Klas 4/5/6

Examenvideo's bij economie (havo/vwo) over concept welvaart en groei. Eindtermen: economische groei, inkomen, welvaart, binnenlands product.

Klas 1/2/3

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Je geld wordt elk jaar iets minder waard. Dat betekent dat je minder kunt kopen voor hetzelfde geld. Een beetje inflatie is heel normaal. Hoe dat zit, lees je in de story van NPO Kennis.

Story over hoe geld minder waard wordt

Wat is inflatie?

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Clipphanger logo

Clipphanger 

Clipphanger op Youtube

In de 18e eeuw begint in Europa de Verlichting. Door de ontwikkeling van de wetenschap veranderen onze ideeën over de maatschappij. Weet jij wat de Verlichting precies inhoudt? Test je kennis in de quiz. 

Quiz over denkers en ideeën

Wat weet jij over de Verlichting?

Aardrijkskunde examenquiz

Test of jij goed bent voorbereid op je examen aardrijkskunde! Wat weet je van platentektoniek, de koolstofkringloop en oceanische circulatie? Klik op de afbeelding om te beginnen.

Examenquiz bij aardrijkskunde voor vwo

Wat weet jij over de aarde als natuurlijk systeem?

Hoe is het voor mensen in andere landen om buitenstaander te zijn, puber, homo, verslaafd of... ongesteld? Je ziet de overeenkomsten en verschillen tussen culturen in onze steeds kleiner wordende wereld.

Programmaheaders

Programmalogo's

Metropolis in de klas

Alles van Metropolis

Deze keer brengt Metropolis geld in het laatje. Geld in de vorm van een welverdiend salaris. Want dat heb je nodig als je de huur of je Netflix abonnement moet betalen. In deze online story zoeken de correspondenten van Metropolis uit hoe mensen aan hun salaris komen en wat ze ermee doen.

Scrollverhaal over salaris

Money makes the world go 'round

Bedrijven kopen goederen en diensten bij leveranciers in en maken hiervan eindproducten met behulp van productiefactoren als kapitaal, arbeid, ondernemerschap en natuur. De eindproducten worden vervolgens verkocht. Het verschil tussen inkoopprijs en omzet heet toegevoegde waarde. Als je de toegevoegde waarde van alle bedrijven en overheidsinstellingen bij elkaar optelt ontstaat het binnenlands product. Bedrijven investeren door kapitaalgoederen te kopen. Als je de afschrijvingen daarvan optelt bij het binnenlands product krijg je het bruto binnenlands product, het BBP.
Hierin zijn ook alle afschrijvingen op kapitaalgoederen, zoals machines, en alle ambtenarensalarissen meegeteld. De overheid levert namelijk goederen en diensten waar je geen verkoopprijs aan kunt hangen


Wat is het Binnenlands Nationaal Product?

Als je de toegevoegde waarde van alle bedrijven en overheidsinstellingen bij elkaar optelt ontstaat het binnenlands product.

De toegevoegde waarde van alle bedrijven

Veel metaalsoorten waren er vroeger genoeg. Er was dus genoeg metaal voor de mensen die het wilden hebben. Maar dat is nu wel anders. Veel metaalsoorten, zoals koper zijn steeds minder makkelijk te verkrijgen. Maar er zijn nog steeds  veel mensen die deze producten willen hebben. Er is dus te weinig koper voor deze groep. Dit noem je schaarste.

Schaarste

Als we met elkaar te veel metalen uit de grond halen, wordt de prijs die je ervoor moet betalen hoger. 

Goud, zilver, koper, aluminium, allemaal metalen

Er werken veel mensen aan een product, dus ook aan een pizza. Mensen die in de landbouwsector werken zorgen voor de groenten. Dit zijn grondstoffen die de fabriek nodig heeft om de pizza's te maken. In de fabriek werken de mensen in de industriesector. 
Als de pizza's klaar zijn worden ze naar de winkel gebracht en verkocht. De mensen die in het distributiecentrum werken, de vrachtwagenchauffeur en de caissières werken allemaal in de dienstensector.

Werken in sectoren

Voordat een diepvriespizza op je bord ligt, hebben er heel veel mensen samengewerkt om dat voor elkaar te krijgen. Die werken allemaal in de dienstensector.

Wie werken er mee aan de productie van een pizza?

Als we willen weten hoe het er aan toe gaat in een land dan moeten we verder kijken dan het Bruto Binnenlands Product. Ook de inkomensverdeling geeft ons een beter beeld van hoe het er aan toe gaat. De Lorenzcurve geeft dit weer. De Lorenzcurve heeft 2 assen. Op de horizontale as hebben we de hele bevolking van een land. De verticale as geeft het totaal aan inkomen in een land weer. Als je een rechte lijn hebt, betekent dat dat iedereen in het land precies evenveel verdiend. Hoe schever de lijn, hoe schever de inkomensverdeling. Dit is bijvoorbeeld de inkomensverdeling in Bangladesh. Het onderste gedeelte van de bevolking, het minstverdienende gedeelte, krijgt ook procentueel een heel laag percentage van het totale inkomen. In Nederland hebben wij een rechtere inkomensverdeling. Dat loopt bijvoorbeeld zo. Dit komt omdat wij in Nederland onder andere nivellerende belasting hebben.

Inkomensverdeling

De Lorenzcurve uitgelegd door econome Bosschloo.

Lorenzcurve

Als jij meer geld uitgeeft dan je binnenkrijgt, dan heb je een tekort. Dat kan ook de overheid overkomen, en dan noemen we het een begrotingstekort. Er komt dan minder geld aan belasting binnen dan er wordt uitgegeven aan belangrijke zaken als 130-kilometer-borden, wegen en wildviaducten.
De overheid moet dan geld gaan lenen. Dat doet ze bij particulieren, bedrijven, organisaties en andere landen. Maar ja… Geld lenen, kost geld. Over het geleende bedrag moet rente worden betaald en de schuld moet binnen een bepaalde tijd worden afgelost.. want zo werkt dat met schulden. En als er jaar in jaar uit een begrotingstekort is, moet de overheid steeds weer geld bijlenen om haar schulden af te lossen en het tekort weer aan te vullen. Zo wordt de staatsschuld steeds hoger, hoger, tot in de honderden miljarden. Dat zijn een hoop nullen. Konden we die nou maar verkopen!
De overheid kan de staatschuld verminderen, door minder uit te geven… bezuinigen dus. Of door te zorgen dat er meer geld binnenkomt door de belasting te verhogen. Als dat goed lukt dan wordt het begrotingstekort omgezet in een begrotingsoverschot. Maar dat woord hoor je in Den Haag niet zo vaak.

Clipphanger

De regering heeft geld nodig om te investeren in bijvoorbeeld infrastructuur en onderwijs. Daar zijn belastingen voor uitgevonden. Meestal gaat er meer geld uit dan dat er binnenkomt: een begrotingstekort. 

Wat is een staatsschuld?

Een succesvol boerenbedrijf vergt keuzes in de inzet van de beschikbare productiemiddelen. 
Ons bedrijf omvat 70 hectare agrarische grond, daarop hebben wij 160 melkkoeien en een 80 stuks jongvee. Het is de kunst om als agrarisch ondernemer eigenlijk zoveel mogelijk een kringloopsysteem te ontwikkelen, dus dat je zoveel mogelijk je eigen ruwvoer hebt, dat je goed in kunt zetten, dat je kwalitatief hoogwaardig ruwvoer hebt, zodat je zo min mogelijk voer van buitenaf hoeft aan te kopen. Wij hebben ervoor gekozen om gras en snijmaïs aan de koeien te voeren. Je mag maximaal 30% van je grondareaal in snijmaïs hebben. 
Nou, dit is dus het product snijmaïs zoals wij dat telen op onze eigen grond. Dit is de gehele plant, die wordt dus helemaal in stukken gehakt tot iets van een centimeter ongeveer. Dus zo voeden wij dat het hele jaar rond onze dieren. En dan moet je denken aan een kilo of 15 tot 18 per koe per dag. 
Hier zijn we bij het krachtvoer aangekomen en dit is een mengsel van tarwe en maïs. Dat voeren we bij om dus de balans in het dieet te krijgen. Als we een koe alleen gras en snijmaïs zouden voeren, alleen ruwvoer, dat kan dan prima, geen enkel probleem, maar daarmee kan ie niet de prestaties leveren die wij van de dieren verwachten. Dus dan zou, nu geeft een dier binnen Nederland tussen de 9- en 10.000 kilogram melk op jaarbasis en dat zou dan terugzakken naar, nou, laten we zeggen een 5000 kilogram melk. En dat is niet interessant, want dan halen we de omzet niet. 
In Nederland zijn de productieomstandigheden duur. Ik bedoel: de arbeid die je inhuurt en de dierenarts, je machines, je gebouwen, het voer wat je aankoopt, de bedrijven die je inhuurt om bewerkingen te doen, de grond heeft een hoge prijs per vierkante meter. Dus het is ook de kunst om daar zo efficiënt mogelijk mee om te gaan. Dus wij hebben ervoor gekozen om de koeien gras en maïs en nog wat aanvullende krachtvoercomponenten te voeren, zodat de koeien hier een redelijk hoge productie hebben en wij dus meer koeien kunnen houden op hetzelfde grondareaal.


Keuzes in een boerenbedrijf

Voor welke keuzes komt een agrarisch bedrijf tegenwoordig te staan om succesvol te kunnen zijn? Denk aan arbeid, huisvesting en investeringen: aanschaffen of zelf verbouwen?

Hoe blijf je efficiënt werken in de agrarische sector?

Binnen het wereldsysteem speelt het deel waar het meeste geld zit, dus het rijke westen, maar tegenwoordig ook steeds meer landen in Azië, een voortrekkersrol. Zo’n kerngebied noem je ook wel het centrum. Het centrum overheerst het hele systeem en vanuit het centrum komen de impulsen die het systeem aandrijven. Investeringen en beslissingen worden in het centrum gedaan. De winsten stormen terug naar het centrum.
De ontwikkelingslanden staan in dienst van het centrum. Deze gebieden noemen we de periferie. De periferie levert traditioneel grondstoffen en arbeid. Om te begrijpen hoe die centrum-periferie verhouding in elkaar zit moeten we terug het verleden in. Om precies te zijn naar de koloniale tijd. 
Bananen bijvoorbeeld waren tot eind 19e eeuw een onbekend product voor Europeanen. Toen de banaan voor de Europese consument interessant werd, kwam er een handelsstroom op gang. Vanaf die periode werd de banaan vanuit de tropen in Europa ingevoerd. Ze kwamen met schepen van de bananenplantages die door de kolonisten waren gesticht. 
Daarvoor was de bananenteelt in handen van de lokale boeren, maar door de kolonisatie en de groeiende wereldhandel kwamen de beste landbouwgronden in handen van westerse landen. Na de dekolonisatie namen veel buitenlandse multinationals het roer over en bleven de meeste bananenplantages in westerse handen. En dat is nog steeds het geval. De meeste bananen die wij eten komen van grote plantages van Dole, Chiquita of Turbana. Dat zijn Amerikaanse of Europese multinationals die de bananen verbouwen en oogsten.

Centrum en periferie

Het rijke westen overheerst het wereldsysteem. Vanuit dit centrum wordt het systeem aangedreven.

De relatie tussen het westen en ontwikkelingslanden

Groep 6/7/8

Duurzaam...wat is dat? Stel…Je runt een fabriek en je bent daarmee lekker geld aan het verdienen. Maar...dan merk je opeens dat het misschien wel goed gaat met de fabriek, 
maar niet met de natuur om de fabriek heen. Ook met de mensen die in de fabriek werken, gaat het niet echt lekker. 
En sommigen zijn veel te jong om te werken. Dat moet anders. Je wilt duurzaam gaan ondernemen. Als je duurzaam onderneemt, betekent dat, dat jouw bedrijf niet alleen leuk is voor jou en je portemonnee maar ook voor de rest van de planeet. En ook eens nog op de lange duur!
Dus geen kinderarbeid en een normaal salaris voor de werknemers. En geen vieze afvalstoffen in het milieu. Als je echt duurzaam wilt ondernemen, dan denk je niet alleen aan geld verdienen maar maak je met de winst van jouw bedrijf de planeet een beetje beter. Je zorgt goed voor de natuur...en ook voor de mensen! Dus je kunt ondernemen twee manieren. Zo...of zo! Wat  je kiest, moet jij weten, maar als je duurzaam onderneemt, dan gaat de planeet langer mee, en profiteert iedereen daar lekker van. Dan is het dus delen, die winst. Figuurlijk dan he?

Wat is duurzaam ondernemen?

Grote bedrijven zijn vaak niet heel goed voor de wereld. Denk maar aan milieuvervuiling en kinderarbeid. Door duurzaam te ondernemen zorg je met jouw bedrijf goed voor de natuur en voor de mensen.

De planeet mooier maken met de winst van jouw bedrijf

De prijsvechter in de klas

De wereld wordt steeds kleiner. Via de media zijn we live aanwezig bij gebeurtenissen aan de andere kant van de wereld en reizen we met gemak naar andere plaatsen op onze aardbol. En dat geldt niet alleen voor onszelf, maar ook voor de artikelen die we dagelijks kopen. Onze producten komen overal vandaan, maar vooral uit landen waar de lonen laag zijn. Presentator Roland Duong doet onderzoek naar globalisering en gaat naar China om de gevolgen te bekijken.

Globalisering

Roland Kahn is eigenaar en oprichter van modeketen Coolcat. In 1976 opende hij zijn eerste boetiekje in Amsterdam. Nu heeft hij honderden winkels in Europa en het Midden-Oosten. Het was mijn droom een tienerformule te creëren zodat kinderen van alle welstandsklasse er leuk uit konden zien op school dus echt een social brand. Zo zou je het kunnen noemen. Een merk waarbij kinderen bepaalde wat er gekocht werd in plaats van ouders. Hier in het centrale magazijn in Houten komt de kleding via deze deuren binnen. Die gaat dan met een loopband van achteren omhoog naar de verdeelmachine. Boven worden de goederen dan verdeeld volgens de informatie die in de computer zit. Dan gaat het weer terug met een lift naar beneden en dan komt het op pallets. Dit zijn dan de pallets en dat gaat dan naar de winkels toe, 50.000 stuks per dag ongeveer. Om alle spullen voor onze bedrijven te maken zijn er ruim 30.000 mensen aan de slag. Het ondernemerschap maakt dat je continu scherp bent, dat je continu na moet denken over wat je klanten willen. Het geld dat we verdienen is het geld van onze klant. Het draait allemaal om de klant, iedere dag opnieuw. Het leven van je klanten aangenamer maken is onze missie. Zolang we dat blijven doen zullen we succesvol zijn. Hoe gaat alles hier?
Goed. Het gaat zijn gangetje. Ik ben de reis aan het voorbereiden. We beginnen in Bangladesh. 
In '80 stortte die markt in. Toen heb ik iets heel belangrijks geleerd, dat je niet alles zelf hoeft te weten. Dat je ook dingen kunt vragen. Toen ben ik om hulp gaan vragen bij mijn belangrijkste huisbaas. Ik zei jongen je bent veel te duur, je moet je spullen veel goedkoper gaan verkopen. Zo word je natuurlijk nooit een social brand. Toen heb ik dus die prijzen allemaal verlaagd en toen ben ik ook gaan zorgen om de eigen productie uit te gaan besteden in Azië. Dus begin '80 hebben we al de eerste productie uitbesteed. Eerst Portugal, Turkije, Italië en later Azië. Ik wilde concurreren. Ik wilde in staat zijn dezelfde prijzen of goedkoper merkkleding te brengen dan onze grote internationale concurrenten uit Zweden en Spanje. Als je in de economische spiraal mee wilt draaien aan de onderkant van de prijsboog maar wel hele mooie kleding wilt maken dan ben je aangewezen op de Aziaten. Als ondernemer ben je vooral bezig met het invullen van de wensen van de klanten. Dat mensen zich meer bewust willen zijn van totale productieprocessen. Hoe gaan we daar nou mee om? Dus als er een wens is van klanten om duurzaam geproduceerde kleding dan zullen we daar op in spelen omdat wij niks anders doen dan invullen wat onze consumenten willen. Dus als die vraag er is en groter wordt, dan mensen meer bewust willen zijn van de totale productieprocessen. Wat vindt daar nou plaats en in welke landen produceren we, hoe gaan we daar nou mee om? Dan zullen we daar op inspelen.

Welvaart en groei

Coolcat directeur Kahn legt uit hoe hij zijn merk zo groot heeft gemaakt en hoe hij zijn merk heeft weten te onderscheiden.

Een merk groot maken

“Nederland is een klein land met een bevolking van vele miljoenen. En al die mensen hebben hun eigen kleine zorgen. Hun eigen kleine lasten te dragen.”

“De jaren 50 waren vreselijk arm. Ja, er waren natuurlijk wel een paar mensen die er geen last van hadden. Maar de grote massa was arm. Eigenlijk was voor iedereen dat je ontzettend moest rekenen. Eind januari was het ergste van alles. Want dan had je de Kerstdagen gehad en dan kreeg je je salaris voor de Kerstdagen. En dan was het veel te vroeg op, natuurlijk. Ja, dat herinner ik me nog heel goed. Vreselijk was het.”

“Heel lang nog na de oorlog werden we op rantsoen gezet. We kregen voedselbonnen. Kledingbonnen. Als er al stroom was en huishoudens al waren aangesloten op elektriciteit...dan mochten we maar zoveel uur afnemen. En dat betekende dat je heel veel moest plannen. En dat... Ja, al die reguleringen, eigenlijk...dus op rantsoen je eten...of je andere, je stoffen, of kleding...dat werd allemaal bepaald door de overheid. We moesten het land opbouwen. Daar had iedereen een rol in. En dat betekende dat er lage lonen waren. Er was een lagelonenpolitiek. En er werd heel veel geinvesteerd in de economie en in de industrie. Om het land sterker te maken. Tot in 1964 werden gewoon de lonen en de prijs door de overheid bepaald. En daar had je het mee te doen.”

In het land neemt het enthousiasme voor de Amerikaanse consumptiemaatschappij toe. Veel Zaanse bedrijven gaan hun licht opsteken in 't land van de toekomst. In de jaren 50 ging Albert Heijn naar Amerika om te kijken naar de overgang van de zelfbediening naar de supermarkt. Hoe doen ze dat daar? 

“Mijn man was verkoopleider bij Albert Heijn. En de Albert Heijners die ermee te maken hadden van de inkoop en verkoop, die werden naar Amerika gestuurd om marketing te leren. Hier is nog een visitekaartje van mijn man. En dit is het visitekaartje dat meeging naar Amerika. 'C. Govers, assistant tot he president.' Hij was geweldig enthousiast. Amerika, dat was het helemaal. Daar deden ze het pas goed. Daar hebben ze allemaal een auto. En er zijn grote parkeerterreinen bij de supermarts. Daar kunnen ze dan hun auto kwijt. Ze kunnen het boodschappenwagentje volladen en in de auto zetten. Ja, dat kan hier allemaal niet. Iedereen gaat hier nog op de fiets. Dus het waren eigenlijk hele grote veranderingen die er in de maatschappij moesten plaatsvinden. Niet alleen in de winkels, de maatschappij moest, ging ook helemaal anders worden. Ja, ik weet niet of we daar nu nog zo blij mee zijn. Maar toen was Amerika natuurlijk toch HET voorbeeld. Er kwam iedere keer wat meer luxe. Langzamerhand kon je weer ademhalen. Je was eigenlijk die eerste jaren gekneveld door die armoede.”

Armoede en Amerikanisering in de jaren 50

Begin jaren 50 moet iedereen zuinig leven om de wederopbouw van de Nederlandse economie ruim baan te geven. En dat lukt. Albert Heijn opent naar Amerikaans voorbeeld supermarkten en langzaam profiteren alle Nederlanders van de toenemende welvaart.

De opkomst van de supermarkt in Nederland

De automatisering is overal terug te zien. Robotautootjes in de bezorging. Robots in de kassen. Landbouwdrones en automatische kranen in één van China's grootste havens die van Xingdao. Met de toename van online boodschappen doen is de volautomatische bezorgservice niet meer weg te denken uit het Chinese straatbeeld en een belangrijke schakel in de voedselketen. Deze robotautootjes van Alibaba rijden sinds 2020 in diverse Chinese steden rond. Het autootje wordt geladen en vertrekt naar de buurt waar de consument zich bevindt en vandaar worden de goederen opgepikt en vervolgens afgeleverd bij de mensen thuis.  In dit distributiecentrum in een buitenwijk van Shanghai wordt het online bestelde voedsel vers aangeleverd, bereid, verpakt en op dezelfde dag nog bij de consument bezorgd. Het is het meest geavanceerde hightech voedselproductiecentrum van Fresh Hypo, een platform van winkelgigant Alibaba voor de bezorging van verse producten. Ze gebruiken slimme robots, AI en andere technologie. Daarmee kunnen ze dagelijks meer dan 2,8 miljoen producten sorteren. Er zijn inmiddels zeven van dit soort voedselproductiecentra in China. Deze vestiging levert haar producten aan meer dan honderd winkels in Shanghai en omgeving, waar de online bestelde producten worden verzameld en thuisbezorgd.

Online supermarkt in China

In diverse Chinese steden rijden sinds 2020 volautomatische robotauto’s rond die boodschappen doorgeven aan bezorgers, die het weer afleveren bij de mensen thuis. Het geavanceerde hightech AI-systeem zorgt voor een snelle bezorging van de boodschappen aan de klant.

Een volautomatische bezorgservice

De Golfregio is nu nog voor 80 tot 90% afhankelijk van voedselimport. Daarom is men naarstig op zoek naar technologieën om met zo min mogelijk water voedsel te produceren voor de eigen markt. Door middel van verticale landbouw, gesloten kassasystemen en innovatieve irrigatie worden grote hoeveelheden voedsel lokaal geproduceerd. 
150 kilometer buiten Abu Dhabi wordt weer op een heel andere manier sla gekweekt in een geautomatiseerde hightech kas. De nieuwste technologie en expertise wordt uit het buitenland gehaald. In veel gevallen uit Nederland. Variërend van de kassa zelf tot airconditioning, monitors, systemen en watermanagement. We proberen na te streven dat het water wat de kas verlaat in de sla zit en nergens anders. Alles wat watergerelateerd is, gebeurt hier. Het inkomende bronwater wordt eerst door een omgekeerde osmose heen gehaald om het compleet te ontsluiten en geschikt te maken voor gebruik in onze kas. Wat bedoel je met die osmose? Een omgekeerde osmose-installatie is feitelijk een systeem wat van zoutig water zoet water maakt en daarna wordt het opgeslagen in grote silo's. Daarna wordt het nogmaals behandeld. Onder andere door het toevoegen van nutriënten, waarna het weer de kas in wordt gestuurd om aan de planten te geven. Teelt van buiten naar binnen halen biedt heel veel voordelen. Je bent niet meer afhankelijk van weersomstandigheden. Je kan het optimale klimaat creëren dat je plant zo goed mogelijk presteert. Je hoeft minder bestrijdingsmiddelen te gebruiken om ongedierte weg te halen. Plus het feit dat je ook ineens het hele jaar door kan gaan telen. Ook een beetje gek toch dat we waarom we dat nou hier gaan doen? Als je kijkt hoe wij nu in in de glastuinbouw een kunstmatig klimaat kunnen creëren in zo'n kas, dan maakt het eigenlijk niet uit waar die staat. Ik zal niet zeggen dat we over tien jaar een kas op de maan gaan bouwen, maar ik zal ook niet beweren dat het onmogelijk is.

Landbouw in de woestijn

Het Midden-Oosten is nu nog voor zo’n 80% afhankelijk van voedselimport. In de droge gebieden is het moeilijk vee te houden en landbouw te bedrijven. Veel landen willen af van die afhankelijkheid, daarom is men op zoek naar nieuwe technologieën om met zo min mogelijk water toch voedsel te kunnen verbouwen.

Geautomatiseerde tuinbouw in het Midden-Oosten

Rond steden verschijnen volautomatische hightech kassen, veelal testlocaties waar apparatuur zoals robots en landbouwdrones nog worden ontwikkeld en getest. Op ruim 1 uur rijden van Shanghai in Jiashan staat het gloednieuwe Nederlandse Chinese hightech slateeltproject. Net als bij veel van de hightech kassen zijn ook hier Nederlandse bedrijven betrokken bij de bouw van de kassen en de installaties. Ik ben jarenlang bezig om mensen te overtuigen om op deze manier te kunnen telen. 
Simon Lin is opgegroeid in Nederland en is hier bedrijfsleider. Ik moet alle burgemeesters, partijvoorzitters overtuigen op deze manier hebben we lekkere groente en betere groente in plaats van in de grond. Dan denken ze ja, die gozer, die is niet goed bij zijn hoofd. De volgende generatie kassen, wij noemen dat de superkassen, die is van vanaf zaaien tot oogst is volledig geautomatiseerd. En dan zijn we ook niet meer afhankelijk van weer, energie en van de locatie. Wij willen binnen vijf jaar dit gaan realiseren zodra dat we echt low-carbon gaan werken. Ik geloof heilig in dat dit de toekomst is. Duurzaam telen. China is wel groot, maar echte teelbare grond is er niet zoveel. Alles teelt op grond of op weiland is niet meer haalbaar. China heeft deze technologie nodig om met een beperkte grond zoveel mogelijk productie uit te halen. Maar dan moet wel op een duurzame manier.

Superkassen in China

Ook China is volop aan het automatiseren in de landbouw. Robots en drones worden gebruikt op het land en in de kassen. In superkassen wordt gebruikt gemaakt van Nederlandse knowhow en technologie. De bedoeling is dat de geautomatiseerde tuinbouw een hoge productie gaat leveren, maar wel op een duurzame manier.

Geautomatiseerde tuinbouw met Nederlandse hulp

Arbeid, productie en bedrijf

Consument en markt

H/V examenvideo's bij economie over welvaart en groei.

Economie examen: welvaart en groei

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Op dit moment ervaren wij problemen met de site, waaronder de zoekfunctie. Er wordt aan gewerkt, hopelijk snel opgelost. red. Schooltv.nl

Schaatsende kinderen

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.