Name: De aarde beeft in de klas
Uploaded: 2024-06-10T08:38:00+02:00
Duration: 13 min 47 s
Description: In 2012 vindt in het Groningse dropje Huizinge de hevigste aardbeving tot dan toe plaats. 3.6 op de schaal van Richter. Toch ontkent de overheid dat de gaswinning iets te maken heeft met de bevingen.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Voor de rest van Nederland. Ja, is het gewoon heel moeilijk te begrijpen wat hier in Groningen aan de hand is. Je huis moet je basis en je veilige haven zijn. Daar kan je altijd op terugvallen. Ja en die staan hier in Groningen op spanning. En ik denk dat mensen heel vaak vergeten wat het inhoudt als je basis, als je vaste grond, maar ook je huis, je basis, als dat onder druk staat. Dat doet wat met een mens. Laat ik maar eerlijk zijn. Groningen scheurde en de rest van Nederland keek toe. Ook de meeste mediamensen zoals ik. We waren hier wel, maar vooral even vlug vlug. De ernst van de situatie te lang onderschattend. In 1959 wordt bij het Groningse dorpje Slochteren het grootste aardgasveld van Nederland ontdekt. Een goudmijn voor de staatskas, maar wat later blijkt een nachtmerrie voor de Groningers… één van aardbevingen, scheuren in huizen, onzekerheid en jarenlange schadeprocedures… 
Ja kijk. Dit is toch wel mooi hè? Dit is toch historische grond. Op deze plek werd dus het Groningse gas aangeboord. Jarenlang het grootste gasveld ter wereld. Op die plek daar, op de plek van die schuur, daar stond de boerderij van boer Boon. Is hij nu rijk geworden? Nee, Boer Boon is geen oliesjeik geworden. Hij is gewoon boer Boon gebleven. Want de Nederlandse Mijnwet bepaalt dat hij alleen een vergoeding voor het gebruik van zijn land krijgt en dat hij voor de rest rustig moet blijven dorsen. Onze welvaartstaat... onze hele economie drijft jarenlang op het gas dat hier uit de grond komt. Een gas consortium van Shell, Esso en de Nederlandse staat richt in 1963 de Gasunie op vette winst voor de oliemaatschappijen, maar verreweg de meeste inkomsten zijn voor de staatskas. Nederlands nationale Turbokoe, geboren in Slochteren. Ja kijk, dit is m ja. Dit is het monument dat de NAM hier in de provincie heeft neergezet om ja de rijkdom te vieren die uit deze provincie is gehaald. Een gas molecuul, die staat hier. Ja, vieren zeg ik in eerste instantie tot ver in de jaren zeventig nog, waren er eigenlijk nauwelijks wanklank enrond de gaswinning. Het geld werd geïnvesteerd. Er werden wegen aangelegd en als er schadegevallen waren, werden die over het algemeen ook wel vergoed. En die schadegevallen waren er eigenlijk ook nog niet zo heel veel in die jaren. Dat veranderde gaandeweg, zeker gedurende de jaren tachtig. De eerste zorgen in Groningen gaan dan nog niet over aardbevingen, maar vooral over een steeds snellere verzakking van de bodem.
Toch zijn er ook dan al scheuren te zien in de huizen. Eén ding staat vast de bodemdaling komt in ieder geval van de gaswinning. Dat wordt ook door niemand ontkend. De vraag is of de scheurvorming in huizen een gevolg is van de bodemdaling. Maar t is nou pas begonnen. Vijftien centimeter. Ik kan niet zien hoe je scheuren trekt in huizen. Waardoor deze hele graduele zakking in het land heeft plaats heeft gevonden. Het is niets. forse verschuivingen. Het Is een komvorming die er plaatsvind. Ik zie niet in hoe je scheuren krijgt. Het blijft voor de Groningers niet bij bodemdaling alleen. Diep onder de grond begint het ook echt te rommelen. In 1986, net buiten Groningen, is er een flinke aardbeving bij een gasveld onder Assen. Wij dachten eerst dat ergens iets ontploft was. Ja, de schrik kwam na die tijd. Op dat moment schrik je niet, daarvoor was het ook echt te kort. Maar na die tijd denk je van: nou kan dat dan hier in Drenthe? En kan het nog een keer gebeuren? En is je huis er wel tegen bestand?
Begin jaren 90 krijgt Groningen voor het eerst ook zelf te maken met aardbevingen. Het zijn nog kleine bevingen, maar ze veroorzaken al wel scheuren in muren en wegen. De overheid ontkent dat de bevingen veroorzaakt worden door de aardgaswinning en de boringen gaan door. 
‘’Het komt allemaal tot een climax in de zomer van 2012. De avond van 16 augustus in Huizinge. Drie punt zes op de schaal van Richter. De hevigste Groningse beving ooit… Uiteindelijk verandert alles voor Groningen na die beving in Huizinge. Het keerpunt in de gehele aarbevings-problematiek. Het besef daalt in dat die bevingen niet alleen wat scheuren veroorzaken, maar dat de veiligheid van de Groningers in het geding is. 
Tijdens een bewonersbijeenkomst in Middelstum, zoeken geschokte bewoners, steun bij elkaar. Elf Zichtbare scheuren in de muren van onze hal. 23 Zichtbare scheuren in de buitenmuren Schoorsteen gescheurd en lekt. We krijgen rookgassen en in de kamer. Het was echt een eyeopener. Directe contact met de mensen. Ze voelden zich onveilig in hun woning. En ze vroegen ook: wie houdt eigenlijk onze veiligheid in de gaten? Wie is daar verantwoordelijk voor? Toen dacht ik: dat zijn wij. Wij zijn de toezichthouder op de veiligheid van de delfstofwinning, dus dit is onze taak om hier heel hard aan het werk te gaan. En te zorgen dat het gewoon niet meer voorkomt. Een drie komma zes is al veel te veel. Op de TU Delft is Hans Roest een onderzoek gestart of de relatie tussen gaswinning en aardbevingen echt bewezen kan worden. En dat zal voor de gaswinning in Groningen flinke gevolgen hebben. Dit is een doorsnede van het Groninger gasveld met de plaats waar het gas zich verzameld heeft. Het gas reservoir met doorsneden met grote geologische breuken. Als hier gas onttrokken wordt kunnen grote spanningen ontstaan op die breuken. En dan keek ik wat kan er gebeuren met zo'n breuk structuur? Kan die gaan bewegen? Dit is zo'n breuk structuur. En wat we dan zien als we de gasdruk laten gaan waar die breuk in zat, kon een een verschuiving plaatsvinden waardoor aardbevingen kunnen ontstaan. Het rapport bevestigd dat de aardgaswinning de oorzaak is van de aardbeving in Huizinge. De Groningers zijn boos en eisen een schadevergoeding en minder gaswinning om hun regio veiliger te maken. Maar de overheid doet er niets mee… Oke hier hebben we dan dus het staatstoezicht op de mijnen… adviseert in 2013 heel duidelijk aan de overheid: laat het niet over aan de NAM. Want die gaan niet aan gas terugnemen. Nee, overheid grijp in. Hier staat het letterlijk. De gasproductie uit het Groningse gasveld zo snel mogelijk en zo veel als mogelijk terug te brengen. Doe dat overheid. Nou wat doet de overheid? Minister Kamp die schrijft een hele reeks aan onderzoeken uit naar die bevingen in Groningen. En de productie van het gas neemt enorm toe in plaats van dat het minder wordt. 
Dan denk ik bij mijzelf: dit kan helemaal niet. We worden belazerd. En dat er dus gas minder uit de grond gehaald wordt… helemaal niet waar! Ze hebben namelijk meer uit de grond gehaald. Ze wisten het bliksems goed. Er moest zoveel mogelijk geld verdiend worden. En dat vind ik de grootste schurkenstreek die er achter weg kwam.
De gasboringen blijven dus aan. In 2018 vindt er weer een zware aardbeving plaats. Eindelijk luistert de regering naar het advies van het Staatstoezicht op de mijnen en wordt de aardgaswinning afgebouwd. Ja de gaswinning in Groningen is aan zijn einde. Die gaswinning heeft ons, heel Nederland, heel rijk gemaakt. Maar ja voor de mensen hier, in dit deel van Groningen, ook heel veel narigheid gebracht. Schade, overlast, stress. En sommige mensen hebben daar nog steeds last van. Ja mijnbouwschades. Hier heb ik een overzicht van de schades. Dit geeft een slopende impact waar je eigenlijk mee bezig blijft . Want je leest het en je gaat je verweren en je denkt het zit niet goed en dan krijg ik weer gelijk. Ja dit gedeelte van die aardbevingen is wel het ergste. Ja, dat durf ik eigenlijk wel te zeggen. Zo voel jij dat ook zo he? Ja. Nou we zijn eigenlijk nu nog steeds bezig met de effecten van die ene aardbeving en dit is het gevolg daarvan. En het duurt nog steeds voor het is nog steeds niet klaar. Het Is nog steeds niet afgewikkeld en daar wachten we nog steeds op. Eigenlijk ben je gewoon hartstikke kwaad. En dan heb je de gemeente die zegt: we monitoren het. Dan denk ik fock off joh.  Wat heb ik daaraan? Je had verwacht als een beschaafd land hé jongens Groningen, heeft zoveel gedaan voor voor Nederland. Echt als welvaart heeft dat een enorme bijdrage geleverd. En dan krijg je ja stank voor dank dat gevoel. En dat doet pijn. Ja doet echt pijn. Ja, dat hebben we niet verdiend. De Groningse gaskraan is inmiddels helemaal dicht. Maar de aardbevingen zijn nog niet weg en dreunen ook soms nog na. Zeker in de hoofden van veel Groningers. Het zal nog wel even duren voordat zij weer echt vaste grond onder de voeten voelen.

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

In 1959 wordt bij het Groningse Slochteren een gasbel ontdekt. Niet lang daarna stapt heel Nederland over op aardgas. De handel in aardgas is goed voor de economie, maar heeft ook een keerzijde: aardbevingen. 

Story over gas uit de grond

Hoe werd het Groningse aardgas ontdekt?

Groep 6/7/8

Om te koken, je huis warm te houden en een warme douche te krijgen, zijn brandstoffen nodig. Lang worden hout en turf gebruikt om vuur mee te maken. In de 19e eeuw wordt dit grotendeels vervangen door steenkool en in 1959 komt daar aardgas bij. Dit zijn allemaal fossiele brandstoffen. Brandstoffen die erg vervuilend blijken voor het milieu. 

Quiz over fossiele brandstoffen

Wat weet jij over kolen en gas?

Je merkt er misschien niets van, maar elke dag vinden er wereldwijd duizenden aardbevingen plaats. De ene aardbeving is heftiger dan de andere. Klik op de afbeelding om te lezen hoe aardbevingen ontstaan.

Scrollverhaal over bewegende aardplaten

Wat is een aardbeving?

De aarde is geen grote versteende planeet. In de aardkern is het heel erg heet en de aardkorst drijft op magma in de langzaam stromende aardmantel. De aardkorst is wel hard, maar bestaat uit platen die voortdurend in beweging zijn en naar elkaar toe drijven (convergentie) of van elkaar af drijven (divergentie). Bij de breuken tussen de aardplaten komen vaak aardbevingen voor en vind je vulkanen. Bekijk deze interactieve schoolplaat over de opbouw van de aarde. Zoom in en bekijk de verschillende video's!

Interactieve schoolplaat over aardlagen

Opbouw van de aarde

Het trilt en beeft in Groningen (afl. 1)

De gaswinning in Groningen is inmiddels na zestig jaar stopgezet, terwijl die eind jaren 50 juist heel positief begon.  Presentator Winfried Baijens gaat met Groningers in gesprek over de oorzaken, maar ook vooral over de gevolgen van de aardbevingen.

De aarde beeft in de klas

De aarde beeft

In 2012 vindt in het Groningse dropje Huizinge de hevigste aardbeving tot dan toe plaats. 3.6 op de schaal van Richter. Toch ontkent de overheid dat de gaswinning iets te maken heeft met de bevingen.

Organisatie en bestuur

Overheid en bestuur

Burgerschap, mediawijsheid, welvaart en samenleving

Het trilt en beeft in Groningen 

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.