Hersenschimmen van J. Bernlef. Het is winter. Maarten zit voor het raam. Zijn vrouw zet een pizza in de oven. “Hou jij de klok in de gaten? Hij moet nog 10 minuten. Dan ga ik even een trui aantrekken”, zegt ze. 10 minuten. De grote wijzer staat nu op de zeven. Als ie op de negen staat, zijn de tien minuten om. Maar wat moet er dan gebeuren? Ik staar naar de wandklok. Het lijkt alsof de klok stilstaat. Ik loop naar de keuken en kijk naar de felrode keukenklok aan de muur. Een elektrische met een secondewijzer die met lichte schokjes de wijzerplaat rondgaat. Ik laat mijn ogen er geen moment van afdwalen. Nu nog één keer en de grote wijzer zal op de negen staan. Ik sta op en loop de gang in. “Vera, Vera. De 10 minuten zijn om,” roep ik zo rustig mogelijk. Dan hoor ik haar antwoord uit de slaapkamer komen. “Zet de oven dan even uit als je wil.” Ik weet niet hoe snel ik terug moet lopen en die opdracht uitvoeren.
Dat je plotseling zo los kan slaan van de meest alledaagse handelingen verontrust Maarten. Er schort de laatste tijd iets aan zijn denken. Het lukt hem niet meer om de puzzel in de krant te maken. Hij denkt dat hij naar kantoor moet en zoekt steeds naar zijn werktas. Vera wordt ongeruster en verdrietiger. Maarten houdt zich groot. Het gaat bergafwaarts. Hij gooit de ruit in met een stoel om de hond binnen te laten. Hij pist in de gang omdat hij de wc niet kan vinden. Langzaam maar zeker raakt Maarten alle grip op de werkelijkheid kwijt. Totdat zelfs de taal hem ontglipt.
Hersenschimmen is een beangstigend boek over dementie en over kijken zonder te zien. Want zonder herinnering kun je alleen maar kijken. Dan glijdt de wereld spoorloos door je heen.
