Name: De oerknal
Uploaded: 2009-10-05T22:00:00+02:00
Duration: 2 min 19 s
Description: Elke cultuur en religie heeft zijn eigen verhaal over het ontstaan van het heelal. Maar wat zegt de wetenschap hierover?

Klas 4/5/6

Op een dag krijgt god Bumba enorme buikpijn en hij braakt achtereenvolgens de zon, de maan, de sterren, de dieren en de mensen uit. Volgens een Afrikaanse stam, de Bushongo, is dit hoe het heelal is ontstaan. En zo vertelt elke cultuur, elke religie zijn eigen verhaal over het ontstaan van het heelal. Maar hoe zit dat volgens de wetenschap? 
In de afgelopen 100 jaar is dat dankzij berekeningen en experimenten in grote lijnen duidelijk geworden. We gaan 13,7 miljard jaar terug in de tijd en dit is het moment dat de “Oerknal” of de “Big Bang” wordt genoemd. En ruimte en tijd ontstaan en het heelal begint uit te dijen. Overigens is “Oerknal” een verwarrende benaming, want A. er was helemaal geen sprake van een harde knal en B. het is een langdurig proces: het heelal dijt nog steeds uit. We zitten nog middenin die explosie. 
Maar goed, we gaan nog even 13,7 miljard jaar terug in de tijd. Als het heelal een fractie van een seconde oud is, gebeurt er iets bijzonders: de uitdijing gaat ineens razendsnel. En we weten nu, dat dat komt door een energieveld dat het universum vult. Maar wat dat precies is, dat weten we nog niet. Het heelal is op dat moment gevuld met iets wat een “Oersoep” genoemd wordt. 
Stel je je daarbij een enorme soep voor die gevuld is met licht, waterstof, helium en een mysterieuze donkere materie. In die soep zitten hele kleine rimpelingen. En door de zwaartekracht trekken die rimpels samen. En dan volgt er een lastig traject dat ik je nu even zal besparen, maar uiteindelijk is alle structuur, bijvoorbeeld de zon, de maan, de sterren en wijzelf, ontstaan uit die rimpels. 
Over het verleden van het heelal is intussen dus redelijk veel bekend, maar over de toekomst kunnen we alleen maar speculeren. Zoals het er nu naar uitziet, zal de uitdijing van het heelal nooit stoppen. In de moderne wetenschappelijke versie van het ontstaan van het universum zijn de rollen van goden dus vervangen door natuurkundige processen. Waar het heelal zo’n 13,7 miljard jaar over heeft gedaan is in minder dan 100 jaar grotendeels ontcijferd. Maar er blijven nog veel mysteries over…

De aarde is geen grote versteende planeet. In de aardkern is het heel erg heet en de aardkorst drijft op magma in de langzaam stromende aardmantel. De aardkorst is wel hard, maar bestaat uit platen die voortdurend in beweging zijn en naar elkaar toe drijven (convergentie) of van elkaar af drijven (divergentie). Bij de breuken tussen de aardplaten komen vaak aardbevingen voor en vind je vulkanen. Bekijk deze interactieve schoolplaat over de opbouw van de aarde. Zoom in en bekijk de verschillende video's!

Interactieve schoolplaat over aardlagen

Opbouw van de aarde

Het zonnestelsel 3D

De zon is het stralende middelpunt van het zonnestelsel waartoe, naast zeven andere planeten, ook de aarde behoort. In deze interactieve schoolplaat kun je een reis maken door het zonnestelsel en informatie krijgen over de planeten. Ook kun je zien hoe de planeten zich ten opzichte van de zon bewegen.

Reis mee door ons zonnestelsel

Het zonnestelsel in 3D

Het rommelt diep onder onze voeten! Iedere dag komt er wel ergens op de wereld een aardbeving voor. Als een aardbeving op de zeebodem plaatsvindt, kunnen tsunami's, reuzegolven, de kust overspoelen. En dan zijn er nog de vulkanen, vurige bergen, die met een hoop kabaal kunnen uitbarsten. Hoe ontstaan deze indrukwekkende en gevaarlijke natuurverschijnselen en waar vinden ze plaats?

Overzichtsillustratie aardbevingen en vulkanen

Het rommelt diep onder onze voeten! Iedere dag komt er wel ergens op de wereld een aardbeving voor. Als een aardbeving op de zeebodem plaatsvindt kunnen tsunami's, reuzegolven, de kust overspoelen. En dan zijn er nog de  vulkanen, vurige bergen, die met een hoop kabaal kunnen uitbarsten. Hoe ontstaan deze indrukwekkende en gevaarlijke natuurverschijnselen en waar vinden ze plaats?

Hoe ontstaan aardbevingen, vulkanen en tsunami's?

Aardbevingen en vulkanen

Aardrijkskunde examenquiz

Test of jij goed bent voorbereid op je examen aardrijkskunde! Wat weet je van platentektoniek, de koolstofkringloop en oceanische circulatie? Klik op de afbeelding om te beginnen.

Examenquiz bij aardrijkskunde voor vwo

Wat weet jij over de aarde als natuurlijk systeem?

De oerknal 

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

De wonderlijke wereld van natuurwetenschap en technologie. Presentatie: Michiel Huisman.

Header betacanon

De bètacanon

Elke cultuur en religie heeft zijn eigen verhaal over het ontstaan van het heelal. Maar wat zegt de wetenschap hierover?

Natuurkunde

Hoe is het heelal ontstaan?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.