Bijen staan bekend als nuttige diertjes. En niet alleen omdat ze honing maken: ze zorgen ook voor de bestuiving van gewassen, waardoor er vruchten aan groeien.
Mmm. Heerlijk zo'n broodje met honing. Zoals je wellicht weet, wordt honing gemaakt door bijen. Nou heb ik een soort haat-liefdeverhouding met bijen. Zo maken ze verrukkelijke honing, maar kunnen ze ook gemeen steken. Nou heb ik gehoord dat het niet zo goed gaat met de bijen, ze dreigen zelfs uit te sterven. Nou ben ik wel benieuwd hoe dat zit.
Honingbijen leven met gemiddeld 20.000 bijen in 1 volk. Het ene volk is wat groter dan de andere. Ze leven van stuifmeel en nectar waar ze honing van maken. Bijen zorgen niet alleen voor honing. Doordat ze telkens stuifmeel ophalen, zorgen ze voor de bestuiving van bloemen en planten. Door de bestuiving kunnen de bloemen en planten zich voortplanten en blijven er genoeg groeien. De bij is niet alleen belangrijk voor het maken van honing, maar voor onze hele natuur.
Ik ben hier bij Johan. En als het goed is weet Johan alles van bijen.
In ieder geval veel, want ik ben imker. Ik werk met bijen, dat is mijn werk.
Imker, heb ik wel eens van gehoord, maar wat doet een imker?
Een imker probeert voor bijenvolken te zorgen zodat ze honing maken en bloemen bestuiven.
Nou heb ik gehoord dat het niet zo goed gaat met de bijen en dat ze zelfs dreigen uit te sterven. Hoe kan dat?
De grootste vijand van de honingbij is de varroamijt. Dat is een exotische parasiet uit Azië. Onze bijen zijn daar niet aan gewend. Dat is een lastig beest. Je kunt het vergelijken met dat er een kreeft in je nek zit. Zo groot is dat ten opzichte van een bij.
Dat klinkt niet zo goed hé. Wat kunnen we doen om dat te bestrijden?
Nu gebruiken we organische zuren. Gewone natuurlijke middelen. Gelukkig eigenlijk. Als je dat op de juiste manier toepast een hele hoge effectiviteit heeft.
Is het nou zo erg dat de bijen hier in Nederland uitsterven? We kunnen ook honing halen uit andere landen.
Misschien wel hele lekkere honing. Maar de bijen vervullen ook een hele belangrijke functie. Ze bestuiven allerlei bloemen en zonder die bestuiving zouden allerlei bloemen en planten geen zaden en vruchten maken en bestaan die dus niet meer.
Dat wist ik helemaal niet. Nu ben ik wel nieuwsgierig geworden. Mag ik de bijen zien?
Ja, gaan we doen. Maar daar heb je wel bescherming voor nodig.
Volgens mij ben ik er helemaal klaar voor.
Je rits moet ook nog dicht.
Nu ben ik er echt helemaal klaar voor. Nu jij nog zeker.
Voor 1 zo'n kastje hoeft het niet. Dan is een hoedje genoeg.
Kom, we gaan bijen kijken.
Eerst een beetje rook maken.
Waarom moet je een beetje rook maken?
Door rook kun je de bewegingen van de bijen een beetje manipuleren. Dat is vooral om ze niet te knellen. Daar worden ze boos van.
Zo hé, dat zijn er veel.
Dit zijn 6 ramen met bijen, ik denk 1000 bijen per raam. Ik denk ongeveer 6000 bijen.
Hoeveel verschillende soorten bijen zitten hierin?
Er zijn 3 verschillende soorten bijen. Dit zijn de werksters die je hier op de deksel ziet en eigenlijk ook op de raten. Ik zag hier net een mannetje vliegen, die zijn iets groter. Mannetjes hebben hele grote ogen. De reden daarvoor is dat mannetjes het beste kunnen zien dat die paren met de koningin.
De koningin. Nu gaan we natuurlijk op zoek naar de koningin.
Deze dame hier. Die is een heel stuk groter dan de anderen.
O ja, kijk daar. Een hele grote.
Een hele grote, mooie koningin.
Wat doet zo'n koningin?
Ze doet eigenlijk niet veel anders dan eieren leggen. Alleen maar eieren leggen. Je denk zo'n koningin is de baas van het hele volk, maar ze is eigenlijk de grootste tol van de hele club. Hier in de raat kun je zien dat bijen op verschillende soorten bloemen vliegen en stuifmeel van verzamelen en mee naar huis nemen en bijenbrood van te maken.
Je had het net over stuifmeel en bestuiving. Wat is bestuiving eigenlijk?
Bijen zijn hele nuttige dieren. Ze maken honing en zorgen dat veel planten blijven bestaan. De bij struint bloemen en planten af om nectar te halen voor de productie van honing. Zodra de bij rondkruipt in een mannelijke bloem, komen er stuifmeelkorrels op de rug. Vol stuifmeel vliegt de bij naar een vrouwelijke bloem. Daar zoekt hij ook nectar. Terwijl hij het doet, blijft een deel van het stuifmeel aan de stempel van de vrouwelijke bloem. Dit noem je bestuiving.
Zo ja, zit het verhaal van het bloemetje en het bijtje in elkaar. Ik weet het weer. Maar Johan, ze zitten hier allemaal bij elkaar hutje mutje. Wat doen ze precies?
Nou ja, bijen verzamelen nectar uit de bloemen, die wordt mee naar het volk genomen en in de cellen gestopt. Als de honing klaar is, maken de bijen er een dekseltje overheen. Dan is de honing helemaal ingedikt, het vocht eruitgehaald, gerijpt. Dan kunnen zij het als wintervoorraad gebruiken en wij kunnen het oogsten om honing te snoepen.
Bijen hebben 4 liter nectar nodig om 1 kg honing te maken.
Dit is precies de honing die ik thuis heb?
Ja in principe wel. Steek je vinger er maar in. Durf je dat? Alleen kan je nu niet proeven want je hebt een kap op.
Maar als ik zo kijk en ik zie de honing, ik smeer het zo niet op mijn brood. Ik zie wat stuifmeel en misschien kruipen er nog larven tussen. Hoe krijg je nou de honing zodat ik hem op mijn brood kan smeren?
Raten met veel honing kan je verzamelen en die brengen we naar een soort centrifuge. En in die centrifuge kun je die honing uit de raten halen en dat gaat dan door een dubbele honingzeef. Dan is het gewoon honing.
Dat doe je ook hier?
Dat kunnen we laten zien.
Ik kan er niet meer aankrijgen.
Pure honing. Ja, dit is hem hoor!
Dus bijen zijn zeer nuttige beestjes. Zonder bijen heb je geen honing, maar nog belangrijker, dan wordt het bestuiven van bloemen en planten veel moeilijker. Het zou ook zonde zijn als die bijen zouden uitsterven en daarom moeten wij goed voor onze bijen zorgen. En het is nog lekker ook.
