Klas 4/5/6

Examenvideo's bij geschiedenis (havo/vwo) over tijdvak 10: Televisie en computer (vanaf 1950) / Tweede helft 20e eeuw. 

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Clipphanger logo

Clipphanger 

Clipphanger op Youtube

In de 18e eeuw begint in Europa de Verlichting. Door de ontwikkeling van de wetenschap veranderen onze ideeën over de maatschappij. Weet jij wat de Verlichting precies inhoudt? Test je kennis in de quiz. 

Quiz over denkers en ideeën

Wat weet jij over de Verlichting?

Aardrijkskunde examenquiz

Test of jij goed bent voorbereid op je examen aardrijkskunde! Wat weet je van platentektoniek, de koolstofkringloop en oceanische circulatie? Klik op de afbeelding om te beginnen.

Examenquiz bij aardrijkskunde voor vwo

Wat weet jij over de aarde als natuurlijk systeem?

Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

In 1951 is de televisie toegevoegd aan het medialandschap. Tot die tijd had je alleen de krant en de radio. Behalve een nieuwsfunctie krijgt de televisie ook steeds meer een sociale functie: televisiekijken wordt een moment van gezelligheid. In de loop der jaren is de televisie veel veranderd, maar nog steeds is het een geliefd medium. 

Quiz over de kijkbuis

Wat weet jij over de televisie?

Groep 1/2

Groep 3/4/5

In het schooljaar 1963-1964 begint Schooltv met het maken van tv-programma's. Inmiddels is Schooltv veel veranderd en zijn we niet meer op tv maar online te vinden. In de afgelopen 60 jaar zijn er veel programma's gemaakt. Wat zijn jouw favorieten?

Schooltv vroeger

Van televisieprogamma's tot online platform

60 jaar Schooltv

HistoClips zijn korte, krachtige en boeiende programma’s over uiteenlopende geschiedenisonderwerpen, met veel toepassingsmogelijkheden voor in de lessen.

Histoclips

De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten waren in 1945 de grote overwinnaars van Duitsland en Japan. Na de oorlog kwamen zij met elkaar in conflict over hun invloedssferen en de verdeling van Duitsland.

Berlijn en de Koude Oorlog

Andere Tijden in de klas

In 1959 greep Fidel Castro samen met een groep rebellen de macht in Cuba. Hij beloofde het volk een beter leven, zonder onderdrukking. Een groep Nederlandse studenten mag op bezoek naar het land. Ze zijn enthousiast, naïef, niet kritisch genoeg. Want de revolutie heeft een prijs: grote tekorten door de handelsblokkade en politieke tegenstanders worden opgesloten of geëxecuteerd.

Cuba onder Fidel Castro

Vak: geschiedenis. In 1956 breekt er een opstand uit in Hongarije. De straten van Boedapest stromen vol met demonstranten die eisen dat het Russische leger uit Hongarije vertrekt. De opstand wordt bloedig neergeslagen en zorgt voor een stroom van vluchtelingen. Drie Hongaarse vluchtelingen die naar Nederland zijn gekomen vertellen hun persoonlijk verhaal.

Hongaarse vluchtelingen

Vak: geschiedenis. Op 9 november 1989 valt de Berlijnse muur maar daar ging een spannende periode aan vooraf. Duizenden inwoners van de DDR proberen in de zomer van 1989 via de West-Duitse ambassade in Praag naar het Westen te vluchten. En dat net op het moment dat alle ogen op de DDR gericht zijn wegens de viering van haar 40-jarig bestaan.  

De trein naar de vrijheid

Van het een kwam het ander. Het onderbuikgevoel van de luitenant-kolonel. Dit is Stanislav Petrov. Hallo, ik ben Stanislav Petrov. Stanislav was luitenant-kolonel in de Russische luchtmacht. Het was een spannende fase in de Koude Oorlog. Een periode waarin Amerika en de Sovjetunie elkaar ontzettend wantrouwden. Amerika organiseerde provocerende militaire oefeningen. Daardoor was de president van de Sovjetunie, Joerie Andropov, op zijn hoede voor een Amerikaanse verrassingsaanval. Het was aan Stanislav om het waarschuwingssysteem voor nucleaire aanvallen in de gaten te houden. Bij een aanval van Amerikaanse raketten moest hij direct zijn superieuren bellen. Zij konden, met een simpele druk op een rode knop, een nucleaire tegenaanval inzetten. Beide partijen hadden zoveel atoomwapens dat ze de hele wereld konden vernietigen. Het was net na middernacht toen Petrov op de radar vijf rode stippen zag verschijnen. Als hij het scherm moest geloven, zouden vijf raketten Moskou binnen enkele seconden vernietigen. Er was geen tijd te verliezen. Hij moest direct alarm slaan. Maar hoe betrouwbaar was het systeem eigenlijk? En waren vijf raketten niet wat weinig voor een serieuze Amerikaanse aanval? Zijn team keek hem vol spanning aan. De tijd drong. Petrov wist dat een verkeerde keuze de dood van velen zou betekenen. Het zweet droop van zijn gezicht. Petrov pakte de telefoon. Toch besloot hij zijn superieuren niet te waarschuwen. Zijn onderbuikgevoelens vertelden dat dit een vals alarm was. De juiste keuze, zo bleek. Had hij wel zijn militaire leiding gewaarschuwd, dan was de kans groot dat zij wel op de rode knop hadden gedrukt, met een nucleaire oorlog als gevolg. En zo kwam van het een het ander. En leidde niets doen, tot het redden van de wereld. Een kleine gebeurtenis had grote gevolgen. Maarja, zal je denken. Misschien maken mensen wel elke dag beslissingen waardoor de wereld niet vergaat. Dat heeft alleen niemand door. Hoe vertellen we de geschiedenis van dingen die niet zijn gebeurd? En wat was er nog meer aan de hand waardoor de wereld niet verging tijdens de Koude Oorlog?

Van het een kwam het ander

Het is 26 september 1983, midden in de Koude Oorlog tussen de VS en de Sovjetunie. In Moskou rinkelen de alarmbellen voor een naderende Amerikaanse kernaanval. Maar Stanislav Petrov houdt het hoofd koel. Zijn onderbuikgevoel zegt: dit is vals alarm. Petrov besluit de Sovjet-legertop niet in te lichten, en gelijk had ie. Van het een kwam weer het ander. Petrovs beslissing om niets te doen, behoedde de wereld voor een nucleaire oorlog.

Het onderbuikgevoel van de luitenant-kolonel

Indonesië ligt in Zuid-Oost Azië. Vroeger heette het Indië. Sinds 1815 is Nederland de baas in Indië. Het is een kolonie van ons land. In de twintigste eeuw vinden steeds meer Indiërs dat ze hun land wel zelf kunnen besturen. De Nederlanders willen dat niet horen. Indië is van hen. In 1942 bereikt de Tweede Wereldoorlog ook Nederlands-Indië. Japan staat aan de kant van de Duitsers en verovert al snel Nederlands-Indië. Veel Nederlanders worden in kampen opgesloten. Jappenkampen noemen ze die. Het leven in die kampen is erg slecht. Er is weinig te eten en veel mensen worden ziek. In 1945 eindigt de Tweede Wereldoorlog. De Japanners trekken zich terug en de Nederlandse regering wil gewoon weer de macht hebben in Indië. Maar twee Indonesiërs, Soekarno en Hatta grijpen hun kans. Ze roepen de onafhankelijkheid van Indië uit. Indië moet vrij. De Indonesiërs willen nu een eigen staat: Indonesië! Nederland stuurt soldaten naar Indië om dat tegen te gaan. Indië is een Nederlandse kolonie en dat moet zo blijven, vindt de regering. Na vier jaar vechten en honderden doden geeft Nederland de strijd op. De kolonie Nederlands-Indië bestaat niet meer. Het is sinds 1949 een onafhankelijke staat: Indonesië.

Nederlands-Indië wordt Indonesië

In 1945 roepen de Indonesiërs Soekarno en Hatta de onafhankelijkheid uit. Indië moet vrij! Na vier jaar vechten met de Nederlanders is Indonesië in 1949 eindelijk een onafhankelijke staat.

Onafhankelijkheid

In Indië komen er steeds meer Nederlanders die kritiek hebben op de slechte behandeling van de bevolking. Ze vinden dat de kolonie niet alleen mag worden gebruikt om geld te verdienen en de bevolking uit te buiten. De mensen daar hebben ook recht op ontwikkeling. En dus moet ook het geld verdiend in Indië daar worden uitgegeven. De Nederlandse Regering raakt overtuigd en laat wegen en spoorwegen aanleggen, bouwt ziekenhuizen en scholen. Een kleine groep Indiërs studeert aan de universiteit. Daar leren ze over democratie, vrijheid en onafhankelijkheid. De studenten raken ervan overtuigd dat ook Indië onafhankelijk en vrij moet zijn. Twee van hen, Soekarno en Hatta, worden de leiders van die beweging. Ze willen niet langer tweederangsburgers zijn in hun eigen land. Ze willen hun land zelf besturen.
De eisen van Soekarno en Hatta gaan de Nederlandse Regering veel te ver. Bovendien zorgen ze voor grote onrust. De Regering heeft maar één antwoord: “opsluiten die mannen!”. Soekarno en Hatta worden jaren vastgezet. Maar ze hebben een beweging in gang gezet die niet meer te stoppen is. Toch willen de Nederlanders de kolonie niet opgeven. Ooit zal Indië zelfstandig worden, maar hoe en wanneer, dat maakt Nederland uit.
Alles verandert wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Die zal de verhouding tussen Nederland en de kolonie definitief veranderen.


Onafhankelijkheid van Indië

Steeds meer mensen willen een onafhankelijk Indië. Twee studenten Soekarno en Hatta starten een beweging die strijdt voor onafhankelijkheid. Als zij opgepakt worden, is de beweging die zij in gang hebben gezet niet meer te stoppen.

De dekolonisatie onder Soekarno en Hatta

Onafhankelijkheid  van Nederlands-Indië

Een oude, vriendelijk ogende man. Kaal, een brilletje, en gekleed in doeken. Zo is Mahatma Gandhi over de hele wereld bekend. Vriendelijk, ongevaarlijk misschien. Maar wel een icoon. En meer strijder dan je zou zeggen. 
Gandhi leeft honderd jaar geleden in India, één van de dichtstbevolkte landen ter wereld. In India zijn dan de Engelsen de baas geworden. Zij hebben het land gekoloniseerd, zoals dat heet. Hoewel ze in India met veel meer mensen zijn, kunnen ze niet op tegen het leger van de Engelsen en hebben ze in hun eigen land niks meer te vertellen.
Gandhi wil hier een einde aan maken en India onafhankelijk maken. Niet door te vechten, maar door te protesteren zonder geweld te gebruiken, bijvoorbeeld door te spinnen!
In India wordt door het hele land heel veel katoen verbouwd, waar je kleding van gemaakt wordt. Het katoen wordt door de Engelsen naar Engeland verscheept en hier maken ze er in textielfabrieken kleding van. De Engelsen brengen de kleding weer naar India om het met winst te verkopen. Gandhi roept de Indiërs op om geen Britse kleren meer te kopen maar gewoon eigen kleren te maken van het eigen katoen. Zo wordt het spinnewiel het symbool van de Indiase onafhankelijkheid
Gandhi krijgt hele groepen Indiërs aan het spinnen en wint daar ook iets heel belangrijks mee: eigenwaarde en trots. Wij kunnen het prima zelf en hebben de Engelsen helemaal niet nodig hier.
Gandhi organiseert massale protestmarsen om duidelijk te maken dat Indiërs onafhankelijk willen worden. Engeland is alleen niet van plan om haar kolonie zomaar op te geven en gebruikt geweld om de protesten neer te slaan. Duizenden Indiërs worden gearresteerd.
Maar dit was de kracht van Gandhi, juist door zelf geweldloos te protesteren, door niet te doen wat de Engelsen willen, en je ook niet te verdedigen als er op je ingeslagen wordt. ZO toon je aan dat de Engelsen slechte manieren hebben en dat de Indiërs het volste recht hebben om onafhankelijk te worden. Om de baas te worden in eigen land.
Het wordt voor de Engelsen heel moeilijk  om hier tegen te blijven strijden en de Indiase onafhankelijkheid komt steeds dichterbij. Een onafhankelijk India waar miljoenen mensen wonen. 
Maar wel mensen die onderling sterk van elkaar verschillen. Een belangrijk verschil is bijvoorbeeld de godsdienst. De twee grootste groepen gelovigen in India zijn de moslims en die hindoes. En die leven op gespannen voet met elkaar.
Gandhi hoopt dat India onafhankelijk kan worden met vredig naast elkaar levende gelovigen, maar dat is hem niet gelukt. 
Terwijl de Britten zich terugtrekken, breken in India bloedige gevechten uit tussen moslims en hindoes. De voormalige kolonie valt uiteen en Pakistan, waar voornamelijk moslims wonen, wordt losgemaakt van India. Beide landen zijn dan onafhankelijk, maar dus niet samen. Er komt een enorme volksverhuizing op gang tussen de landen. Hindoes vluchten uit Pakistan en moslims uit India. Ongeveer een miljoen mensen komen om. 
Door al het geweld viert Gandhi de onafhankelijkheid niet mee. Hij besluit te vasten, niet meer te eten. Dat doet hij net zo lang tot het geweld tussen hindoes en moslims zal stoppen. Het lukt, maar voor even. 30 januari 1948 wordt Gandhi vermoord door een extremistische hindoe.
Gandhi is tijdens zijn leven al een held, door zijn geweldloze strijd voor gelijke rechten en voor onafhankelijkheid. Na zijn dood is zijn heldendom alleen nog maar groter geworden. Denk jij dat je vrede kan krijgen zonder geweld te gebruiken?


Mahatma Gandhi

Mahatma Gandhi leefde 100 jaar geleden in India. Hij wilde dat zijn land onafhankelijk zou worden van de Engelsen, die toen de baas waren in India. Hij werd wereldberoemd omdat hij niet protesteerde door te vechten, maar door geweldloos verzet.

Symbool van de Indiase onafhankelijkheid

De twee Korea's waren ooit gewoon één land. 
Waarom is dat ooit in tweeën gedeeld?
Daarvoor duiken we even in de geschiedenis, de Koreaanse cultuur is al 5000 jaar oud.
Het was een koninkrijk op het Koreaans schiereiland.
In 1910 werd het land gekoloniseerd door Japan, maar Japan werd in de Tweede Wereldoorlog uitgeschakeld.
De geallieerden vonden dat Korea niet klaar was voor zelfbestuur, maar het moest wel onafhankelijk worden.
Dus verdeelden de Amerikanen en de Russen het schiereiland, om nieuwe verkiezingen in goede banen te leiden.
Ze trokken daarvoor een willekeurige grens, de 38e breedtegraad. 
De Russen gingen over het noorden, de Amerikanen over het zuiden.
In 1947 werd het de Amerikanen duidelijk dat een hereniging er niet in zat.
Ze droegen de kwestie over aan de VN, die moest de nieuwe verkiezingen maar organiseren.
Die kwamen er in Zuid-Korea.
President Syngman Rhee riep in 1948 de Republiek Korea uit in Seoul, met een pro-westerse democratie.
25 dagen later riep Kim Il-sung de Democratische Volksrepubliek Korea uit in Pyongyang, met de Sovjetunie als modelstaat en Russische adviseurs.
Daarna trokken de Russen en de Amerikanen hun troepen terug.
Maar Kim Il-sung was ervan overtuigd dat Korea weer één land moest worden, dus viel hij in 1950 het zuiden binnen.
Noord-Korea was beter bewapend, had een betere industrie, dus die hereniging zou een makkie worden. Hij had bijna heel Zuid-Korea veroverd.
Maar hij had er niet op gerekend dat Amerika Zuid-Korea te hulp zou schieten.
Het lukte de VS bijna om heel Noord-Korea in te lijven bij Zuid-Korea. Amerikaanse troepen kwamen zelfs bijna tot de Chinese grens.
Toen greep China in en stuurde een leger. 
De oorlog eindigde in 1953 met een wapenstilstand, formeel zijn de landen nog altijd in oorlog.
Tussen de landen is een gedemilitariseerde zone waar de legers van beide landen continu tegenover elkaar staan. 
Door de grens werden ook families van elkaar gescheiden. Tegenwoordig mogen zij elkaar af en toe wel zien.
Nog altijd in China een bondgenoot van het noorden en geeft de VS militaire bescherming aan het zuiden.
De streep die ooit random werd getrokken is daarmee uitgegroeid tot één van 's werelds meest beladen grenzen.

Waarom zijn er twee Korea's?

Ooit was Korea gewoon één land. Na de Tweede Wereldoorlog is het land opgedeeld in een communistisch en een kapitalistisch deel, die formeel nog steeds met elkaar in oorlog zijn.

Oorlog en wantrouwen tussen Noord-Korea en Zuid-Korea

Hij is de man die de Egyptenaren weer trots maakt: Gamal Abdel Nasser. De man die het Suezkanaal nationaliseert. En vooral de man die de Britten het land uit stuurt.
De Britten hielden ook nadat Egypte in 1922 onafhankelijk was geworden, een dikke vinger in de pap. Zo zijn Britse troepen aanwezig om het Suezkanaal te beschermen: een belangrijke doorvaar route naar Brits Indië. En ze zijn goed bevriend met de Egyptische koning Faroek. Maar de koning is niet populair, vanwege zijn banden met de Britten en corruptie. Hij wordt in 1952 verjaagd door een groepje militairen, onder wie ene Nasser.
Een paar jaar later, in 1956, wordt Nasser president van Egypte. Nasser wordt erg populair, zeker als hij besluit het Suezkanaal te nationaliseren. Dat gaat niet zonder slag of stoot. De Suezcrisis ontstaat. Israëlische, Britse en Franse troepen proberen het kanaal in handen te krijgen. Dat lukt voor even, maar onder grote druk van onder andere de VS, wint Egypte. De Britten moeten weg. Het is een overwinning die overal in de Arabische wereld met gejuich wordt ontvangen. Nasser is een held: hij krijgt eerst de koning weg en nu de Britten. 
Nasser wil graag dat de Arabieren één grote staat vormen. Een voorproefje hiervan ontstaat als Egypte samen met Syrië de Verenigde Arabische Republiek vormt. Irak en Jemen zouden mogelijk ook mee gaan doen. Maar het project strandt al na drie jaar en is in 1961 voorbij. Nassers ideeën over opkomen voor jezelf, je verzetten tegen westerse bemoeienis en het promoten van Arabisch socialisme krijgen een eigen naam: Nasserisme. Wat Nasser doet en zegt is een inspiratiebron voor andere landen. En dus ontstaat er onrust in de regio, bijvoorbeeld in Libanon en Irak. In Irak leidt dat tot het einde van de monarchie, zoals dat ook in Egypte was gebeurd. 
Nasser en zijn ideeën blijven nog jaren populair tot er weer een nieuwe oorlog uitbreekt. De oorlog van 1967 tegen Israël pakt slecht uit voor Egypte en daarmee voor Nasser. Egypte wordt vernederd door Israël. Nasser biedt zijn ontslag aan, maar het volk vraagt hem te blijven.  
Een paar jaar later, in 1970 sterft Nasser. Het volk huilt. Door zijn dood verliest het Nasserisme aan invloed. Hoewel het seculiere Arabisch-nationalistische gedachtegoed tot op de dag van vandaag leeft in het Midden-Oosten, komt een andere ideologie steeds meer in opkomst: het islamisme, het idee van een politieke islam. Nasser zal zich omdraaien in zijn graf.

Het Midden-Oosten

In 1922 wordt Egypte onafhankelijk van Groot-Brittannië, maar de Britten blijven veel invloed houden op het land. Zo houden ze toezicht op de internationale vaarroute tussen Europa en Azië, het Suezkanaal. Als in 1956 Nasser aan de macht komt, verandert dat. Hij besluit het kanaal te nationaliseren en stuurt de Britten naar huis. Het is een grote overwinning voor het Egyptische nationalisme.

De Suezcrisis

Een groot deel van de 20ste eeuw is Nederland in de ban van… De Verzuiling. In zo’n verzuilde maatschappij leven bevolkingsgroepen behoorlijk gescheiden. Zo zijn er bijvoorbeeld protestants-christelijke en Katholieke Nederlanders, en die komen mekaar nauwelijks tegen. Als jouw ouders toevallig katholiek zijn, dan word jij gedoopt in de katholieke kerk, speelt bij de katholieke voetbalclub, en leest daarna de katholieke krant in de rij bij de katholieke bakker: ‘1 hostie graag!’

Naast de religieuze zuilen staan nog een arbeiderszuil, een algemene zuil en nog wat bijzuiltjes. Die verzuiling komt voort uit de opkomst van het christelijk onderwijs en de invoering van het algemeen kiesrecht. Hierdoor gaan mensen zich meer en meer verenigen op basis van levensovertuiging of geloof. Vooral de gelovigen vinden het eigenlijk wel knus in hun eigen fijne zuiltje. Geen last van die rare ongelovigen, de verzuiling is de filterbubbel van de fifties.

Vanaf de jaren 60 beginnen de kerken leeg te stromen, en hangen de mensen meer en meer voor de teevee. Alle zuilen hebben natuurlijk ook eigen omroepen. Maar ja, als de katholieken vanavond niet uitzenden… dan kijken we stiekem toch een keer naar de arbeiders? Langzaam maar zeker brokkelen die ooit zo mooie zuilen af. Zo raakt Nederland ontzuild, maar ook weer ontzettend gezellig.

Clipphanger

Vanaf de jaren 50 is Nederland verzuild in een katholieke, protestantse, socialistische en liberale zuil. Iedereen blijft het liefste veilig in zijn eigen zuil, met zijn eigen omroep en zijn eigen krant. Verzuiling is eigenlijk de filterbubbel van de jaren 50.

Wat is verzuiling?

De jaren zestig in de klas

Jongeren krijgen tegenwoordig zakgeld. Maar in 1960 is dat nog anders. Er wordt zes dagen per week hard gewerkt en geld voor luxe is er nauwelijks. Maar de jaren 60 zet alles op zijn kop: iedereen gaat meer verdienen, de welvaart neemt toe, het leven wordt makkelijker voor iedereen. Vakanties, vrije tijd, kleurentelevisies en brommers zijn ineens binnen handbereik voor iedereen! Er is zoveel werk dat er gastarbeiders uit het buitenland gehaald worden. Maar de welvaart kent ook zijn schaduwzijde: milieuvervuiling.

Welvaart

EenVandaag in de klas

Vak: geschiedenis. In de jaren zestig van de vorige eeuw zet de Provobeweging Amsterdam op stelten. Deze anarchistische beweging voert actie voor zaken die we nu heel normaal vinden, zoals vrijheid van meningsuiting en tegen milieuverontreiniging. Ze zijn tegen oorlog en materialisme en voor vrede en vrije liefde. In veel opzichten zijn hun ideeën nu nog steeds relevant. Bijvoorbeeld na de aanslag op Charlie Hebdo in Parijs waarbij de vrijheid van meningsuiting opnieuw onder druk staat.

De rebelse stad

Al sinds jaar en dag wordt er op aarde gevochten. En dan niet alleen om de laatste appel op de fruitschaal, maar ook op grote schaal: OORLOG.
Toen de Eerste Wereldoorlog eenmaal voorbij was werd de Volkenbond opgericht. Dat eeeeh, ging toch niet helemaal goed, de Volkenbond viel uit elkaar en we kregen de Tweede Wereldoorlog te verduren. En toen die ellende eenmaal achter de rug was werden de Verenigde Naties opgericht, om als beschaafde en intelligente landen onder elkaar conflicten op te lossen door te praten. Diplomatie! Geen kogels, maar babbels.
Inmiddels zijn 193 landen lid van de Verenigde Naties, en dat zijn eigenlijk alle landen ter wereld behalve Luilekkerland en kookeiland. Wanneer er toch ergens oorlog dreigt te komen, dan is dat een zaak voor de VN-Veiligheidsraad. De Veiligheidsraad kan sancties instellen tegen landen, en zelfs militair ingrijpen. En dan komen de blauwhelmen in actie.
Ondanks de Verenigde Naties zijn er sinds 1945 toch nog talloze grote en kleine conflicten geweest in de wereld. Maar daarom is het maar goed dat we de VN hebben. Want hoe harder honden blaffen, hoe minder ze bijten. 

Als er ergens op de wereld oorlog dreigt, grijpt de VN in. Niet met wapens, maar met diplomatie.

Waarom is de VN opgericht?

Europa ligt in puin aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. De steden zijn verwoest, spoorwegen, bruggen, fabrieken; alles is kapot. Miljoenen mensen zijn omgekomen. “Dit mag nooit meer gebeuren” zeggen de mensen. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want hoe krijg je weer vertrouwen tussen landen die nog maar kortgeleden elkaars vijanden waren? Het antwoord lijkt simpel: samenwerken.
En het lukt: 6 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog sluiten zes landen waaronder Nederland een verdrag. Ze vormen de EGKS: de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Die samenwerking levert zoveel op, dat de landen verder willen samenwerken. Ze sluiten een nieuw verdrag en vormen nu samen de EEG: de Europese Economische Gemeenschap. De belangrijkste afspraak: goederen en mensen moeten vrij tussen de landen kunnen reizen. Tot nu toe moet elk land dat zijn producten in een ander land wil verkopen invoerrechten betalen. Er zijn strenge controles bij de grens.
Datzelfde geldt voor personen: als je naar België of Duitsland wilde reizen, werd je bij de grenzen altijd gecontroleerd bij zo’n douanepost. Hier zat dan een slagboom. Als je pech had, begon je vakantie met urenlang wachten bij de grens.
Maar door invoerrechten en grenscontroles op te heffen, wordt handel binnen de EEG makkelijker en de producten goedkoper.
Sinds 1985 is dat wachten afgelopen, want de grenzen tussen de EEG-landen zijn open.
De economische samenwerking levert zoveel voordelen op, dat steeds meer landen zich aansluiten bij de EEG. In 1992 krijgt de EEG een andere naam:
…de Europese Unie, met als leus “eenheid in verscheidenheid”. Kortom: we zijn allemaal anders, maar wij hebben één belang en dat is samenwerken.


De oprichting van de Europese Unie

Europa ligt in puin aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Hoe krijg je weer vertrouwen tussen landen die nog maar kortgeleden elkaars vijanden waren? Het antwoord lijkt simpel: samenwerken.

Van EGKS naar EU

De ontwikkeling van de EU

In 1951 begonnen 6 landen in Europa met een voorzichtige samenwerking. In de jaren erna leidde dit tot een Europese Unie met tientallen landen. Hoe kwam die groei tot stand?

Steeds meer landen werken samen

Het is een bekende uitspraak van de Amerikaanse oud-minister Henry Kissinger: ‘Als ik Europa wil spreken, wie moet ik dan bellen?’ Who you gonna call?
De meeste Europese landen werken samen in de Europese Unie. Alle lidstaten van die Unie sturen hun staatshoofden of regeringsleiders naar de Europese Raad. Die Raad bepaalt de hoofdlijnen van het beleid, maar van te veel hoofdlijnen krijgen ze vanzelf hoofdpijnen. Helaas, die kunnen even niet aan de telefoon komen. 
Dan de Europese Commissie misschien, het dagelijks bestuur van de EU. Zij doen wetsvoorstellen en controleren of de regels wel goed worden toegepast. Maar de Commissie beslist niet of een wet wordt aangenomen. Daarvoor bellen zij weer naar het Europees Parlement. Die volksvertegenwoordigers worden door ons gekozen, dus ook wij mogen misschien wel meedoen met de conference call. Beslissingen nemen doen ze weer samen met de Raad van de Europese Unie, maar dat is niet maar 1 Raad, dat is er 1 voor elk thema. En al die goede Raden zijn duur (om te bellen vanuit de VS).
Kortom, er is niet één baas van de EU, er zijn er een hele, hele hoop. Nou Henry, daar gaat je beltegoed.

De Europese Unie wordt bestuurd vanuit Brussel. Maar wie zit daar precies aan de knoppen? 

Wie is de baas van de EU?

Nieuwsuur in de klas is een samenwerking met Nieuwsuur. Het thema van deze reeks is de Europese Unie. Hoe is de EU ontstaan? Hoe functioneert de EU? Hoe word je lid en wat is het belang van Europese samenwerking?  

Nieuwsuur in de klas

Vak: maatschappijleer, geschiedenis. In 1945 is Europa verwoest door de Tweede wereldoorlog. Dit mag nooit meer gebeuren vinden veel Europeanen. Op 18 april 1951 ondertekenen Frankrijk, de Duitse Bondsrepubliek, Italië, België, Nederland en Luxemburg het Verdrag voor de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, de EGKS. Dit is het begin van een Europese samenwerking. Doelstelling: welvaart, democratie, stabiliteit en vrede te brengen en behouden. Draagt die Europese Unie van nu hier nog steeds aan bij? 

Waarom een EU?

Veel werk in de bouw, in de kassen en op de aspergevelden wordt gedaan door buitenlandse werknemers. Het zijn vooral Polen en Bulgaren. In de jaren '60 kwamen er voor het eerst gastarbeiders naar Nederland. Dat waren vooral Turken en Marokkanen. Hoe ging dat toen? In haar column stelt Rosanne Hertzberger vast dat hoe Nederlanders nu over gastarbeiders denken, een herhaling van de geschiedenis is.

Vak: geschiedenis. Veel werk in de bouw, in de kassen en op de aspergevelden wordt gedaan door buitenlandse werknemers. Het zijn vooral Polen en Bulgaren. In de jaren 60 kwamen er voor het eerst gastarbeiders naar Nederland. Dat waren vooral Turken en Marokkanen. Hoe ging dat toen? In haar column stelt Rosanne Hertzberger vast dat hoe Nederlanders nu over gastarbeiders denken, een herhaling van de geschiedenis is.

Gastarbeiders

Een multicultiknuffelaar. Zo wordt PvdA-leider Job Cohen vaak genoemd door Geert Wilders. En dat bedoelt Wilders niet positief: zijn partij, de PVV, vindt namelijk dat de multiculturele samenleving in Nederland mislukt is. Wilders wil dat mensen van andere culturen zich voortaan aanpassen aan de Nederlandse cultuur. Doen ze dat niet, dan kunnen ze maar beter ergens anders gaan wonen. Het multiculturalisme, zegt de PVV, is failliet. 
Maar wat betekent ‘multiculturalisme’ eigenlijk? Zoals met alle filosofische stromingen is het onmogelijk één duidelijke definitie ervan te geven. Toch zijn er wel twee belangrijke kenmerken van het multiculturalisme aan te wijzen. Het eerste is dat multiculturalisten vinden dat een land niet toebehoort aan één groep mensen met dezelfde cultuur. Geen enkel land in de wereld heeft ooit maar uit maar 1 cultuur bestaan - op IJsland, Portugal en Noord- en Zuid-Korea na. Multiculturalisten vinden daarom dat een land aan iedereen toebehoort; geen enkele groep mag zijn cultuur tot de belangrijkste van allemaal verheffen, zeggen zij. 
Daarnaast vinden multiculturalisten het ook heel goed dat een land bestaat uit meerdere culturen. Om die culturen allemaal naast elkaar te kunnen laten bestaan, pleiten multiculturalisten dan ook voor speciale rechten voor verschillende groepen mensen. In Nederland bijvoorbeeld is het verboden om dieren onverdoofd te slachten. Maar moslims en joden mochten dat lange tijd wel, omdat het bij hun cultuur en religie hoort. Zij hadden dus andere rechten dan alle andere Nederlanders. Ik zeg ‘hadden’, want sinds kort is onverdoofd slachten ook voor moslims en joden niet meer toegestaan. 
Een multiculturalist zou dat niet goed vinden: zo dwing je mensen van andere culturen om zich aan te passen aan wat de meerderheid normaal vindt. Maar die eis om je aan te passen is de afgelopen tien jaar in Nederland heel normaal gevonden: geen enkele partij is nog officieel voorstander van verschillende groepsrechten voor verschillende minderheden. En daarmee is ook het multiculturalisme officieel geen stroming meer in de politiek. Ook bij de PvdA niet. Job Cohen is dus misschien wel een knuffelaar, maar geen echte multiculturalist.

Het multiculturalisme in Nederland

In zijn column beschouwt filosoof Rob Wijnberg het multiculturalisme in Nederland.

Column van Rob Wijnberg

Na de Tweede Wereldoorlog zijn veel mensen naar Nederland gekomen om hier een nieuw bestaan op te bouwen. Niet alleen vluchtelingen, maar ook mensen die op zoek waren naar welvaart en een beter leven. De mensen die naar ons land waren gekomen en hier zijn gebleven zijn immigranten. De immigranten kwamen vooral uit Indonesië, Suriname en de Nederlandse Antillen. 
Suriname en Indonesië waren ex-koloniën van Nederland. Toen Indonesië onafhankelijk werd kwamen er Indische Nederlanders en Molukkers naar Nederland. Vlak voor de onafhankelijkheid van Suriname kwamen duizenden Surinamers naar Nederland. 
De Nederlandse Antillen en Aruba zijn Nederlandse koloniën geweest. Veel Antillianen komen naar Nederland om te studeren of te werken. Ze blijven dan vaak ook hier wonen. Allemaal mensen op zoek naar en een beter leven.In de jaren '60 en '70 kwamen er veel arbeidsmigranten naar Nederland. Ze kwamen vooral uit Marokko en Turkije. Nederland werd steeds welvarender. Er werd meer geproduceerd en er was veel werk te doen. In Nederland waren niet genoeg mensen om al het werk te doen. Vooral voor laaggeschoold werk waren arbeiders nodig. 
De Nederlandse overheid ging op zoek naar arbeiders uit andere landen. In de landen rondom de Middellandse zee was veel werkloosheid. Er waren genoeg mannen die wel wilde werken in Nederland. Ze konden in Nederland gaan werken. En?Als het werk gedaan was zouden ze weer terugkeren naar hun land, Het waren gastarbeiders.
Maar velen keerden niet terug. Ze waren gewend geraakt aan het leven hier. In hun geboorteland was weinig welvaart en werk dus bleven ze in Nederland.Nog steeds komen er immigranten naar Nederland. De laatste jaren komt bijna de helft van de immigranten naar ons land omdat ze hier met hun gezin willen wonen of omdat ze trouwen met een Nederlander.De gastarbeiders uit de jaren zestig haalden vrouw en kinderen naar Nederland. Zo werd het gezin herenigd.

Immigratie vroeger en nu

In de jaren 60 kwamen er veel Turken en Marokkanen naar Nederland. In Turkije en Marokko heerste veel werkeloosheid en in Nederland was er juist een grote behoefte aan arbeidskrachten. Het was de bedoeling dat zij na enkele jaren zouden terugkeren naar het land van herkomst maar velen besloten te blijven en kun kinderen hier te laten opgroeien.

Nieuwkomers naast autochtonen

Na de Tweede Wereldoorlog wordt Duitsland verdeeld in vier bezettingszones. Ook de hoofdstad Berlijn wordt opgedeeld. De Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië bezetten het westen van de stad. De Sovjet-Unie bezet het oostelijke deel. In 1948 wordt het oosten onder druk van de Sovjet-Unie communistisch. Steeds meer inwoners vluchten daarom weg uit Oost-Berlijn. De Sovjets laten een muur bouwen om ze tegen te houden. De Berlijnse muur houdt 28 jaar stand. Maar als de Sovjet-Unie eind jaren tachtig de touwtjes iets laat vieren...grijpen de Oost-Berlijners hun kans om de muur naar beneden te halen. In 1990 is het verenigde Berlijn weer de hoofdstad van Duitsland.

High Speed History

Op 9 november 1989 beklimmen duizenden Oost-Berlijners de muur die de stad 28 jaar had verdeeld. De Berlijnse muur wordt afgebroken en Berlijn is weer één stad.

Waarom viel de Berlijnse Muur?

Televisie en computer

H/V examenvideo's bij geschiedenis over de 20e eeuw.

Geschiedenis examen: tijdvak 10, televisie en computer

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Het schooljaar gaat weer beginnen. Wij zijn er klaar voor.

Header kapstok

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.