Groep 6/7/8

Wat kun je maken van afgeknipt haar, gebruikt wc-papier en koffiedik? Je ontdekt het in deze themacollectie over duurzaamheid!

Welke apparaten verbruiken veel energie? En hoe kun je energie besparen in huis? Ga op ontdekking met deze interactieve schoolplaat speciaal voor de bovenbouw en kom meer te weten over energie in en rondom het huis!

Interactieve schoolplaat in en rondom het huis

Energie in en rondom het huis

Ik ben Shaquille en ik gebruik kauwgom opnieuw en daar maak ik schoenen van. Kauwgom is de een na grootste vorm van vuilnis op straat. Jaarlijks wordt er zo’n 1,5 miljoen kilo weggegooid en het blijft 20 tot 25 jaar op straat liggen dus het duurt heel lang voordat de kauwgom verteerd is. We werken samen met de gemeente en dat heet come cleaning team en die gaan op straat met speciale stokken om de kauwgom goed van de straat te kunnen plukken. Zolen worden gemaakt van rubber en in kauwgom zit ook rubber. Eigenlijk wilden we die kauwgom hergebruiken om dar een nieuw product vna te kunnen maken. We staatn hier bij een schoon. Dit is Jonna Fraser, een bekende rapper. In dit bakje kun je je kauwgom weggooien. Als de bol vol is hebben we dit aan kauwgom, ongeveer een kilo. En daar kunnen we vier zolen van maken, dus in totaal twee paar. Die sturen we op naar de fabrikant waar ze er bolletjes van maken. Dat is een heel geheim proces. Die bolletjes worden verstuurd naar een andere fabrikant. Daar wordt er een lekkere pasta van gemaakt en die wordt dan gegoten in een mol en daar maken ze een zoo. Dit was het eerste prototype, maar die vonden we natuurlijk niet mooi genoeg. Daarna zijn we gaan uitproberen en uiteindelijk is dit het eindresultaat van de zoo. Hier zie je ook ‘smell me’, dat hebben we gedaan omdat de schoen naar kauwgom ruikt. De hiel was te laag nog, dus de schoen gleed bijna van m’n voet af. En het voetbed, dat is de binnenkant van de schoen, was nog te dun. Dus die hebben we daarna nog wat dikker gemaakt. Behalve de sneakers gaan we ook slippers maken en we zijn nu bezig met het verwerken van kauwgom in prints op kleding. Ik vind het heel belangrijk om door te gaan met dit idee. Vooral omdat het een heel erg grote vorm is van vuilnis en we moeten de aarde zo schoon mogelijk houden. En op deze manier kunnen we een steentje bijdragen.

Hoe maak je schoenen van kauwgom?

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Programmalogo's

Het Klokhuis

Spuug jij je kauwgom wel eens op de grond? Superslecht voor het milieu! Daarom heeft ontwerper Shaquille de kauwgomschoen bedacht: een schoen die wordt gemaakt van uitgespuugde kauwgompjes. Zo belanden ze niet op straat, maar in hippe sneakers. En ze ruiken nog lekker ook!

Lopen op zolen van uitgespuugde kauwgompjes

Ik ben Sanne Visser en ik gebruik restjes haar opnieuw. Hier maak ik weer touw van en van dat touw maak ik producten. Onder andere een schommel, een tas, snelbinders. Er is een enorme hoeveelheid aan haarafval wereldwijd. Op dit moment worden langere stukken gebruikt om pruiken te maken. Maar alle korte stukjes belanden op de afvalhoop. Ik verzamel haarafval en dat haal ik op bij verschillende kappers. Het idee om het haarafval te gebruiken kwam op het moment dat ik dacht: wat doen we met die hoeveelheid afval en waarom kunnen we dat niet gebruiken, dat moet hele goede kwaliteiten hebben. Het is heel licht van gewicht, heel flexibel en het is heel sterk. Zelfs aan een paardenstaart kun je een auto hangen. En dat komt omdat er keratine in zit en keratine zit bijvoorbeeld ook in nagels of in hoorn, denk maar aan een neushoorn. Die kleine stukjes haar stuur ik door naar een professionele spinner. Die draaien als het ware in elkaar en dat vormt het garen. En van het garen maak ik weer touw. Ik maak touw door middel van een eigen ontwikkelde machine. Op het begin ging het niet altijd helemaal goed want je moet de juiste spanning creëren met gewichten om de draden in elkaar te kunnen draaien. Deze zware zak ligt hier zodat he touw strak blijft en de spanning erop komt te staan. Dus soms ging het fout en dan uiteindelijk valt het touw uit elkaar. Na veel proberen, experimenteren en maken ben ik uiteindelijk hier terechtgekomen. Deze houten klos zorgt ervoor dat alle dragen in goede banen leiden. Nu zie je dat de draden netjes in elkaar draaien. Ik heb wel eens nagedacht: waarom kan ik geen loopbrug maken. Op dit moment is het wel erg ambitieus en het kost ook wel heel veel geld. Dus dat is een toekomstidee.

Wat kun je maken van mensenhaar?

Mensenhaar is supersterk! Maar het meeste haarafval bij kappers verdwijnt gewoon in de vuilnisbak. Sanne verzamelt dit haar en maakt er vervolgens touw van. Daar kun je van alles van maken, zelfs een schommel!

Alles wat sterk moet zijn

Ik ben Jalila Essaïdi en ik gebruik koeienpoep opnieuw om er kleding van te maken. Hoe doe je dat eigenlijk, van mest een jurk maken? Dat begint eigenlijk bij de mest en die bestaat uit poep en urine. En dat zit door elkaar. Stap twee is dat ik die koeienpoep en urine uit elkaar gaan halen en dat doen we door te verhitten en te zeven. Uiteindelijk houden we cellulosepulp over. Deze pulp gaat naar de fabriek waar er een draad van gemaakt wordt.
En met dat draad kun je een jurk maken. Hoe maken ze in de fabriek van jouw pulp een draad? Het is eigenlijk best een ingewikkeld proces, maar als je kijkt naar katoen wat bestaat uit allemaal balletjes. En die balletjes, als je die uit elkaar trekt, dan heb je een draad. In het geval van de goeie pulp heb je alle kleine korte stukjes en die korte stukjes die lijmen we aan elkaar door een stofje toe te voegen. Daarmee maak je een draad. Het is een goed idee, omdat we in Nederland heel veel koeienmest hebben. Ik los eigenlijk twee problemen op. Doordat we heel veel mest hebben en die mest dan gaan gebruiken om kleding te maken, hoeven we niet zo veel bomen te kappen en ook niet zoveel katoen te produceren. En met 2 kilo mest maken we een T-shirt. Wat is jouw droom? Dat over een paar jaar iedereen in kleding rondlopen van koeienmest. En dat het niet langer gezien wordt als een afvalstroom, maar als een waardevolle grondstof om kleding van te maken en dat we daardoor zorgen voor een beter milieu, geen kinderarbeid. Dat het lokaal, dus hier in Nederland, geproduceerd kan worden en je geen grondstoffen uit het buitenland hoeft te importeren en dat we daarmee eigenlijk een betere en mooiere wereld creëren.

Hoe maak je kleding van koeienmest?

Veel kleren komen uit verre landen en de productie is slecht voor het milieu. Dat kan duurzamer! Wist je dat je van koeienmest draad kunt maken om kleren van te maken? Bedenker Jalila Essaïdi hoopt dat iedereen over een paar jaar rondloopt in kleding van koeienmest.

Een duurzame manier van kleding produceren

Ik ben Rene. En ik gebruik spijkerbroeken opnieuw om papier van te maken. Waarom verwerk jij spijkerbroeken in papier? Wij gebruiken spijkerbroeken in papier, omdat in ons rijke land we op jaarbasis heel veel kleding weggooien. Dan wordt daar een deel van uitgesorteerd en dat gaat naar ontwikkelingslanden. En een deel daarvan is in zo'n slechte staat, dat kan niet meer ontwikkelingslanden en wordt hergebruikt. Er zijn bedrijven in Nederland die dat ontrafelen, zo'n spijkerbroek, en daar nieuwe garens van maken. En daar maken ze T-shirts van bijvoorbeeld. Tijdens dat ze dat doen, vallen er ook hele kleine vezeltjes naar beneden. En wij dachten: he, wij zijn papiermakers, vezel is papier dus we gaan proberen spijkerbroekpapier te maken.
Ging dat meteen goed? Papier maken van spijkerbroeken? 
Nee. Dat ging niet in de eerste keer gelijk goed. Dat scheurt heel makkelijk en het is heel los. Wat geef sterkt? Dat is cellulose. Dus wat hebben we gedaan? We hebben er cellulose bijgemengd en doen kwamen we tot een recept, wat wel correct was. Hoe werkt dat dan, van jeans papier maken? Op deze manier komt jeans binnen. 
Dit wordt in een grote pot gebracht, de pulper, en dat wordt met water opgelost en er wordt een pulp van gemaakt. We maken momenteel helaas geen jeans, we maken waterplantenpapier en nu mengen we cellulose samen met waterplanten. Dus je kunt ook van allerlei andere dingen papier maken? Klopt, van hooi, stro, tomatenstengels, tomatenblad, waterplanten en zelfs van de schil van de cacaoboon. We hebben een mix van jeans en cellulose en dat gaat naar de machine toe. Het water valt naar beneden. Daarna gaan we het uitpersen. Na het persen gaat het papier over hele warme rollers en zo droogt het water eruit. En uiteindelijk hebben we hier spijkerbroekenpapier. En wat wordt er allemaal gemaakt van spijkerboekpapier? Van spijkerbroekpapier wordt onder andere de voorkant van magazines gemaakt, doosjes voor de parfumindustrie en notitieblokjes bijvoorbeeld. Wat is jouw droom? Mijn droom is dat we zo min mogelijk materialen verspillen en dat mijn kleinkinderen nog steeds een hele mooie wereld hebben in de toekomst.

Hoe maak je papier van oude spijkerbroeken?

Oude spijkerbroeken die niet goed genoeg zijn om naar ontwikkelingslanden te sturen, worden hergebruikt voor andere producten. Van de vezels uit spijkerbroeken wordt bijvoorbeeld papier gemaakt. Rene laat zien hoe zijn bedrijf spijkerbroekpapier maakt.

Gerecycled papier van de vezels uit jeans

Ik ben Siemen en ik gebruik koffiedik opnieuw, om er oesterzwammen op te kweken. Wat maken jullie hier? Wij kweken oesterzwammen op koffiedik in oude koelcontainers. Waarom in oude koelcontainers? 
Het leuke aan oude koelcontainers is dat ze na een lang leven op zee waar ze voedsel vervoerd hebben over de hele wereld, nu gebruikt kunnen worden als kweekunits. We halen het koffiedik op met een elektrisch busje hier in Rotterdam. Vervolgens brengen we al het koffiedik hier naar de kwekerij en gaan we er ingrediënten aan toevoegen. We beginnen met het koffiedik. We doen er gemalen krijt bij. Het volgende ingrediënt zijn de schilletjes van de koffieboon en dat is om het geheel wat luchtig te maken. En dan gaat er water bij. Het laatste ingrediënt is het wortelstelsel van de paddenstoelen. 
Ik ben geïnspireerd geraakt door het lezen van een boek en in het boek stonden honderd businessmodellen omschreven van dingen die je kunt doen met afval en paddenstoelen kweken op koffie, dat was er één van. Het kweken van paddenstoelen is niet in één keer helemaal goed gegaan, want in het boek staat dat het kan, maar niet hoe het kan. Het heeft ons ruim een jaar gekost om uit te vinden hoe het precies werkt. Inmiddels hebben wij best wel wat kennis verzameld en ook op ons YouTubekanaal gezet en daardoor is het inmiddels ook wel makkelijk om thuis van paddenstoelen te kweken op je eigen koffiedik. En als dat lukt, dan ben je aanrechtagrariër. Wat ben je dan? Aanrechtagrariër. Heb je dat zelf verzonnen? Dat hebben we zelf verzonnen. Deze gaan we nu ophangen in de kweekruimtes. Het duurt acht weken voordat uit deze zak oesterzwammen komen. Hier is het donker en bootsen we de situatie onder de grond na, zodat het wortelstelsel van de paddenstoel goed door de zakken kan groeien. Hierna gaan ze in het licht en gaan we de herfst nabootsen. Er is licht en vochtigheid en de paddenstoeltjes groeien in vijf dagen van deze, naar deze vorm. En wat gebeurt er met die oesterzwammen? De oesterzwammen kan je heerlijk mee koken en allemaal mooie maaltijden mee maken. Je kan ermee roerbakken en je kunt er bitterballen mee maken. Waarom vind je dit zo belangrijk? Het is gewoon enorm zonde dat we koffiedik in zulke grote hoeveelheden weggooien, terwijl we daar nog allerlei nuttige dingen mee kunnen doen, zoals oesterzwammen kweken. En door dat te doen dragen wij bij aan het beter omgaan met onze aarde.

Hoe kweek je oesterzwammen op koffiedik?

Na het koffiezetten blijft er koffiedik over. Die bruine prut is een prima voedingsbodem voor oesterzwammen: paddenstoelen die heerlijk zijn om op te eten. Siemen laat zien hoe hij oesterzwammen kweekt op koffiedik. Ga jij het thuis ook proberen?

Een duurzame manier om paddenstoelen te kweken

Ik ben Nienke en ik gebruik wc-papier opnieuw om bakjes van te maken of lampen. Waarom is dit een goed idee? Per dag gebruiken we in Nederland 25 velletjes wc-papier per persoon en daarmee verbruiken we 180 duizend bomen per jaar. Hoe werkt het? Als je de wc doortrekt dan komt het afvalwater eerst in het riool. Maar uiteindelijk komt het bij de waterzuivering. In deze bassins wordt het rioolwater opgevangen en schoongemaakt. Dit is de groffe zeef. Dat is de eerste stap, die haalt grote delen uit het afvalwater, zoals maandverbanden en tampons. Dingen die je eigenlijk helemaal niet in het riool hoort te gooien.
Dit is de fijnzeef waar de fijne deeltjes uit het afvalwater gehaald worden, waaronder dus het wc-papier. Dit blijft er uiteindelijk over, dit is vies en stinkend wc-papier en dat wordt heel goed schoongemaakt voordat ik ermee aan het werk ga. Ik heb er onder andere deze lamp van gemaakt, die is van gebruikt wc-papier en siliconen met een LED-strip erin. Ik heb er deze kommetjes van gemaakt en een hele grote tafel. En waarom heb je er deze dingen van gemaakt? Ik wilde eigenlijk de huiskamer van de toekomst laten zien, dus dat zelfs zoiets vies als wc-papier wat gebruikt is, dat we dat gaan accepteren in ons huis. En daarmee hoop ik eigenlijk dat we wat meer open gaan staan voor het recyclen van materialen. Ik heb dus het gebruikte wc-papier en behanglijm en dat meng ik bij elkaar. En dan doe ik het over de mal. Nu moet ie een dag drogen en dan heb je een bakje. En ik verf hiermee. Dit komt ook uit het afvalwater. Dit komt uit de rioolbuizen en dat wordt een blauwe kleurstof waar ik de bakjes weer mee verf. Wat is je volgende stap? Ik ben bezig met zeewier en daar ben ik garen en een kleurstof van aan het maken en ik zou heel graag willen dat we over een paar jaar allemaal zeewiertextiel aan hebben. Een zeewier-T-shirt. Ik droom ervan dat wij allerlei materialen gaan recyclen, dus als we zoiets als wc-papier weer kunnen accepteren, dan hoop ik eigenlijk dat we elk materiaal weer waarde geven.

Hoe maak je schaaltjes van gebruikt wc-papier?

Elke dag spoelen we een heleboel wc-papier door de wc. Als het is schoongemaakt, gebruikt Nienke het wc-papier om er schaaltjes en lampen van te maken. Op deze manier probeert ze te laten zien dat bijna alles gerecycled kan worden, zelfs wc-papier waar iemand anders zijn billen mee heeft afgeveegd.

Creatief met afgedankt materiaal

Techniek

Producten die gemaakt worden van afvalproducten

Duurzaam produceren

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.