Groep 6/7/8

Manon Hoijtink, Remy Hogenboom en Toon weten een hoop over het klimaat, maar nog lang niet alles! Samen met de kijker gaan ze op ontdekkingstocht.

Zapp Your Planet

Milieu en klimaat

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Gaat het? Ja. Hier gaan ze een rotonde maken. Maar dat willen we eigenlijk voorkomen. Want we willen de bomen graag houden. Ik zou 'm nog iets meer omhoog doen. Ik ben Stella. Ik ben acht jaar oud. Ik woon met mijn vader, mijn moeder, mijn zusje en twee katten. En ik woon in Eefde. Dit is Dimitri, mijn kat. Toen we hier net kwamen wonen...toen hoorde ik dat mijn buurman... jaagde. Toen ben ik een tekening gaan maken waarop stond van: 'Stop met jagen'. En die wilde ik in zijn brievenbus stoppen. Mama zei dat ik dat beter niet kon doen. Natuur is heel mooi. En je kan er ook veel plezier aan beleven. Want je kan heel goed in bomen klimmen en hutten bouwen. Ik vind bomen heel mooi, omdat ze heel groot zijn. En de takken vind ik ook heel mooi. Ook heel jammer als ze gekapt worden. En ook heel belangrijk. Want ze maken zuurstof. En er wonen soms wel 2000 insecten in EEN boom. En als er geen bomen zouden zijn, dan zouden wij er ook niet zijn. Dit was mijn favoriete speelveldje. Alleen, ik kom hier helemaal niet graag meer. Want daar stonden eerst allemaal bomen. En die hebben ze gekapt. Ik had hier ook een hele fijne klimboom. Alleen, die is nu ook weg. Dit was mijn klimboom. Ik was in het begin heel verdrietig. Ik ben ook niet meer terug geweest toen de bomen gekapt waren. Hier zijn dus allemaal bomen gekapt. En bij de rotonde gaat dat dus ook gebeuren. Maar dat willen wij dus voorkomen. Gaan we goed? Ja. Sommige bomen zijn al 200 jaar oud. En wij hakken die dan zomaar om. Stella, hij zit nog dubbel! Ik knoop onder. Oke! Als je bijvoorbeeld wil voorkomen dat er bomen gekapt worden dan kun je best wel in actie komen en borden gaan maken... zodat heel veel mensen ze kunnen lezen. 'Kappen met kappen'. 'Met elke boom die u kapt verwoest je dit'. En op een ander bord: 'Help, ik word gekapt'. Kan iedereen het goed zien vanaf de weg? Volgens mij wel, hoor. Ja, volgens mij ook. Ik vind dat iedereen die het wil de natuur kan helpen.

In actie voor bomen

Zapp your planet logo

Stella houdt van de natuur en in het bijzonder van bomen. Daarom is ze boos dat de gemeente de bomen bij haar in de buurt wil kappen. Samen met haar vriendinnetjes komt ze in actie.

'Kappen met kappen!'

Dit is echt...dit is gewoon een paradijs. Aan de rand van Den Bosch ligt Minitopia. Dat betekent zoiets als 'Klein Paradijsje'. Want hier geldt: hoe kleiner, hoe beter. En iedereen die hier woont, mocht z'n eigen droomhuis bedenken. Zelf ontwerpen, zelf bouwen. Zolang het maar klein is en duurzaam. En dat komt goed uit. Want ik ben op zoek naar degene met de kleinste voetafdruk. De grootte van je ecologische voetafdruk hangt af van hoeveel je van de aarde gebruikt. Als iedereen op aarde net zo zou leven als wij Nederlanders dan zouden we 3 keer de aardkloot nodig hebben om iedereen te voorzien Dat kan beter! Daarom deel ik een prijs uit...aan mensen met de kleinste voetafdruk. Eigenlijk is heel Minitopia om te zoenen. Alle huizen hier zijn duurzaam. Het ene is gebouwd van leem, het andere van oude zeecontainers. En overal waar je kijkt lopen dieren rond. Maar ik ben op zoek naar het allerkleinste huis. Hai, hallo! Pffff, ik ga bijna onderuit! Sodeju! Wat zijn jullie hier aan het doen? Wij zijn bomen aan het planten. Wauw! Welke bomen? Die. Dat zijn gewoon een stel dooie takken! Nee, dat zijn levende takken. Als je die in de grond zet, krijgen ze wortels en dan worden het bomen. Wauw, wat een helden zijn jullie! Ik ben eigenlijk op zoek naar het aller, allerkleinste huis op Minitopia. Welke is dat? Nummer 16, daar. En wie woont daar? Renske. Renske. Die ga ik opzoeken. Dames, succes he! Doei!Doei! Dit is inderdaad een klein paradijsje. Kinderen die bomen planten. Duurzame huisjes. En bovenal: alleen maar kleine huisjes. Eigenlijk verdient de hele straat de bokaal. Ah, kijk, nummer 16. Dan zal dit het stulpje van Renske zijn. Hai! Hee hallo, Renske! Is dit jouw hele huis? Ja. Wauw, dan heb jij echt een HELE kleine. Ja. Wil je binnen komen kijken voor een rondleiding? Ja, graag! Kom binnen. Wauw...Wat knus! Dit is de woonkeuken. Ja, het is... Ja, het is klein, de cameraman past amper. En je woont hier met z'n tweeen? Ja. Wil je de rest van het huis ook zien? M-hm. En dit is de eetkamer. En we zijn nu bij de andere kant van het huis aangekomen? Ja. Het is ZO klein. Je bent gewoon in drie passen aan de andere kant van je huis. Ja. Waar is dan je slaapkamer? Ga maar zoeken. Nee, dit is een kast met kleren. Nog meer kleren. Tja, waar laat je je bed in een huis dat ZO klein is...dat je het raam open moet doen als je schuiftrompet wil spelen? Kom maar mee, ik laat het je zien. Aha! Een uitschuifbaar bed! Geniaal! Jullie hebben een soort ombouwkamer. Ja, klopt. Dit zijn een heleboel punten erbij. Want hoe kleiner het je huis, hoe kleiner je voetafdruk. Je hebt minder materiaal nodig om het te bouwen. Minder energie om het warm te stoken. En je hebt minder spullen, want daar is geen plek voor. Nou Renske, het staat hier zwart op wit. Ik ben helemaal overtuigd. Hierbij verdien jij De Kleinste Bokaal. O wauw, dank je wel. Ik weet alleen niet of ik daar nog wel plek voor heb. Ja, daar zeg je wat. Maar het voordeel van klein wonen is de buitenwereld veel groter wordt. Die staat hier prachtig! Ik heb wel nog EEN vraag: Ik zoek nog een slaapplek voor vannacht. Zou ik bij jullie mogen logeren? Ja, tuurlijk. Maar binnen wordt wel lastig. Ik heb een tent bij me. Zet maar op in de tuin. Yes! Trusten! Trusten! En zo staat er voor EEN nacht nog een extra bouwwerkje op Minitopia.

Duurzaam wonen in een superklein huis

Hoe kleiner je huis, hoe kleiner je ecologische voetafdruk. Nienke is op zoek naar het kleinste huis op Minitopia in Den Bosch. Hier staan allemaal ‘tiny houses’ die de bewoners zelf gebouwd hebben. Verdient bewoonster Renske de bokaal voor de kleinste voetafdruk?

Een kijkje in de ecowijk Minitopia

De natuur is mooi, maar de stad is ook echt fantas... Hee! Er is een dier dat ook enorm van de stad houdt: de vos. O, sorry. Excuus. De vos, wat een prachtbeest. In Nederland wonen er bijna 50.000.  Om hun leefgebied te vergroten...trekken steeds meer vossen naar de stad toe. Effe kijken... 28, 30. 32, hier moet 't zijn. Hoep! Hee! Hallo. Diana. Goedemorgen. Hee, klopt het dat jij een vos hebt gered? Ja, gered, gevangen. Hoe is dat gegaan? Ik stond hier buiten met mijn buurman koffie te drinken. Toen zagen we daar wat bewegen. We dachten, is het een kat of een hond? Hij schoot van de ene onder de andere auto. Ik dacht: He?! Dat is geen kat! We gingen dichterbij kijken en 't bleek een vos te zijn. Hij was een beetje in paniek, z'n staart zat tussen z'n benen. Dadelijk loopt-ie onder een auto, scooter of wat dan ook. Toen had ik 't idee: ik heb nog kip. En daar kwam hij tjoep-tjoep-tjoep achteraan gehobbeld. Wow! Toen kwam de dierenambulance. Na een tijdje hebben ze 'm uitgezet. Zo, wat een avontuur! Zeker. Bedankt, ook namens de vos. Heel graag gedaan. Ik ga weer. Succes, doei! Doei! Vossen eten vogels, konijnen en andere kleine dieren. Maar in een gebied vol met gebouwen en stenen kunnen ze niet jagen. Dus een vos in de binnenstad, is een dier in nood. Wat ze fijn vinden, zijn de groene plekken in de stad. In elk groot park in Amsterdam, zit meestal wel een vos. Maar rustige plekken in de stad vinden ze ook heerlijk. Bijvoorbeeld het havengebied. Eentje hier, zo. Ja. Kom maar, vossie. Zo...Vossie vossie vossie vossie. Hee, Toon! Hee, Sasja. Wat ben jij aan het doen? Ik probeer een vos te lokken met een spoor van kipfilet. Ik denk niet dat dit de manier is. Een vos gaat niet overdag zo naar jou toe komen. Nee? Zal ik je laten zien hoe het wel werkt? Ja, is goed. Sasja, ik zie een industrieterrein. Niet echt een mooi natuurgebied waar je vossen zou verwachten. Of wel? Hier in het havengebied is het best wel rustig, je hebt geen mensen. En er is genoeg eten voor de vos. En hoe gaan we die vos vinden? Ja... ik heb cameravallen meegenomen. Mooi. Het liefst zou ik een vos nog een keer in 't echt, live zien. Als je wacht tot de schemering, hebben we misschien een kans. Moet je wel veel geluk hebben. Ik hoop 't! Heb je veel geluk? Ja, haha. Om een goede plek voor de cameraval te vinden, moeten we sporen zoeken. Let's go! Waar moest ik nou naar zoeken? Uitwerpselen, pootafdrukken...Van vossen. Ja. En vraatsporen. Vraatsporen? Ja, dooie restjes dier. Die hij heeft opgegeten. Je kan denken aan veren. Wat loopt hier rond dat de vos lekker vindt? Muizen, veel konijnen...en duiven. Een vos eet eigenlijk alles. Ook kleine gansjes. Die vindt hij ook lekker? Ja. Hij moet wel eerst langs moeder gans. Oke. Dit is poep, maar niet van een vos, of wel? Nee. Van een vogel. O ja. Wel goed gezien. Wat voor geluid maakt de vos? Een soort hoge, gekke kef of blaf. Zoiets, ja. Heel goed. Oke. Is dit iets? Ja, dat zijn twee pootafdrukken. Je ziet twee voortenen, twee achtertenen...en een voetkussen, met nagels eromheen. Wauw. Dus hier is een vos geweest. Ja, dus dit lijkt me een goede plek voor de cameraval. Oke! Zoiets? Ja, heel goed. Hup! Dit is de cameraval. Helemaal in schutkleuren. Een beetje recht alsjeblieft. Ja. Als ik een vos ben en hier zo langskom, word ik nu gefilmd. Ja, dan word je gefilmd. We moeten de omgeving aantrekkelijker maken. Ik heb kipfilet. Heel goed. Hier goed? Heel goed. Die mag je ook ophangen. Zo. Heel goed. Oke, op zoek naar de volgende plek! We zoeken nu de uitwerpselen van de vos. Ja? Het is net iets dunner dan een hondendrol, en er zit een puntje aan. Is dit iets? Ja! Heel goed. Echt? Ja, je ziet nog botjes zitten. Zie je? Die witte dingetjes zijn botjes? Ja. Dit is een muizenkaakje. Waaaauuuw. En het is best een harige drol, zie je? Ja. Dat is ook van zijn prooien. Hier is een vos geweest. Misschien een goeie plek voor een cameraval? Ja. Ah! Perfect. Cameraval nummer 2! En nu wachten. Ik heb nog steeds geen vos in het echt gezien. Gaat dat lukken? Er is nu wat meer schemering, dus je kans is toegenomen. Ik moet er alleen vandoor. O! Oke. Dus succes ermee. Doei! Doei! Ik moet en zal die vos zien. Oke. Zit daar iets? Nee. Sssst. Ja, kijk, daar zit er eentje. Daar. Daar. Oh, hij is weg. Hij is weg. Och, wauw. Gewoon in de stad. Hier doe je het voor.

Wat doen vossen in de stad?

Normaal gesproken leven vossen in de natuur en zie je ze bijna nooit. Maar soms duiken ze ook op in de stad. Toon gaat samen met ecoloog Sasja op zoek naar de vos in het havengebied in Amsterdam.

Een roofdier buiten zijn comfort zone

Hier zitten nog wat eierschillen. Ja, hier ook. Ik weet niet wat dit is. Degene die dit heeft weggegooid, heeft best wel veel eieren gegeten. Je ruikt eigenlijk gewoon gras.
Ik ben Imane en dit is mijn broertje...Joussef. Verder hebben we nog twee zusjes. En we wonen in Schiedam met mijn moeder en vader. Dit is wel heel zwaar! Als je een steentje wil bijdragen aan het klimaat, begin dan klein. Begin met papier en daarna met glas erbij. En daarna plastic. Dan GFE. Begin niet gelijk groot, want dan ga je heel snel afknappen. Dan wordt het in EEN keer te veel, ja. En een onderzoek naar wat echt belangrijk is...en niet bijvoorbeeld naar nutteloze dingen. Nutteloos, hihi. Klopt eigenlijk wel wat je zegt. Dus op welke manier wil jij de wereld veranderen? Hebben jullie GFE of papier thuis liggen? Ja, kranten is ook goed. Wat doen jullie er dan precies mee? Groente, fruit en etensresten doen we in de goeie bak. En met papier en glas hetzelfde. Oke. Wat hartstikke tof, joh! Ik woon hier nog niet zo lang, vandaar. Het is begonnen met dat we eerst op scouting zaten. En toen zagen we ook gewoon wat de natuur eigenlijk te bieden had. En hoe leuk het eigenlijk was ook. Alsjeblieft, he. Daardoor zijn we ook zo gestimuleerd om de GFE en zo te doen. Ja, en toen kocht mijn moeder een tweede prullenbak voor 't scheiden. Zo zie je ook hoeveel er eigenlijk belandt in de prullenbak...dat eigenlijk gewoon in de GFE hoort. Brood, kip, ananas. Eierschalen, visresten. Visgraat, bijvoorbeeld. Sinaasappelschil. Oude rijst. Dit mag er niet bij. Alles wat een beetje eetbaar is en verteerd kan worden door de grond, mag erin. Dit is de GFE-bak, de groente-, fruit- en etensrestenbak. Dit zijn afbreekbare zakjes, dus die mogen er wel bij. 't Wordt opgehaald en dan wordt het als compost bewaard. En dan kan je het gebruiken voor in je tuin...om de grond bijvoorbeeld vruchtbaar te maken. Dit was eerst gewoon GFE, wat we net hebben weggegooid. 't Verrot ook allemaal. Ik zie beestjes. Ze eten GFE op en poepen het uit. Eigenlijk houden we hun poep vast. En daar groeien de planten weer van. Ik denk dat hier over 10 jaar flats zijn. Hoge flats. Zodat er meer ruimte is voor groen. En dat we dan een gezamenlijke tuin hebben. Dus niet ieder voor zich. En moestuinen hebben. Dat iedereen elkaar veel beter kent en dat alles meer verbonden is met elkaar. Ik denk dat het wel een grote stad is. Als we hiermee beginnen al komt de rest vanzelf. Het begint bij de kinderen. Die krijgen later kinderen, en als die kinderen het doorgeven aan hun kinderen...gaat het van generatie op generatie door. Dus het begint bij ons.

Afval inzamelen voor het klimaat

Imane en Joussef vinden het belangrijk om een steentje bij te dragen aan een beter klimaat. Daarom zamelen ze in hun buurt afval in en zorgen dat het wordt gerecycled tot compost. Goed voor de tuin en het klimaat!

Van afval tot compost

Ik heb zo'n zin in vandaag! Weet je waarom? Ik ga langs bij de koning. Je hoort het goed, bij koning Willem Alexander. Bij de Koning kun je natuurlijk niet met lege handen aankomen en daarom neem ik een cadeau mee. En dat cadeau is gemaakt door Jona en Julia. En als het goed is wonen die hier. Dit is de groene guerilla. Hoi Jona. Dit is de trui. Jullie hebben een trui gemaakt voor koning Willem Alexander. Waarom hebben jullie dat gedaan? Bijna iedereen kent hem wel. En als hij deze trui nou gaat dragen, dan hopen wij dat andere mensen dit ook gaan doen. Op warmetruiendag. Wat moet ik me precies voorstellen bij warmetruiendag? Dan zet je de verwarming één of twee graden lager en dan doe je een warme trui aan, want dan is dat beter voor het milieu. En dat is wat we willen. Ja. Dat iedereen dus de verwarming lager zet, warme trui aantrekt en dat iedereen dus heel veel energie bespaart daarmee eigenlijk. Ja. Het is best wel een grote trui, hebben jullie hem samen gemaakt? Andere mensen hebben er ook nog wel wat aan gebreid. Jona heeft deze mooie zak gemaakt met de Nederlandse vlag. Ja, ik heb zelf deze gebreid en deze heeft mijn moeder gebreid en deze heeft mijn vriendin gebreide Sari. OK, ze heeft twee lapjes gebreid en ze heeft ook nog dit lapje gebreid. Wat goed. Wat nou als Maxima geen trui heeft? Ja nou ja, hij is wel groot, deze trui. Misschien kan Maxima er wel bij. Kijk, ik hou hem zo. Gaan jullie erin? Zijn jullie verdwaald in de trui. Jullie zijn net een soort monsters in die trui. Lekker warm. Kriebelt die ook? Nee. Als je gaat zitten op de bank, kun je er lekker in chillen? Ja. Ik zeg we gaan hem inpakken, toch? We zijn gewoon een trui aan het inpakken voor de koning. Dit is m'n eerste keer. Voor mij ook. Er mist nog wat. Jongens het strikje zit eromheen. Volgens mij is ie helemaal klaar. Ik geloof het ook, nu is ie wel echt klaar. Hebben jullie nog tips voor me? Rustig blijven? En je moet gewoon denken van het is ook waar een normaal mens dus... Precies. Met gewoon een trui. Ja, gewoon tegen de kou. Oke, nou op naar de koning! We zijn nu bij de werkkamer van de koning en ik mag nu naar binnen. Welkom! Dag majesteit! Hoe is het ermee? Ga zitten! Het het een eer om u te mogen ontmoeten. Ik ben hier met een cadeau Van Jona en Julia. En dat zou ik graag aan u willen geven. Hartelijk dank. Alstublieft. De trui aan koning Willem-Alexander van Julia en Jona. Hij zit mooi ingepakt in ieder geval. Dat is heel mooi en kleurrijk. Ja, het is ook een duurzame trui, want ze hebben hem gemaakt van restjes wol. Ik denk niet dat hij te klein is. Nee toch? Dat dachten wij ook. Wat vindt u van de kleur? Heeft u misschien een lievelingskleur? Nou, ik heb vele lievelingskleuren en zo te zien zit ie er zeker tussen. Ik weet niet welke kleur er niet tussen zit. Precies, klopt. Maar ik vind het prachtig, hoe ze ook de Nederlandse vlag een paar keer erin hebben verwerkt. Dat ze echter met duurzame materialen dit gebreid hebben. Dus ik ben heel trots op wat Julia en Jona hier gepresteerd hebben. Want wat vindt u van van de warmetruiendag? Je trekt een warme trui aan en is een hele kleine bijdrage maar als je alles bij elkaar optelt is de grote bijdrage aan de energiebesparing. Ik ben wel benieuwd, heeft u thuis misschien een van uw dochters die hem stiekem wel eens omhoog zet? Nou, dat valt wel mee. Euh, ik weet niet wat ze in hun kamers doen. Nee, maar ik hou in ieder geval van een kouder huis en ze klagen niet. Nee. En deze trui is daar echt perfect voor. Als dekbed misschien zelfs. Ik durf het bijna niet te vragen, maar is jet misschien een idee dat we Julia en Jona nog even bedanken voor voor de trui? Ik ga eventjes kijken of ik online contact met ze kan krijgen. We kijken of we contact kunnen krijgen met Julia en Jona. Ik heb ingebeld en ik zit in de wacht. Dag Julia, dacht Jona. Hoe is met jullie? Ik wil jullie allereerst heel hartelijk bedanken voor deze prachtige trui die jullie gemaakt hebben. Onwaarschijnlijk goed dat jullie dit gedaan hebben. Gaat u meedoen aan warmetruiendag? Eigenlijk zou je de hele winter door moeten doen dat je dan de hele winter één of twee graden minder in huis hebt. Maar ik vind een warme truiendag belangrijk genoeg om wel aan mee te doen. Dat is een goed antwoord. 
Denkt u dat de trui past? Ik heb hem nog niet aangehad, maar ik denk dat ie een beetje aan de grote kant is. Jullie hebben zo ongelooflijk goed je best gedaan. Jullie hebben vele meters wol verwerkt in de trui. Waardoor die denk ik groot genoeg is voor dat ze met z'n tweeën erin passen. Dan heeft Jona nog een vraag voor u. Wat was het ook alweer? Kunt u zelf breien? Helaas moet ik daar nee op antwoorden, maar ik denk dat als jullie al zo goed kunnen breien, dat het een beetje zonde van mijn tijd zou zijn om zelf te gaan breien. Want jullie hebben het zo fantastisch gedaan. Nogmaals, heel veel dank voor voor de trui. Kan je die andere mensen ook hartelijk bedanken die daaraan meegeholpen hebben? En ik hoop dat jullie een heleboel mensen enthousiast krijgen om aan warmetruiendag mee te doen. Dat hopen wij ook daar. Doeg! Dag. Het is gelukt! High five!
Jongens. Dit is zo vet, ik heb gewoon de koning ontmoet. Hij heeft van de trui mooi en lekker warm. Julia en Jona konden een vraag stellen, deze dag kan niet beter en het allermooiste is: hij gaat meedoen met warmetruiendag. Ik heb het er warm van gekregen!

Doet de koning mee met warmetruiendag?

Op warmetruiendag zet je de verwarming lager, en trek je een warme trui aan om energie te besparen. Jona en Julia hebben speciaal voor de koning een trui gebreid, die Manon op paleis Huis ten Bosch mag overhandigen.

Een zelfgebreide trui voor de koning

Doet de koning mee aan warmetruiendag?

't Is wel heel donker hier. Ik hou niet zo van donkere kastelen. Teresa, ben jij hier? Teresa, ben jij daar? Ja hier! O daar ben je. Het is donker hier zeg. Anders doe je het even licht aan. Deze? Ja, dit lichtje. Even kijken hoor. Ik zie nergens een stopcontact of een batterij. Je moet ook eerst het water en modder erin doen. Water en modder? Hierin? Ja. zo nu En dan? Blauw op blauw en rood op rood. Deze stekkertjes. Ja, er gaat een lampje aan. Maar gaat dat lampje op water moediger? Ja. Maar hoe dan? Oke wat gaan we doen? Materiaal verzamelen. Ik heb van die van die echter lekkere drabberige modder nodig. Ik ga even kijken hoor. Kijk hier is wat modder. Top. Ziet dat er goed uit? Helemaal goed. Nog een beetje. Dat is meer dan genoeg. Super. Voorzichtig. Ojee. Je hebt een beetje modder hier. hier? Eigenlijk overal. We hebben nu dus modder uit de sloot gehaald en hierin zitten een heleboel bacteriën. Die kan je niet met het blote oog zien, maar wel met een microscoop. Oké, ik ben benieuwd. Ja, ik zie ze. Het lijkt wel een soort fluorsticks als je bij een concert vasthoudt. Nou, die je nu net zag, dat zijn dus hele bijzondere bacteriën, want die ruimen afvalstoffen op uit de sloot. En daarbij hebben ze telkens deeltjes over en dat zijn elektronen. En op elektronen kan je dan weer een lampje laten branden. En kun je het met iets vergelijken ook? Nou, bijvoorbeeld als je een hap van een tomaat neemt, dan krijg je heel veel voedingsstoffen binnen en uiteindelijk uit je lijf komt de rest wat er over is. Komt er weer uit als poep. En zo moeten die bacteriën, die moeten ook de hele tijd die elektronen kwijt, maar die kunnen wij dus weer gebruiken. Laten we even een lampje maken of niet? Ja, da's goed. Je begint met een beetje modder onderin. Zo. En dan vul je hem eigenlijk tot het randje van je wijsvinger, vul je met grachtwater. Lekkere drab. Dit is koolstofvilt. Dat heeft een soort hele open structuur waar die bacteriën in kunnen leven en tegelijkertijd ook hun elektronen op af kunnen geven. Als ik dit krokodillenbekje daar dus op aansluit...Is dat een krokodillenbekje? Ja, hij bijt ook als een krokodil. Hap hap hap. Oeps. Als je dus dit krokodillenbekje hierop aansluit, dan gaan dus die elektronen die ze net gemaakt hebben, die gaan hier doorheen naar het lampje toe. Dan komen ze door het rode draadje weer helemaal terug hiernaartoe. En dan heb je dus een zogeheten circuit en daardoor gaat het lampje branden. Dan moeten we wel even eerst in elkaar gaan zetten. Nou, je begint eigenlijk door je een mooi rolletje van te maken. Die moet je dicht plakken. Deze er omheen. Dit worden dus de huisjes voor de bacteriën. Nou, heel mooi. Zo goed? Ja, je hebt wel een acht. Niet slecht, niet slecht, die ik het voor. Even kijken of we hem er goed in krijgen. Zet er maar in. En nu aansluiten of niet? Nou euh, dan moeten ze wel eerst eigenlijk nog even trainen. Even trainen? Ja, totdat ze uiteindelijk sterk genoeg zijn om een lampje te laten branden. Dat duurt twee weken. Twee weken? En nu dan? Misschien kan jij even nog wat modder halen? Oke, ja, is goed oke. We gaan natuurlijk niet 2 weken wachten. Ik haal gewoon even m'n eigen lamp. Die had ik natuurlijk al voorbereid. Gaat het Toon? Ja, gaat prima! Oke! Ik heb weer modder! Leuk voor de modder, maar ik heb hem ondertussen even verwisseld. Oke, dan hoeven we geen twee weken te wachten. Ja precies! Ja, hij brandt! Wauw. Blijft die lamp dan dag en nacht branden? Ja, in theorie, maar je moet hem wel even eten geven dan. Die binnen moet eigenlijk nu eten hebben. 
Wat geef ze nou te eten natuurazijn? Ja, klopt, één keer in de week een scheutje. En kan ik dan ook mijn telefoon opladen met deze bacterie? Dan moeten we wel weer even naar buiten en nog wat modderwater scheppen. Nou, daar gaan we weer. Ik wist niet dat je ook energie kan opwekken met bacteriën. Dit is echt te gek. Ja, en heel duurzaam toch? Zeker? Dat probeer ik nu te laten zien met mijn lichtontwerpen. Hoeveel modder zou ik nou nodig hebben om een telefoon op te laden? Als ik deze modder even ga trainen, dan ben ik over twee weken terug. Schep jij dan even door, een containertje of zo? Oké, is goed. Joe! Joe!

Kun je energie opwekken met bacteriën?

Modder is veel meer dan bruine drab uit de sloot. Er zitten bacteriën in die elektronen uitstoten. En die elektronen kun je vervolgens gebruiken om bijvoorbeeld een lamp op te laten branden. Heel duurzaam dus! Je krijgt er alleen wel vieze voeten van.

Een lamp die brandt op modder

Ik ben vandaag in Maartensdijk. En in een van deze huizen woont Floris. Floris wil meedoen aan de Nationale Vogeltelling. Dat is een superleuk plan natuurlijk. Alleen, we hebben een probleempje. Hij mailde ons dat hij vorig jaar geen enkele vogel zag. Nul, noppes, nada. Ja, dat kan natuurlijk niet. Het is hoog tijd voor de Groene Guerrilla. Ja, ik snap het wel: alleen maar steen. Moet je hier kijken! Geen enkel beschut plekje voor die vogels. En dan hoor je ook nog die harde muziek. Ik snap het wel, als vogel zou ik ook een blokje omvliegen. Floris? Ja? Hai. Jij stuurde ons een mailtje, toch? Ja. Mag ik even bij je binnenkomen? Ja. Natuurlijk. Want wat was jouw probleem? Er komen geen vogels in de tuin. Nou... en dat wil je wel. Ja. Waar houden vogels het meeste van? Van wormpjes. Wormpjes. Ja, zullen we kijken of we een wormpje kunnen vinden? Dat gaat denk ik niet. Dit is nepgras. Oke, ja. Ja, nee, dat is niet handig. Deze tegels dan? Daar is ook geen wormpje in te vinden. Geen voedsel voor die vogeltjes, he. Nee. Oke. Zullen wij ervoor zorgen dat die vogeltjes hier kunnen smikkelen? Ja. Goed plan. Oke Floris, wat ik heb bedacht om te maken, zijn...vogelcupcakes. Wat gaan we gebruiken? Nou, nootjes, besjes. Ja. Ja, pindaatjes. Vet. Zonnebloempitten. Eigenlijk allemaal dingen wat vogeltjes superlekker vinden. Ja. Oke, als eerste gaan we het vet smelten. Vertel eens effe, want jij wil niet zomaar heel veel vogels in je tuin, toch? Nee. Ik doe het voor de vogeltelling. Wat is dat precies? Nou, dan ga je vogels stellen, hoeveel er in je tuin komen. Waarom is dat goed om te weten? Zodat je weet of er nog genoeg vogels zijn. Wat voor vogels zie je dan meestal? Nou, het meest merels, huismussen. Soms een zwaluw. Mezen ook. Wat voor vogels zou je heel graag willen zien, maar die je nog niet hebt gezien? De ekster. Weet je waar eksters van houden? Nee. Glimmende dingen. Echt? Ja. Dan ga ik muntjes in de tuin leggen. Precies. Allemaal diamantjes en muntjes, daar komen ze wel op af. Mmm...Mmm...Ik denk dat ik ze allemaal ga opeten(!)Nee, het is voor de vogels. O ja, oke. Nu gaan we ze in de koelkast zitten. Mmm...Toch wel lekker, dat wachten. Tada! Ze zijn afgekoeld. Wauw, wat goed, Floris! Ze zijn ook hard geworden. Het vet wat je nog over hebt, daar kun je 'n lekkere topping van maken. Kijk. Ik zou het wel weten als ik een vogeltje was. Zullen we een besje proeven? Je wil een besje proeven? Ja. Ik dacht dat ze die voor de vogels waren. Ja, maar ik kan ook fluiten. Oke, ja, dan mag het wel. Mm. Dat ziet er lekker uit. Ja. Het is gewoon gekleurde slagroom. Wil jij het proeven? Ja hoor. Ik durf het niet. Oe...Mm, lekker. Als het regent, dan kunnen de vogels onder het parapluutje zitten. Pindaslingers! 1, 2...Kijk, ze komen al. Ja. Als wij straks weg zijn, dan komen die vogels gewoon hiernaartoe. Om lekker hier...Een vogelfeest. ...een vogelfeest te houden. Zo. Floris, kijk daar! Er zitten allemaal vogels in de boom. Dat komt wel goed, hoor. Oke, Floris. Hebben we alles voor de gasten? Hebben we lekker eten? Ja. We hebben water. Lekker drinken. We hebben slingers. Ja. Het is gezellig. Eh, ik heb er nog twee over, wat doen we daarmee? Zullen we die stiekem bij de buurvrouw plaatsen? Oe...Zachtjes he, Floris. Kom...Kom Manon, snel, kom mee.

Hoe maak je cupcakes voor vogels?

Vogels houden van groene tuinen, met veel beschutte plekjes. Je kunt ze ook naar je tuin lokken met zelfgemaakte vogelhapjes. Manon laat zien hoe je vogelcupcakes maakt van vet, zaden en bessen.

Smakelijke vogelhapjes voor meer vogels in je tuin

Wie beweert dat de Nederlandse natuur maar een saaie bedoening is, die is eigenlijk niet goed snik. Want als je goed kijkt, dan kun je roofvogels zien, flamingo's en zelfs de ijsvogel. Maar je moet er wel voor zorgen dat je goed kijkt. En vooral dat je zelf niet gezien wordt. Wauw! En je denkt misschien: Is het niet een beetje overdreven, dat hele camouflagepak? Maar niets is minder waar. Want vogels hebben verschrikkelijk geavanceerde ogen. Veel beter dan de onze. Ze kunnen veel scherper zien. Ze hebben veel heldere kleuren. En ze kunnen zelfs infrarood zien. En doordat ze infrarood kunnen zien kunnen ze zelfs de plassporen van dieren zien. Ja, het zijn rare vogels. Over rare vogels gesproken…Wat zijn we aan het doen? Vogels kijken. Wil je ze niet van dichtbij zien? Ja, natuurlijk. Maar hoe dan? Ja, door ze te vangen. Vangen? Kom, ik laat het je zien. Oke. Ik mag meelopen met Herman, vogelringer van beroep. Hij beweert dat hij op een dag met gemak 30 vogels vangt. Sinds wanneer is het de normaalste zaak van de wereld om vogels te vangen? Ja, dat is het niet, maar ik ben ringer. Ik mag dat, ik heb een vergunning. Dat doe ik om uit te vogelen hoe de vogels van A naar B gaan, hoe oud ze worden. Eh, waar ze naartoe vliegen en vooral de aantallen willen we weten. Ja, ja, maar hoe doe je dat dan? Je kunt niet een vogel uit de lucht schieten. Hou vast, we gaan ze vangen. Ik heb een mooi net, die gaan we tussen de palen zetten. Kom maar. Oke. Hoppekee. Zo. Wauw. Dat ziet er netjes uit. En vliegen ze hier dan overal in? Dat is de bedoeling. Oke. Het is een kwestie van wachten dan. Nou, nog een belangrijk ding. Een radio ?Ja. Hier gaan we vogels mee lokken. Het moet natuurlijk wel een beetje gezellig zijn voor die beestjes. Verkeerde. Eh...Deze. Ja. Eh, zet je nog even tweede geluid verderop neer? Ja. Oke. Dan hebben we twee plekken. Kijk, die vogels, die horen nu vogelgeluiden. En daar komen er weer andere vogels op af. Het werkt eigenlijk net zoals mensen. Als Nick en Simon gaan zingen, dan komen er binnen een mum van tijd veel mensen op een plein. Wil je nou zelf ook vogels lokken, dan heb je daarvoor een speciaal vogellokkertje. Dit eigenaardige dingetje piept precies als een vogeltje. En als je deze gebruikt en je hebt een beetje mazzel... dan komt er binnen no-time een roodborstje op je af. We zijn nog steeds aan het wachten. En hopen dat er een vogel in ons net vliegt. Zodat we die kunnen ringen. Toch, Herman? Jazeker. Het is hopen dat we wat vangen, want ieder jaar wordt het aantal vogels minder. Herman, hoe komt dat eigenlijk? Dat heeft verschillende oorzaken. We zien dat bijvoorbeeld boerenlandvogels, die zijn in 30 jaar met 70 procent afgenomen. Woo! Dus als er eerst tien waren, dan zijn het er nu nog maar drie. Ja, precies. Heftig, he? Zo! Ja, dat zijn getallen en dat merk je dus door vogelonderzoek. Dan kan je die getallen met elkaar vergelijken van 30 jaar geleden. Maar hoe komt dat dan? Wij als mensen leven hier ook. We bouwden steden en die worden groter. En waar we bouwen, dat is eigenlijk het leefgebied van vogels. We zien ook dat het klimaat er ook mee te maken heeft. Temperaturen worden anders. En door die veranderingen hebben vogels moeite zich daarop aan te passen. Wat kunnen we eraan doen? Maak je tuin zo groen mogelijk. Haal de tegels eruit en, eh...Er is er een in gevlogen! Yes, yes! Kom. Het is een koperwiek, geweldig! O, wauw! Kijk eens effe. Nou, fantastisch. Ja, dit, eh...En is dat niet pijnlijk, zo net? Nee, joh. Het is een hartstikke zacht net. Het is ook de bedoeling dat als we dit onderzoek doen, dat ze heel blijven. Ho. Hij zegt even gedag. Ik heb van die mooie bewaarzakjes. In een slaapzakje. Hoep. Hoep. Die gaat gewoon zo het zakje in? Die gaat zo mee. Waarom doen we dat? Dan wordt hij lekker rustig. Niet angstig dan? Nee, joh. Jij hebt toch ook een lekker warm pakje aan? Maar dat is wat anders dan opgesloten zitten. Net was hij aan het spartelen en nu zit-ie erg rustig. O ja. En nu? Nu gaan we de rest eruit halen. Ga je mee? Want als er een vogel in het net zit, volgen er meer. Van goudhaan tot winterkoning. En de vangst van de dag: een roofvogel. Dit is echt superbijzonder. O! Zo! Je ziet het, hij heeft vrij grote poten. Woo! Die gaan dwars door je vinger heen. Nou, dit is het...Je zag dat hij mij bijna te pakken had. Eh, gaan we deze ook ringen? Jazeker. Zeker, zeker. Oke. Nou, laten we het gaan doen. Ik dacht een lekker rustig beroep, maar dit is soms echt gevaarlijk. Ja, haha. Bizar, he? Bizar. Ik pak even het boekje. Wat een vogel, zeg. Ja, dit is... uniek. Deze is voor jou. Ik ben blij dat ik hem niet hoe vast te houden. Deze krijgt een aparte ring. Even zoeken. Is het niet ontzettend eng om zo'n ding vast te houden? Met die enorm scherpe nagels. Grote kans dat hij mij zo ook even een 'handje' geeft. Hoe bedoel je? Dat hij mij dus even klauwt. Ja. En dan kan het ringen beginnen. Iedere vogel krijgt zijn eigen ring met een unieke code. Een beetje vergelijkbaar met ons telefoonnummer. Hierdoor is de vogel voor de volgende ringer meteen te herkennen. Dan wordt alles gemeten en genoteerd. De vleugellengte... Punt 7. Een vrouwtjes sperwer. Ja. Staat genoteerd. Om tot slot de sperwer als een soort vogelburrito in te pakken om 'm te wegen. En dan zit het erop. Zullen we 'm loslaten? Oke! Wil jij 'm laten vliegen? Ja, dat wil ik wel. Durf je dat? Ik durf het. Ik ga het gewoon doen! Oke. Daar gaan we dan. 3... 2... 1...Daar ging de sperwer. Ongelooflijk, wat een beest! High five. Maar er zijn meer vogels. Nou, hier hebben we de volgende. Ja. 90.3. 90.3. Afijn, Herman en ik zijn nog wel even bezig om elk vogel door een ringetje te halen. Laten we hopen dat we nog jarenlang van die prachtige beesten kunnen genieten. 63.9. Want liever 100 vogels in de lucht, dan een in de hand. Oe. Doei! Of andersom. Nou ja, je begrijpt wat ik bedoel.

Waarom worden vogels geringd?

Er zijn steeds minder vogels in Nederland. Om bij te houden hoeveel vogels er zijn, waar ze naartoe gaan en hoe oud ze worden, krijgen ze een ringetje om hun poot. Maar dan moet je ze wel eerst zien te vangen!

Elke vogel een unieke code

Vandaag ga ik sieraden maken. Niet van goud, zilver of diamanten maar van een ander, heel bijzonder materiaal. Dit is Te goed om weg te gooien. Yo, Sander, wat ben je aan het doen? Ik ben aan het sprokkelen. Ik heb alweer wat schatten gevonden. Maak je hiervan sieraden? Ja. Van straatvuil eigenlijk? Ik vind het heel mooi materiaal. Dit is eigenlijk gewoon jouw goud. Daar komt het wel op neer. Als je me wilt helpen, graag. Ja, tuurlijk! Dit is wel een parel! Zeker. Die rooie is ook tof. Ja! Kan je hier nog wat mee? O, jazeker. Lampjes, daar word ik heel blij van. Het batterijtje is vaak op, het ledlampje doet het altijd nog. Dit is een goede score. Twee tegelijk. Daar gaan we! Hebben! Haha! Hoppa! We hebben al best wel veel gevonden. Volgens mij is dit 'm wel. Kunnen we hiermee aan de slag? Ik denk het wel. Oke, een mooie opbrengst. Een goeie oogst. Zeker. Wat gaan we hier nu mee doen? We gaan met reflectoren spelen. We maken een mooie ketting van reflectoren. Hee! Haha, ja. Deze wil graag een ketting worden. Dit is allemaal van reflectoren gemaakt? Ja. Het is bijna een soort van edelsteen. Ha! Past precies. En dit gaan wij dus maken vandaag? Ja. Maar dan niet zo'n hele ketting. Maar een zo'n steen maken, ik denk dat we dat wel redden vandaag. Een beetje zeep. Hopla. De borstel. Lekker, hoor! Oe! Oke. Mooi, klaar is Clara. We gaan rammen. Mooi! Nou! Het klinkt fantastisch. Ja, toch? Ik ben benieuwd. Kun je daar in doen. Een beetje net zoals koekjes bakken. Ja, toch? Geel. Leuk. Heel leuk. Doen we er ook bij. Naar de oven. Oke. Is dit dan een gewone oven? Het is eigenlijk een toasteroven, maar dan voor plastic. Oke, top. Zet ik toch even het raam open. Waarom? Nou, anders gaat het zo stinken! Ik ruik het inderdaad. En nu eh... wachten? Eindeloos wachten. Eigenlijk is superveel van plastic gemaakt. Stoffer en blik. Een box, speelgoed. Ongeveer alle verpakkingen. Afstandsbedieningen! Oe, o, o! Gaan we even kijken? Ja, laten we dat doen. Ziet er wel goed uit! Er kan nog wel meer bij, denk ik. Er gaat nog meer bij? Zeker! Pas je op met je handen? Ja, ik doe mijn best. Oke. Het is wel een beetje heet nu. Ja, doe maar terug. Ja, beter. Oke. En nu? Wachten. Kan ik iets maken zonder het te smelten, van plastic? Ja, dat kan ook. Zoals de oorbel. De reflectoroorbel. En dat poppetje met een fietslampje erin. Ik ben benieuwd. Wauw, Sander, hij ziet er goed uit! Lijkt een beetje op jam. Een soort plastic taartje eigenlijk.Ja, precies. En nu? Eh... afkoelen. Oke. Afgekoeld? Ja, hij is koud. Ga maar weer rammen. Hoppa! Prachtig. Gaan we zagen. Kijk! Hoppa! Waarom doen we dit eigenlijk? Voor de facetten. O, echt vlakjes? Ja. Net zoals bij een diamant! Nou...Nou, dat wordt vijlen. Oke. Je mag best wat kracht zetten. Volgens mij is hij wel af, toch? Nou... dat was pas een vlakje. Nu nog de rest. Ja... Ja.Ja... oke...Wat een service! Goed, he? Dat mag ook wel als je hard werkt. Volgende stap. Ja, goed zo? Net zolang doorgaan totdat hij weer mooi glanst. Nou...Zo! Dat is een mooie, plastic edelsteen. Ja, hoor! Daar is ie! Nu hebben we van iets heel waardeloos, namelijk straatafval, iets superwaardevols gemaakt, namelijk een sieraad. Ja, tof, he?

Hoe maak je sieraden van zwerfafval?

Van al het afval dat mensen op straat gooien kun je aardig chagrijnig worden. Maar je kan het ook veranderen in iets moois! Dat is wat Manon samen met kunstenaar Sander gaat doen.

Plastic omsmelten tot edelstenen

Kijk, koelkasten zijn natuurlijk hartstikke fijn. Zij zorgen ervoor dat ons eten minder snel bederft. Alleen dat koud houden kost heel veel energie. Van alle huishoudelijke apparaten is de koelkast een van de grootste energieslurpers. Maar, het kan gelukkig ook anders. Er was eens een land, ver, ver weg. Een duurzaam land vol magie en mysterie. En in dit land vindt men een geheimzinnig deurtje. Is het een Hobbit-huisje, een portaal naar de onderwereld? Nee! Het is een...Koelkast. Maar wel een hele vette. Floris is ontwerper. Hij maakt hele toffe, duurzame dingen. Zoals bijvoorbeeld: Een ondergrondse koelkast. En deze is dus een stuk zuiniger dan die ik thuis heb. Sterker nog, hij gebruikt helemaal geen energie. Wat goed. Mag ik misschien even binnenkijken? Jazeker. Wow! Het is gewoon echt... Maar dit zijn wel 10 koelkasten! Het zijn er wel 30 bij elkaar. Hier kan je heel veel eten in kwijt. Ook wel veel donuts, denk ik. Donuts, appels, kaas. Maar waar sta ik nu eigenlijk precies in? Je staat in een bal van twee meter doorsnee. Met z'n bodem ligt-ie in het grondwater. Het grondwater is in heel Nederland 10 graden. Dus als-ie in het grondwater ligt is deze ruimte ook 10 graden. En de aarde gebruiken we als isolatiedeken. Dus omdat-ie met z'n kontje in het koude grondwater zit. Is het hierbinnen koud genoeg om eten te bewaren? Ja. Wauw. Ik zie hier allemaal lekkere dingen liggen. Mag ik misschien een mandarijntje pakken? Zeker. Kan je vangen? Yes. Oe! Dank je. Alsjeblieft. Maar Floris, hoe ben je op het idee gekomen om zo'n bol te bouwen? Wat ik gek vond is dat we koelkasten in onze huizen hebben. Enerzijds zijn we bezig om ons huis te verwarmen en anderzijds zijn we bezig de koelkast heel koud te maken. Dat kost dubbel energie. Ja. En kan je hier echt alles bewaren? Het gekke is dat we veel te veel dingen in onze koelkast bewaren. In onze koelkast is het 6-7 graden. Groentes hoeven daar bijvoorbeeld niet in, maar die zie je daar vaak. Als je een kelder hebt dan kan de koelkast die je hebt veel kleiner. Precies. Dus ook veel minder energie wat-ie dan verbruikt. Absoluut. Eh, wat nou als je thuis geen tuin hebt? Daar hebben we iets op bedacht. Kom maar mee. Oke. Ja... zoiets. Hoppa! Dit is inderdaad wel een bouncy weg! Oke dan. Toppie! Tadaa! Nou, goeie plek, Manon. Thanks. Dit is mijn favoriete wandelplek. Hier komen Remy en Toon nooit. Dan gaan we hier jouw ondergrondse koelkast bouwen. Aan de slag! Even deze open. Leg 'm hier maar voor hoor, komt goed. Whiteboard. Essentieel. Eh, wat we gaan doen is: We gaan een hele kleine versie maken. We hebben hier de grond. En we graven hier een gat van een meter diep. Waarom moet-ie zo lang zijn? Je wilt zo diep mogelijk komen want hier zit de koude en het grondwater. En dan zetten we hier een buis in. Buisje. Oeh! Dan hebben we dus die buis van een meter diep. We willen uiteindelijk jouw donuts helemaal hier hebben. Dus we moeten een bodempje maken en een deksel maken. Die maak je iets groter dan de buis. Dan blijft hij er goed op. Ja. Kom maar op met die zaag. Dekseltje, helemaal af. Het is wel goed om die donuts in een potje te doen. Anders komen er andere beestjes bij en zijn ze op voordat jij er bent. Jullie ga niet opgegeten worden door Remy en Toon. Jullie zijn van mij. We hangen het potje op deze hoogte. Die hangen we aan een touwtje en doen we hier een soort haak. Maken we hier vast een knoopje. Wauw! Eens kijken of-ie hangt? Nou, dit ziet er goed uit! Nu moeten we alleen nog een gat gegraven, toch? Ja. Kijk! Je hebt ervoor gestudeerd. Hahaha. De laatste grondlaag. Jij hebt makkelijk praten. Hoezo? Jij staat niks te doen! Nou, Manon, daar ga je. Ja. Je eigen ondergrondse koelkast. Oke. Klaar voor? Go! Oke. Er even op springen. Gaat dat werken? Oe! Zo! We gaan hier een handje kiezels gooien zodat het vocht weg kan lopen en dan blijft het zo droogmogelijk. Perfect. Vroeger zaagden ze 's winters grote ijsschotsen en die legden ze onder op de kelder, dat heette ijskelders. Dan doen we hier een blok ijs in... zodat jouw donuts nog langer goed zijn. Oe! Wauw! Hij past precies! Echt, he! Aan jou de eer om de donuts erin te doen. Oke. Ik bedoel, eentje dat kan op zich toch wel? Het zijn jouw donuts. Oke, jongens. Klaar voor? Ja? Dag, jongens. Ja! Hij past! Top! Oke, nu er een beetje zand overheen...dan kunnen Remy en Toon 'm nooit vinden. Oke! Eh...ik moet 'm alleen zelf wel terug kunnen vinden. Mag ik misschien nog heel eventjes je camper lenen?Ga je gang. Is-ie mooi of niet? Blijf koel, he, jongens!

Hoe houd je eten koel zonder koelkast?

Koelkasten verbruiken veel energie. Ontwerper Floris heeft daar iets op bedacht: een ondergrondse ruimte die je voedsel koelt met behulp van grondwater. Manon wil ook wel zoiets om haar donuts koel te houden!

In een natuurlijke koelkelder

Yes! Woehoe! Ik ben zo blij! Vandaag ben ik op zoek naar misschien wel het tofste dier van Nederland. Een echte visliefhebber. Ik heb het over de koning van het water. Niemand minder dan de otter. Het zou ZO vet zijn als we hem vandaag zouden vinden. Vroeger was de otter in Nederland uitgestorven. Maar 20 jaar geleden zijn er speciaal voor de otter natuurgebieden opgeknapt. En sindsdien gaat het heel goed. Gelukkig maar. Ahh, kijk dan hoe schattig. Yo! Egbert! Hee, goedemorgen! Egbert is boswachter in de Weerribben. Als iemand de otter kan vinden is hij het wel. Goedemorgen. Ja. Mag ik aan boord komen? Natuurlijk. Ga zitten. Oh, nou... Egbert...hoe groot is de kans dat we otters gaan tegenkomen? Otters zijn heel schuw. Die zie je voornamelijk 's ochtends vroeg of 's avonds laat in de schemer. Maar er is een kans. Oke. Deze zag ik hier gister nog. Nee. Je hebt een filmpje gemaakt. Nee! Maar dit... Dit is gewoon overdag. Ja. Hoe kan dat? Dat is een moeder met jongen. Overdag leren ze de jongen zwemmen, jagen, spelen. Kunnen ze het goede voorbeeld volgen. Ik wil dit ook zien! Kunnen we gaan? Gaan we doen. Yes! Echt heel mooi hier. Ja, super, he. Dat dit jouw werkplek is. Dit is mijn kantoor. Dit is toch top, jongens. Hier zat het nog een specht te roffelen. Ook ijsvogeltjes komen hier voor.  Dat is zo'n kleine blauwe, toch? Klein en blauw. Prachtig. Wie weet zien we die nog wel. Dit is trouwens ook wel leuk om te laten zien. We gaan hier even aan land. Tatadata! Aah! Ik verklaar dit land eigendom van Zapp your planet. Ja, kom maar. Ja, prima. Die blijft wel liggen. Poeh! Maar wat is dit dan? Dit is het trilveen. Ik voel het inderdaad wel een beetje. O, man! We zakken er zo meteen doorheen! Nu stoppen. Hier zit echt water onder. We lopen over water. Het drijft op het water? Ja. Hoe blijft dit dan drijven? Al die planten hebben wortels. Die groeien in mekaar, die zijn helemaal verstrengeld. Die drijven op het water. Daardoor kunnen wij er overheen lopen. Ze houden elkaar vast en dat houdt zich boven water. Hartstikke leuk maar ik kwam hier natuurlijk voor de otters. Egbert, wat zit er in het water hier wat die otters zo lekker vinden? Heel veel vis, zeelt, paling, mosselen. Dat heb ik wel eens gezien. Leggen ze een steentje op hun buik en maken ze de mossel open. Dat zijn zeeotters, hier zwemt de Europese otters. Oke. Ja! Hier kunnen otters zitten? Ik weet bijna zeker...dat ze hier gezeten hebben. Ik weet niet of ze er nu zitten...maar we gaan even zoeken. Waar moet ik op letten? Nou, wat ze vaak doen is een bepaalde locatie markeren met otterpoep. Poep? Is dit iets of is dit...Nee, dat is een stukje aarde. O. Egbert, misschien heb ik hem nu wel echt. Ja, zeker weten. We hebben iets! Gaan we kijken of er een visgraat in zit. Ja. Schubben hier. Het kan van een paling zijn? Of een kleine snoek. Een snoek? Ja. De otter staat bovenaan de voedselpiramide. Boven de snoek. Moet-ie überhaupt nog bang zijn voor andere roofdieren? Of kan hij lekker zijn gang gaan? De grootste vijand is de mens. Er wordt toch niet op 'm gejaagd? Nee, ik zal het je laten zien. Hoorde je dat? Nee. Ik hoorde niks. Ik zou hier niet over durven steken als ik een otter was. Daarom is de mens eigenlijk de grootste vijand van de otter. De otter wil van het ene natuurgebied naar het andere. Dan steekt-ie de weg over met gevaar voor eigen leven. Je hebt 450 otters in Nederland en er worden jaarlijks tussen de 100 en 150 dieren doodgereden. We hebben daarom een otterraster geplaatst. Dat is dit? Ja. Hier hou je de otter mee tegen. Die wordt gedwongen naar de otterpassage toe. Daar kan hij veilig onderdoor naar het andere gebied gaan. Wat was dat? Volgens mij worden we in de gaten gehouden. Dit is dan die otterpassage. Je ziet hier allemaal sporen van de otter. Je ziet dat er veel gebruik van wordt gemaakt. Hier een mooie print. Een, twee, drie, vier, vijf. Dat is van de otter. En hier heb je bewijs: otterpoep. Dit is echt een dikke drol. Hahaha. Hoezo zwemmen ze niet door het water? Hoezo willen ze liever over het land lopen? Dat weten wij eigenlijk niet. Ze hebben een voorkeur om over het land naar de andere kant te gaan. Ik vind het echt super dat jullie dit hebben gebouwd. Maar er gaan er toch nog zoveel dood. Kan ik niet iets doen? Ik heb nog een mooi klusje voor jou. Echt? Ja. Hee, Remy! Heel goed. Otterpoep is heel belangrijk voor onderzoek. Als je klaar bent mag je het raster schoonmaken. Goed bezig, Remy! Alles voor de otter! Nou, dat raster is schoon. Heb jij al een otter gespot? Ik niet. Ik weet nog wel een ander plekje. Wow, wat een vette plek. Dit is de plek waar vaak otters gespot worden. Je moet ontzettend veel geduld hebben. En heel stil zijn natuurlijk. Kijk, een aalscholver. O, joh! Die is ook aan het vissen. Zie je hem? Egbert, ijsvogel! Daar op die tak, dat is er toch een? Die blauwe. Fantastisch. Mooi, he. Wow. Fantastisch, Remy. Daar gaat-ie! Kijk, kijk. Heb je hem weleens zo dichtbij gezien? Nee, nee. Serieus? Nee, echt niet. We hebben een primeurtje, jongens. En ondertussen zwemt die otter waarschijnlijk onder ons door. Helaas. Egbert, onwijs bedankt voor vandaag. Ik heb ziek veel gezien. Jammer dat we de otter niet hebben gezien. Het blijven schuwe dieren. Misschien volgende keer beter.

Waar leeft de otter in Nederland?

Er zijn steeds meer otters in Nederland. Je moet alleen wel goed zoeken om ze te spotten. Remy gaat op pad met boswachter Egbert in natuurgebied De Weerribben in Overijssel.

Goed verstopt in natuurgebied De Weerribben

O, nee! Het palmalarm! Dat is voor alle dingen waar palmolie in zit. Zoals deze pindakaas. Maar, er is een probleem met palmolie. Vandaag gaan wij op zoek naar een alternatief. Dit is Lab Leven. Dit is nou palmolie. Ehm, vettig. Het heeft niet echt een geur of smaak. En het zit dus echt overal in want het zorgt ervoor dat iets lekker smeuïg wordt. Zoals deze pindakaas. En het allerbeste is: Het is supergoedkoop. Daarom zit het overal doorheen. Crackers. Ontbijtkoek. Chocolaatje. Chips. Het zit zelfs in... douchegel? Oke, er staat ook geen palmolie op...maar er zijn wel 200 verschillende soorten stoffen... die van palmolie kunnen zijn gemaakt. Sodium lauryl sulphate...polysorbate-20, polysorbate-80, polysorbate-85. Ethylhexyl hydroxy... Ethyelhexyl hy....Ethylhexyl hydroxys... ster... ios. En: sodium laureth sulfate. En weet je wat nou het probleem is met die palmolie? Palmolie komt van de oliepalm, een palmboomsoort. En die groeit normaal gesproken in een nat en warm klimaat...waar bijvoorbeeld ook een regenwoud kan groeien. Maar omdat palmolie zo populair is worden hele stukken van het regenwoud platgebrand om daar oliepalmplantages neer te zetten. En dat regenwoud waar normaal gesproken dieren in leven verdwijnt dus helemaal. Dat is bijvoorbeeld ook de reden waarom orang-oetans worden bedreigd. Hoog tijd dus voor een alternatief. Hee, Rene. Hai. 
Deze groene drab, is dat het alternatief voor palmolie? Ja. Wat zie ik hier? Dit zijn algen. Die zitten ook bij mij in de vijver, toch? Dit zijn niet dezelfde, dat is een andere soort. Deze soort is in staat om olie te maken. Net als de oliepalm. Ja. Eigenlijk zijn het hele kleine oliepalmpjes. Hier heb je een fles. Wauw. Ik heb wel een paar algjes gemorst maar de meesten heb ik wel gevangen. Ik ga gewoon een, twee...Jaja. Een, twee, hop! Ken je die groene limonadesiroop? Een smoothie. Ja, precies! Een spinaziesmoothie, daar lijkt het op. Oe. Zo. Hahaha. Sorry, jongens. Oke. En dit gaat zo meteen heel hard ronddraaien? Ja. Dan is de waterlaag boven en de algen beneden. Oke. En nu moeten we even wachten. Oke. En eh... hoelang duurt dat ongeveer? 10 minuutjes. Oke. We kunnen ondertussen kijken hoe de algen eruitzien...onder de microscoop. Leuk. Wat ik nu zie is EEN druppeltje uit de fles die ik net had? Dit is EEN druppeltje uit die fles. Hoe vaak is dit vergroot? Duizend keer. O, je ziet heel duidelijk die groene bubbeltjes. Dat is een enkele algencel. Ja. En die is groen. Daaromheen zie je witte, blauwe belletjes. Ja, klopt. En dat is de olie. Rene, ik moet zeggen, ik vind dit heel vet. Dat is het ook. Nou, dan kunnen we ze er voorzichtig uithalen. Hierboven zie je een waterlaag en hieronder...dat zijn de algen. Uit deze algjes gaan we de olie halen. Oke. We nemen de algen en gaan ze eerst vijzelen. Losse cellen hebben een celwand, binnen die cellen zit de olie. Die celwand moet stuk zodat die olie er makkelijk uit kan. Al die miljarden cellen. Ja. Oke. Zo. Het ruikt een beetje naar een zeehondenverblijf. Hahaha. Snap je het? Ja. Dan gaan we er nu oplosmiddel bij doen. Oke. Met dat oplosmiddel kunnen we de olie scheiden van de algen. Je ziet er echt al een laag op liggen. Ja. Dank je. Dat ziet er goed uit. Dit is de algenolie. Waarom is dit dan zo'n goed alternatief? Voor algenolie hoef je geen regenwoud te kappen. Oke. Je kan algen overal produceren waar het zonnig is. Bijvoorbeeld in de woestijn? Daar zou je algen kunnen groeien. Wat goed. Ik ga hier lekkere pindakaas mee maken, denk ik. Oke, daar gaan we. Wow! Mmm. Regenwoudvriendelijke pindakaas. Heerlijk. Joejoe! Sodium laureth sulfate? O, nee!

Hoe maak je regenwoudvriendelijke pindakaas?

In veel producten uit de supermarkt zit palmolie verwerkt. Palmolie is smeuïg en goedkoop, maar voor de productie ervan worden regenwouden en de diersoorten die daarin leven bedreigd. Gelukkig is er een milieuvriendelijk alternatief: olie van algen.

Met algenolie in plaats van palmolie

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Zapp Your Planet

Type videos