagt dit alles dan bij aan het verduurzamen van die koffie productie? 
Wat we willen bereiken is dat de koffie productie geen CO2 uitstoot meer heeft. En door te zorgen dat boeren meer betaald worden als ze op een duurzame manier hun koffie produceren. Ja. Halen we de hele sector over om op deze manier hun koffie te gaan verbouwen. En dat is nodig voor behalen van de doelen van het Parijsakkoord. Ja. 
Waarom gaat jou dat eigenlijk zo allemaal aan het hart?
Nou, ik vertelde al dat ik de afgelopen vijftien jaar een heleboel koffieplantages heb bezocht en een heleboel boeren heb gesproken. Ja. En ik kan niet langer accepteren dat de koffie waar ik zoveel van hou niet resulteert in een leefbaar inkomen voor de mensen die het verbouwen en dat het zo'n slechte impact heeft op ons klimaat. En omdat ik ook nog een een technologie nerd ben, heb ik besloten daar satelliet data voor te gebruiken. 
Ja ja. En omdat je koffie wil blijven drinken natuurlijk.
En vooral ook omdat ik koffie wil blijven drinken.

Welkom in het International Space Station! Leer alles over ruimtevaart, astronauten en leven in het ISS. André Kuipers geeft je een rondleiding door het ruimtestation. En je kan 360 graden rondkijken. Zoom in en ontdek wat er allemaal gebeurt in het ISS: experimenten en belangrijk onderzoek in Columbus, een prachtige blik op de aardbol vanuit Tranquility en zwevend ondersteboven slapen in Harmony. 

Interactieve schoolplaat over de ruimtevaart

Aan boord bij het ISS

De ruimte-experts

Ruimtevaart in de praktijk. Breng met deze video's ruimtevaart de klas in met uitleg van verschillende ruimte-experts over satellieten, raketten, ruimtestations en alles wat met ruimtevaart te maken heeft. In samenwerking met NEMO en ESERO.

Programmaheaders

Ruimtevaart in de klas

Het produceren van koffie is niet duurzaam doordat er vaak oerbossen afgebrand worden om plaats te maken voor koffiebomen. Sosha gaat langs bij Sander. Hij kan met satelliet-data meten hoe duurzaam een koffieplantage is.

Techniek

Milieu en klimaat

Hoe maak je duurzame koffie met satellietdata?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.