Name: Het verlies van Nederlands-Indië
Uploaded: 2022-04-06T20:00:00+02:00
Duration: 6 min 30 s
Description: Terwijl Nederland vasthoudt aan de kolonie Nederlands-Indië, wil dat land niets liever dan onafhankelijk worden. Nederlandse militairen die het land bevrijden van de Japanse bezetter komen terecht in een gewelddadige koloniale oorlog.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog was ons land nog een koloniale macht. Behalve de Antillen waren ook Suriname en Indonesië in Nederlandse handen. Het was al 350 jaar onze kolonie in het Verre Oosten. En daar waren we maar wat trots op, want dankzij ons Indië voelde Nederland zich een wereldmacht. Ons Indië ja, het is een heel gebruikelijke term om de voormalige kolonie Nederlands-Indië aan te duiden. Wat we nu het huidige Indonesië noemen en het zegt mij iets over de nabijheid waarmee eigenlijk voor Nederland Indonesië of Nederlands Indië destijds was. Het was helemaal niet ver weg. Het was ook niet het per se Verre Oosten, want iedereen had wel een familielid die daar woonde en naartoe was verhuisd en ook weer terug zou kunnen komen. En voor mij en ook voor anderen is natuurlijk ook een land waar onze ouders en grootouders vandaan komen. Er woonden zo'n 60 miljoen Indonesiërs en een kleine driehonderdduizend Nederlanders in een gebied dat vijftig keer groter was dan Nederland en uitgestrekter dan heel Europa. Daar lagen de plantages waar al eeuwenlang koffie, thee en specerijen werden verbouwd. Maar intussen exporteerde Nederlands-Indië ook aardolie, natuurrubber, en tin. Sinds het 17de eeuw is Nederlands-Indië gewoon ontzettend belangrijk voor de Nederlandse economie en ze werden rijk van en ze zagen dan eigenlijk dat het bijna ondenkbaar was dat Nederland echt succesvol zou kunnen zijn zonder Indië. Er werd dan ook gezegd: 'Indië verloren, rampspoed geboren'. Niet dat we altijd wilden blijven vasthouden aan onze kolonie. Nee, het was de bedoeling dat Nederlands-Indië zelfstandig zou worden. Maar voordat het zover was wilde Nederland eerst nog spoorwegen aanleggen en er moesten scholen en ziekenhuizen worden gebouwd. Nederland zag zichzelf namelijk als goede kolonisator die het beste voor had met de kolonie en z'n bevolking. Onder leiding van de Nederlandse gouverneur moesten de Indonesiërs opgevoed worden tot een beschaafd volk dat op eigen benen kon staan. En dat duurde volgens Nederlandse schattingen nog wel een jaar of twee-, driehonderd. 
De gedachte in het koloniale bestuur was Indonesië is nog niet rijp voor zelfbestuur. Ze zijn er nog niet aan toe. We moeten ze inderdaad begeleiden naar hun onafhankelijkheid, omdat ze het gewoon nog niet kunnen. 
Nederland is in oorlog en elfduizend kilometer verderop werd Nederlands-Indië bezet door een land dat minstens zo agressief was als Hitler-Duitsland. Japan. Dat had in 1942 onze kolonie veroverd om de oliebronnen en rubberplantages in handen te krijgen. Daarna was ieder contact verbroken en wist niemand meer wat er in Nederlands-Indië gebeurde. Nederland gaat ervan uit dat zijn Indonesische onderdanen wel zullen hunkeren naar de bevrijding en de terugkeer naar het koloniale gezag. Dus worden er vrijwilligers opgeroepen die Nederlands Indië moeten gaan bevrijden. Vooral verzetslieden meldden zich daarvoor aan. In hun ogen is de strijd in Nederlands Indië hetzelfde als in Europa. Maar ditmaal spelen zij de rol van geallieerde. Ze gaan dan ook op weg om het Japanse fascisme te verslaan en het arme Indonesische volk te bevrijden. Maar voordat ze in actie kunnen komen, maken twee atoombommen op Japan een einde aan de Tweede Wereldoorlog. De kolonie had zwaar geleden onder de Japanse bezetting en de bevolking was grotendeels passief gebleven. Behalve tienduizenden jongeren. Die hadden zich voor de oorlog ook al verzet tegen het koloniale bewind. Zij lieten zich door niemand meer onderdrukken. Dus toen in 1945 de onafhankelijkheid van Indonesië werd uitgeroepen, keerden deze jonge vrijheidsstrijders zich dan ook tegen de Nederlanders. De oorlogsvrijwilligers kregen toch nog waar ze voor kwamen: een uiterst gewelddadige voortzetting van de Tweede Wereldoorlog. Beide partijen pleegden oorlogsmisdaden, want net als tijdens de Tweede Wereldoorlog was alles toegestaan voor de goede zaak. De Indonesiërs wilden niet opnieuw door Nederland gekoloniseerd worden en vochten voor de onafhankelijkheid van hun land. Nederland streed vanuit het vooroorlogse ideaal van de goede vader, die een kolonie pas loslaat als ze op eigen benen kunnen staan. En dat was een misvatting. Wat je ziet is dat militairen die in Indonesië waren ingezet om te vechten tegen de Indonesische bevolking ook wel zagen dat ze daarin regelmatig over de schreef zijn gegaan en in dagboeken van militairen, Nederlandse militairen, lees je dan ook: 'wij zijn niet beter dan de SS'ers' en dat was natuurlijk ontzettend pijnlijke constatering. Dat ze hoopten om daar misschien beter te kunnen doen, maar uiteindelijk ook moesten toegeven, dat ze daarin niet verschilden van de Duitse bezetter.

Nederland heeft eeuwenlang geprofiteerd van de rijkdommen van Indonesië. Ons land wil koste wat kost vasthouden aan de kolonie Nederlands-Indië, ook als de roep om onafhankelijkheid steeds luider wordt. Er volgt een bloedige koloniale oorlog, die tienduizenden Indonesiërs het leven kost. In 1949 draagt Nederland de soevereiniteit over aan het onafhankelijke Indonesië. Hoe was het leven in onze kolonie, wat was de rol van de VOC en hoe werd Indonesië onafhankelijk? Klik op de afbeelding om de tijdlijn te bekijken.

Tijdlijn over ons koloniale verleden

De geschiedenis van Nederlands-Indië

Wat voor dieren leven er in het regenwoud? Wat geloven de mensen in India? En hoever ligt Australië bij ons vandaan? De Wereld Rond neemt je mee naar allerlei landen op de wereld.

Programmaheaders

Programmalogo's

De wereld rond

Het Aziatische eilandenrijk Indonesië was tot 1949 een kolonie van Nederland en heette Nederlands-Indië. Nu is het een onafhankelijke republiek. Wat weet jij van dit land? Start de quiz, bekijk de video's en beantwoord de vragen!

Quiz over de voormalige kolonie van Nederland

Wat weet jij over Indonesië?

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

Vanaf 1951 kwamen er ruim 12.000 Molukkers vanuit Indonesie naar Nederland. Omdat het de bedoeling was dat ze kort zouden blijven, kwamen ze in eenvoudige woonoorden terecht. In de kleine barakken, waar ze met velen dicht op elkaar woonden, stonden de koffers steeds klaar voor vertrek. In deze special kun je rondkijken in zo'n barak en video's bekijken over de geschiedenis van Molukkers in Nederland.

360-graden special

Molukkers in Nederland

Groep 6/7/8

In 1860 verschijnt het boek ‘Max Havelaar’. Het is geschreven door Multatuli, een pseudoniem van de Nederlandse ambtenaar Eduard Douwes Dekker. In de voormalig Nederlandse kolonie Nederlands-Indië schrikt hij zo van de onderdrukking van de lokale bevolking door het Nederlandse koloniale bestuur dat hij het besluit op te schrijven. Het resulteert in een wereldberoemd boek. 

Quiz over het beroemde boek

Wat weet jij over Max Havelaar?

Het verlies van Nederlands-Indië

De geschiedenis van Nederland in 10 afleveringen, vanaf het moment dat de eerste bewoners zich er vestigden tot nu. Inclusief lesbrief en interactieve tijdlijn.

Het verhaal van Nederland in de klas

Naar de website bij Het verhaal van Nederland

Terwijl Nederland vasthoudt aan de kolonie Nederlands-Indië, wil dat land niets liever dan onafhankelijk worden. Nederlandse militairen die het land bevrijden van de Japanse bezetter komen terecht in een gewelddadige koloniale oorlog.

Wereldoorlogen

Een koloniale oorlog

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.