Name: De moord op 7000 Bosnische moslims
Uploaded: 2025-07-16T09:30:00+02:00
Duration: 20 min 19 s
Description: In 1995 vindt er een genocide plaats in het Bosnische stadje Srebrenica. Nederlandse soldaten van Dutchbat moeten de Bosnische moslims die naar de veilige enclave zijn gekomen, beschermen. Maar ze kunnen niets beginnen tegen het Servische leger. De Serviërs vallen Srebrenica binnen en vermoorden duizenden jongens en mannen.

Klas 4/5/6

In juli 1995 verandert een klein idyllisch stadje in Bosnië, op maar twee uur vliegen van hier in het toneel van de grootste massamoord in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Van een populair vakantieoord verandert voormalig Joegoslavië in een grimmig oorlogsgebied waar mensen die tot voor kort elkaars vrienden en buren zijn vijanden worden. In Srebrenica, een stad waar tienduizenden mensen hun toevlucht vinden moeten Nederlandse VN-soldaten de vrede bewaken. Maar dat gaat fout. Meer dan 8000 mannen en jongens worden op gruwelijke wijze vermoord. Een genocide. In deze video leg ik je uit wat er 30 jaar geleden, gebeurde in Srebrenica. Om de genocide in Srebrenica te begrijpen en ook wat de Nederlanders daar deden beginnen we in Joegoslavië, een land dat in de jaren 90 uit elkaar valt. Het bestaat daarvoor uit zes deelrepublieken: Slovenië, Kroatië, Bosnië en Herzegovina, Servië, Montenegro en Macedonië. Die toen, anders dan nu, dus geen losse landen waren. In die deelrepublieken leven allerlei bevolkingsgroepen, naast en door elkaar ongeacht geschiedenis of religie. Onder het regime van communistische leider Tito is er geen ruimte voor onderlinge verschillen. Mensen leven, zo lijkt het, in goede harmonie naast elkaar. Wat je etnische of religieuze identiteit is doet er niet toe. Je bent Joegoslaaf. 35 jaar houdt Tito dit fragiele evenwicht bij elkaar. Tot alles verandert. Onderdrukt nationalisme vindt z'n weg naar boven. De jaren 80 zijn woelig, spanningen uit het verleden steken de kop op. Verschillende groepen willen autonomie en eisen hun eigen staat op. Joegoslavië wankelt, want de republieken Kroatië en Slovenië hebben zich onafhankelijk verklaard. Begin jaren 90 klapt Joegoslavië uit elkaar. Kroatië en Slovenië zijn er dan al geen onderdeel meer van. In de hele regio is het oorlog. De hevigste strijd is in Bosnië-Herzegovina. Bosnië in de volksmond. Waar verschillende bevolkingsgroepen nu ook onafhankelijkheid willen. Maar de machtigste groep, de Bosnische Serviërs, zien dat niet zitten. Zij willen wat er resteert van Joegoslavië koste wat het kost bijeenhouden onder Servische leiding. Zij zijn niet van plan Bosnië kwijt te raken aan andere volken. Gesteund door de Servische leider Milosevic beginnen de Bosnische Serviërs een bloedige oorlog in hun eigen deelrepubliek. De Bosnische oorlog. De belangrijke en grootste bevolkingsgroepen in Bosnië zijn de Bosnische moslims, ook wel Bosniakken genoemd, Bosnische Kroaten en Bosnische Serviërs. De Bosnische Serviërs wilden delen van Bosnië inlijven bij een 'Groot-Servië'. Wie daar geen Serviër is, moet of weg of dood. Dat ontaardt begin jaren '90 in een etnische zuivering tegen de moslims en Kroaten met wie ze tot voor kort samenleefden. Met bombardementen en uithongering worden vooral moslims verdreven. Er komen steeds meer bewijzen van wreedheden en etnische zuiveringen. De Bosnische Serviërs vernietigen huizen, moskeeën en dorpen. Tienduizenden mensen worden gedeporteerd, verkracht en vermoord. In 1992 al, gaan beelden van een Servisch concentratiekamp met uitgehongerde en mishandelde moslims de wereld over. Niemand hield voor mogelijk dat dit na de Tweede Wereldoorlog nog zou gebeuren op Europese grond. Intussen zijn ruim een miljoen Bosnische moslims op de vlucht geslagen voor het geweld richting enclaves, plaatsen die niet in handen zijn van de Serviërs en waar ze veilig zijn. Eén daarvan is Srebrenica. Tienduizenden Bosnische moslims vluchten hier naartoe. De Serviërs beschieten het stadje en sluiten de toevoer van voedsel af. Het is een onooglijk stadje, Srebrenica. Na een jaar beleg bijna in handen van de Serviërs. Het is het symbool van veroveringsdrang van de Serviërs en van de onmacht van de wereld om Bosnië te redden. De inwoners en vluchtelingen krijgen hoop wanneer een VN-generaal Srebrenica bezoekt   en hen geruststellend zegt: De VN-Veiligheidsraad verklaart Srebrenica samen met vijf andere moslim-enclaves tot veilige zones. De VN eisen dat de Serviërs hun aanvallen op de stad staken en noodhulp toelaten. VN-soldaten, blauwhelmen, moeten de vrede bewaken. In Srebrenica zijn dat Nederlandse militairen. Het Dutch Battalion: Dutchbat. Licht bewapend en met een beperkt mandaat ze zijn alleen bevoegd om te schieten uit zelfverdediging vertrekken 400 mannen en vrouwen naar Srebrenica. De eerste grote groep van Dutchbat is afgereisd naar het voormalige Joegoslavië. Sinds kort zijn er zo'n 400 Nederlandse VN-militairen gelegerd. De stad ligt in een dal en is omgeven door bossen en heuvels. De Bosnische Serviërs beheersen die heuvels rond de enclave. En in die tijd zijn er beschietingen op Srebrenica, maar in eerste instantie blijft het relatief rustig. Zolang de VN daar zitten, zullen de Serviërs nooit zo brutaal zijn om daadwerkelijk aan te vallen, is de gedachte. Maar als dat gebeurt, zitten de vluchtelingen als ratten in de val. Om de enclave staan vijftien observatieposten, de oren en ogen van Dutchbat. Hun militaire hoofdkwartier zit hier, in Potocari. Als de Bosnische Serviërs de grens van de veilige zone zouden schenden   komen de VN ingrijpen met F16's en bommen. Althans, dat is het plan. De Serviërs zijn een ingewikkeld pokerspel begonnen, ze hebben de inzet flink opgeschroefd. In 1995 komt Dutchbat III de voorgaande Nederlandse eenheden aflossen. Inmiddels zijn er zeker 40.000 Bosnische moslims naar de enclave gevlucht. Maar dan: 6 juli 1995. Die dag vallen zo'n 4.000 Bosnisch-Servische soldaten onder leiding van generaal Ratko Mladic toch Srebrenica aan. De aanval wordt het begin van een grootschalige volkerenmoord. Dutchbat bestaat dus uit slechts 400 mensen, met alleen lichte wapens. En maar een deel van de Dutchbatters is opgeleid om te vechten. De anderen zijn bijvoorbeeld arts, kok of boekhouder. De enclave beschermen blijkt een onmogelijke opgave. Wanneer observatieposten worden ingenomen, een Nederlandse militair omkomt   en zeker 30 Dutchbatters gegijzeld worden, trekken de Nederlanders zich terug   op de compound in Potocari. Srebrenica raakt verder geïsoleerd. De dagen die volgen ontaarden in totale chaos. Overal in de enclave slaat de paniek toe onder de bevolking. Velen van hen hebben de gruwelen van de Serviërs al eerder gezien en weten van de eerdere moorden en etnische zuiveringen. De Serviërs hebben het op iedereen voorzien, maar met name op de mannen. De Bosnische moslims hebben twee keuzes: de bossen invluchten, op zoek naar veilig gebied of veiligheid zoeken bij Dutchbat op de compound. Zeker 15.000 mannen vluchten de onherbergzame bossen in. Zo'n 25.000 mensen, vooral vrouwen en kinderen maar ook mannen en ouderen vluchten in die dagen richting de compound in Potocari, hopend op bescherming van de VN. Daar is het chaos: er kunnen maar 5000 mensen de compound op, beslist Dutchbat. De rest staat buiten het hek. Het is snikheet, er is amper eten en drinken. De omstandigheden zijn dramatisch. In de tussentijd heeft Dutchbat-commandant Karremans meerdere keren luchtsteun aangevraagd   steun die hem expliciet is toegezegd. Dutchbat hoopt op tientallen gevechtstoestellen die met hun bommen de totale inname van Srebrenica een halt toe kunnen roepen. Klem in het midden, het Nederlandse bataljon dat het stadje Srebrenica tegen de Serviërs moet beschermen. Opnieuw zullen er meer mensen zijn die zich afvragen wat de VN wat Nederlandse soldaten daar eigenlijk doen. De beloofde hulp komt niet. Eenmaal werpen twee F16's bommen. Maar ze komen te laat. Srebrenica valt. Dames en heren, er heeft zich vanmiddag een ramp van grote omvang voltrokken met vergaande consequenties. De enclave Srebrenica is gevallen is onder de voet gelopen door de Serviërs Die avond treffen Karremans en Mladic elkaar op de plek waar ook de 30 Nederlandse gegijzelden vastzitten om te onderhandelen over de gijzelaars en het vertrek van de vluchtelingen. Mladic is woedend over de luchtaanval van de VN, al had die weinig uitgehaald. Met een overmacht aan wapens en militairen, kleineert hij Karremans. En daar spreekt Karremans de beruchte woorden. Karremans bedoelt: don't shoot the messenger. In de publieke opinie ontstaat het beeld dat Dutchbat zich niet tegen de Bosnisch-Servische troepen   durft te verzetten. Wat niet op video staat is dat toen Karremans binnenkwam, een gillend varken geslacht werd. Sommige aanwezige Nederlandse militairen zien hierin de boodschap dit kunnen we ook met de gegijzelde soldaten doen. En met de tienduizenden Bosnische moslims die nu dus echt als ratten in de val zitten. Karremans wordt dus bewust geïntimideerd en staat daar zonder rugdekking. Jaren later zegt hij hierover: Ik had geen enkele onderhandelingsruimte dus dan ben je als militair redelijk snel uitgerangeerd. Hoe is het voor u om die beelden te zien? Dat is nog steeds heel vervelend als ik dat zie. Ja, staat die vervelende man weer. Die schreeuwer. Die onbeschofte, want die man is gewoon onbeschoft. Die ochtend staat Mladic met zijn soldaten aan het hek bij de compound waar dus 25.000 moslims angstig wachten. De Serviërs kondigen aan dat er bussen komen, waar eerst de vrouwen en kinderen in gaan en in veiligheid worden gebracht, richting veilige zone Tuzla. De mannen worden van de vrouwen en kinderen gescheiden. Op de beelden zie je Mladic mooi weer spelen, doet vriendelijk, alsof er niks aan de hand is. Dutchbat kan niet anders dan toekijken hoe Mladic en zijn soldaten de dienst uitmaken terwijl de vrouwen en kinderen in bussen van de compound worden weggereden. De achterblijvers zullen nooit een veilige plek bereiken. Want wat volgt is de executie van ongeveer 350 moslimmannen en jongens die vergeefs veiligheid zochten bij Dutchbat. Hun lichamen gedumpt in massagraven. Buiten de compound, in de heuvels, voltrekt zich die dagen een drama van nog grotere omvang. De mannen die besloten Srebrenica via de bossen te ontvluchten zijn grotendeels in handen gekomen van de Servische soldaten. Goedenavond dames en heren, de etnische schoonmaak   in de veroverde enclave Srebrenica is in volle gang. Bosnische-Serviërs deporteren in hoog tempo nu duizenden en duizenden moslims. Hier in de bossen worden zeker 8000 mannen door de Serviërs in koelen bloede vermoord. In Potocari is de compound inmiddels leeg en de Dutchbatters worden geëvacueerd naar Kroatië. Eenmaal in veiligheid is de ontlading groot. Deze beelden zorgen achteraf voor groot ongemak. Want terwijl de wereld kijkt naar de opgeluchte, bierdrinkende Nederlandse soldaten komt er steeds meer naar buiten over wat zich in Srebrenica en de omliggende heuvels heeft afgespeeld. We moeten ons niet voor de gek laten houden door mensen die zeggen dat het allemaal nog niet is bevestigd. Er zijn daar duizenden mensen vermoord. Dat is iets wat we wisten dat er kon gaan gebeuren. De Serven hebben dat een aantal keren gedaan. Het is genocide. Genocide. Dit zou na de Tweede Wereldoorlog nooit meer gebeuren in Europa. Meer dan 8000 mannen slachtoffer. In Nederland rijst de vraag of Dutchbat, met Karremans als frontman meer had kunnen en moeten doen om de enclave te beschermen tegen de Bosnische Serviërs. De minister van Defensie zegt al vroeg van niet: Wat heeft gefaald is het beleid van de internationale gemeenschap   om de wreedheden in Bosnië te stoppen. Wat heeft gefaald is het tijdig effectief een halt toeroepen aan de politiek van etnische zuivering. Dat heeft gefaald vanaf 1991 en de val van de enclave Srebrenica is het meest dramatische voorbeeld daarvan. Toch liegt de publieke opinie er niet om. Wij werden schuldig gezien omdat we zonder slag of stoot de enclave zouden hebben verlaten. Dat we de mannen moedwillig zouden hebben overgedragen aan de Serven die de enclave hadden aangevallen. Dat we mee hadden gewerkt aan de deportatie. Dat beeld klopte niet? Daar zaten toch wel behoorlijk wat gaten in. Waardoor ik zeg dat het niet klopt. Er volgt een grondig onderzoek. Duidelijk wordt dat het vanaf het begin een ondoordachte en vrijwel onuitvoerbare vredesmissie is geweest. Een mission impossible met een dramatisch einde voor de Bosnische moslims. In feite zat Dutchbat vanaf het begin klem tussen de strijdende partijen. Premier Wim Kok neemt politieke verantwoordelijkheid voor de ramp. Zojuist heb ik aan Hare Majesteit de Koningin het ontslag aangeboden van het voltallige kabinet. Ik ben tot de slotsom gekomen dat de ernst van de bevindingen van het NIOD niet zonder politieke consequenties mogen blijven. De internationale gemeenschap is anoniem en kan niet op een zichtbare manier verantwoording nemen, verantwoordelijkheid nemen tegenover de slachtoffers en nabestaanden van Srebrenica. Ik kan en doe dat wel. De jaren die volgen worden in Srebrenica getekend door verlies en verdriet en hier in Nederland vooral door rechtszaken. Het in Nederland gevestigde Joegoslaviëtribunaal een internationaal gerechtshof speciaal om oorlogsmisdadigers uit voormalig Joegoslavië te veroordelen velt in 2017 een vonnis over Mladic. Levenslang heeft oud-generaal Ratko Mladic van het Joegoslaviëtribunaal gekregen. Hij zit nog altijd zijn straf uit in een gevangenis in Scheveningen. De Hoge Raad stelt de Nederlandse staat in beperkte mate aansprakelijk voor de massamoord op de 350 mannen bij de compound. De grootste verantwoordelijkheid ligt volgens de Raad bij de VN. Maar de VN is juridisch onschendbaar. Nabestaanden van de vermoorde mannen, onder wie de 'Moeders van Srebrenica' proberen al jaren meer erkenning en een schadevergoeding te krijgen vanuit de VN en Nederland. Vanuit de Nederlandse staat is er inmiddels zo'n 25 miljoen aan nabestaanden uitgekeerd. Srebrenica blijft veel Dutchbatters hun hele leven achtervolgen. De frustratie, de boosheid van we hadden kunnen ingrijpen, nog steeds ik zou nog steeds terug willen gaan om het over te doen, bij wijze van spreken. Alleen dan wel met de juiste middelen. En daar denk je toch nog regelmatig over na. Het had allemaal voorkomen kunnen worden. Een groep veteranen spant een rechtszaak aan. Zíj stellen het ministerie van Defensie aansprakelijk en eisen eerherstel van de Staat. Wat ze ook krijgen. De stad Srebrenica is voorgoed veranderd. De huidige inwoners zijn voornamelijk Bosnische Serviërs. De meeste slachtoffers, hoofdzakelijk dus mannen en jongens liggen begraven op de begraafplaats in Potocari. De lichamen van de slachtoffers werden vooral gevonden in de tientallen massagraven en nog altijd worden er meer dan 1000 mannen vermist. Je weet nu wat er gebeurde in Srebrenica en wat Nederland daar mee te maken had. Op 11 juli wordt in Bosnië en Nederland herdacht en nog steeds worden elk jaar slachtoffers bijgezet die pas later zijn gevonden en geïdentificeerd. Zelfs dertig jaar na de genocide.

Tot in de jaren 90 bestaat er in Oost-Europa een groot verenigd land met de naam Joegoslavië. Maar na het overlijden van President Josip Tito, kiezen steeds meer landen voor onafhankelijkheid. In Bosnië breekt door onenigheid tussen Bosnische-Serven en Bosnische moslims een burgeroorlog uit. De Verenigde Naties stelt een Nederlands leger aan om de moslimenclave Srebrenica in het land te verdedigen. Maar doordat het leger niet goed genoeg bewapend is, weet het Servische leger de enclave in de zomer van 1995 onder de voet te lopen. De mannen uit de stad worden vermoord. Deze massamoord is de grootste genocide in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. 

Quiz over oorlog in voormalig Joegoslavië

Wat weet jij over Srebrenica?

Met ingang van het boerkaverbod is het niet meer toegestaan om in publieke gebouwen en het openbaar vervoer je gezicht te bedekken. Op die plekken mogen vrouwen dus geen boerka of nikaab meer dragen. Wat voor invloed heeft dit op moslima's en op de samenleving?

Scrollverhaal over het boerkaverbod

Beperkt of bevrijd?

Islamofobie

Islamofobie is afkeer voor moslims op basis van de islam als religie. Vaak gaat het samen met discriminatie vanwege afkomst of huidskleur. Welke vormen van islamofobie zijn er en wat zijn de gevolgen? Klik op de afbeelding om de story te lezen bij NPO Kennis.

Story over haat richting moslims en de islam

Wat is islamofobie?

Het Nederlandse leger bestaat uit vier machten: de landmacht, de luchtmacht, de marine en de marechaussee. Wat zijn hun taken en hoe is het om op missie te gaan?

Scrollverhaal over de taken van het leger

Wat doet het leger?

De moord op 7000 Bosnische moslims

LOGO'S OMROEPEN - BONT

NOS logo wit

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

Programmaheaders

Programmalogo's

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

In 1995 vindt er een genocide plaats in het Bosnische stadje Srebrenica. Nederlandse soldaten van Dutchbat moeten de Bosnische moslims die naar de veilige enclave zijn gekomen, beschermen. Maar ze kunnen niets beginnen tegen het Servische leger. De Serviërs vallen Srebrenica binnen en vermoorden duizenden jongens en mannen.

Televisie en computer

De val van Srebrenica in 1995

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.