Name: Het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden uitgelegd
Uploaded: 2021-05-19T18:07:48+02:00
Duration: 10 min 58 s
Description: Het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden escaleert. Van straatgevechten tot raketbeschietingen en bombardementen. NOS op 3 legt je beknopt uit waarom het geweld juist nu weer is opgelaaid. Deze video is gepubliceerd in mei 2021. Door de snel ontwikkelende actualiteit kan de beschikbare kennis sindsdien zijn veranderd.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden, een onderwerp dat vaak felle reacties oproept en waar grote verdeeldheid over is, wat het moeilijk maakt daar iets over te vertellen. Toch ga ik het doen. De geschiedenis in dit gebied kent veel spanningen en oorlogen en recent laait het geweld weer op. Daarbij speelde deze straat in Jeruzalem een rol, waar vier Palestijnse families uit hun huis zouden worden gezet. Het geweld nam snel toe. In verschillende steden wordt op straat gevochten en over en weer worden bommen of raketten afgeschoten. Wij leggen je uit waarom het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden nu opnieuw is geëscaleerd. 
Wie dit geweld wil begrijpen, moet eerst mee terug in de tijd. Belangrijk daarbij: Het is onmogelijk om in tien minuten de volledige geschiedenis te vertellen. Voor nu gaan we eerst naar 14 mei 1948, sindsdien voor Israëliërs een feestdag, maar voor Palestijnen een zwarte dag. Dat zit zo. Op die datum stichtten Joden de staat Israël. In dit gebied. Dat is tot dan het Brits mandaatgebied Palestina. De Britten maken daar dus de dienst uit en beloofden al langer dat de Joden zich daar mochten vestigen, een eigen staat. Iets wat de Arabische inwoners overigens ook werd beloofd. De belofte aan de Joden stond vast in de Balfour-declaratie van 1917, waarna mondjesmaat Joden naar Palestina vertrokken. De stroomversnelling kwam na de Tweede Wereldoorlog, nadat nazi-Duitsland 6 miljoen Joden systematisch tijdens de Holocaust had vermoord. Israël zou een plek moeten worden waar Joden veilig zijn en dat vonden niet alleen de Britten, dat vond vrijwel de hele westerse wereld. De Joden zien het als een terechte invulling van een lang gekoesterde wens voor hun eigen staat. Het is dezelfde plek als waar het jodendom duizenden jaren geleden ontstond en waarvandaan Joden werden verjaagd. Maar in het gebied wonen Arabische inwoners en vechten Joodse en Arabische milities over wie waar mag wonen. Ook al voordat de staat Israël werd uitgeroepen. Uiteindelijk werden voor en na de oprichting tot 1949 ruim 750.000 Arabische inwoners verdreven, of ze sloegen zelf op de vlucht. Sommigen van hen vluchtten naar buurlanden, anderen komen bijvoorbeeld in de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever terecht. Ze belanden onder andere in vluchtelingenkampen. De Palestijnen noemen deze periode de nakba, de catastrofe. 
Oké, het gaat dus om dit stuk land dat in 1949 zo is verdeeld. Het gebied heeft enorme betekenis voor verschillende religies. Vooral de stad Jeruzalem. Die is uiterst heilig. Met als belangrijk middelpunt het oude ommuurde centrum, de oude stad. In het jodendom en de islam is de Tempelberg die daar staat van grote betekenis. Het is de plek waar Abraham een altaar gebouwd zou hebben om zijn zoon Izaak aan God te offeren en waar later twee Joodse tempels zijn gebouwd en vernietigd. Moslims geloven dat de profeet Mohammed hier naar de hemel ging. Later werd hier de Al-Aqsamoskee neergezet, één van de heiligste plekken binnen de islam. En voor christenen is Jeruzalem de stad waar Jezus sterft aan het kruis en opstaat uit de dood. Op de plek waar dat zou zijn gebeurd staat de Heilige Grafkerk. Omdat Jeruzalem voor zoveel mensen zo belangrijk is, is er bij het stichten van de staat Israël speciale aandacht voor de stad. Na het eind van de oorlog in 1949 is de stad opgesplitst in Oost- en West-Jeruzalem. Oost voor Jordanië en de Palestijnse Arabieren, West voor de Israëliërs. Er volgen jaren van oorlog en geweld die zeker belangrijk zijn en waar cruciale gebeurtenissen in plaatsvinden. Maar zoals gezegd, het is onmogelijk om alles te vertellen. Wat wel belangrijk is om de situatie van nu te begrijpen, is de Zesdaagse Oorlog in 1967, een oorlog tussen Israël en Arabische buurlanden. Israël bezet dan ook onder andere Oost-Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Sindsdien beschouwt Israël niet alleen West-Jeruzalem, maar ook Oost-Jeruzalem als Israëlisch grondgebied. Een groot deel van de internationale gemeenschap en de Palestijnen zelf zijn daartegen. Volgens het internationaal recht is het bezet Palestijns gebied. "De acties van Israëlische veiligheidstroepen zijn totaal onacceptabel." 
Er komen steeds meer Joden wonen in Oost-Jeruzalem, terwijl het dus wordt gezien als bezet Palestijns gebied. De Israëliërs die daar komen wonen, worden daarom kolonisten genoemd. 
Dus heel kort samengevat: al eeuwen gaat het eigenlijk om de vraag: Van wie is welke grond in dit gebied? Een beladen vraag die voor spanningen blijft zorgen. Een paar jaar geleden bijvoorbeeld, toen de voormalige Amerikaanse president Trump de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem verplaatste. "We erkennen eindelijk dat wat voor de hand ligt. Dat Jeruzalem de hoofdstad van Israël is." Het versterkte de Israëlische claim dat heel Jeruzalem van hen is. Trumps besluit stuitte internationaal op veel verzet. 
"Dit is een betreurenswaardig besluit dat Frankrijk niet goedkeurt. Het gaat in tegen het internationale recht en tegen resoluties van de VN-Veiligheidsraad." 

En recent veroorzaakte een rapport van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch ophef. Zij concludeerde dat Israël een apartheidsbeleid voerde voor Palestijnse inwoners, waar Israël meteen fel op reageerde. De regering noemt het onwaar en het ondermijnt het bestaansrecht van Israël als staat voor het Joodse volk, zei een minister. 
Nu je dit allemaal weet, terug naar nu. Ook begin mei is Jeruzalem weer het centrum van geweld. Specifieker, de wijk Sheikh Jarrah in Oost-Jeruzalem, waar vier Palestijnse families dus uit hun huis dreigen te worden gezet. In deze wijk wonen vooral Palestijnen. Want weet je nog, die 750.000 vluchtelingen die in 1948 hun huis uit moesten? Een klein deel van hen kreeg hier een woning. "Dit is mijn grootvaders huis. Ik ben hier geboren. Hier speelde ik met de buren, mar nu wonen er Israëlische kolonisten naast ons. We moeten op zoek naar een nieuw huis. Dat is niet makkelijk." 
De situatie in deze wijk staat niet op zichzelf. Sinds de oprichting van de staat Israël worden Palestijnse gezinnen vaker gedwongen uit hun huis gezet om plaats te maken voor Israëlische kolonisten. "Ze moeten weg. 'Wat vindt u daarvan?' Geweldig. Het werd eens tijd." 

Israëliërs spannen rechtszaken aan tegen Palestijnse bewoners met de claim dat de grond volgens de wet van hen is. Zit zo. Volgens de Israëlische wet hebben Joden het recht om grondgebied dat ooit gedocumenteerd Joods was terug te krijgen. Maar omdat Oost-Jeruzalem dus bezet gebied is, vindt de internationale gemeenschap dat Israël niet méér Israëli's in dat deel van de stad mag vestigen. Bovendien, Palestijnen kunnen geen aanspraak maken op een vergelijkbare wet. Zij kunnen hun oorspronkelijke huizen van vóór 1948 in Israëlisch gebied niet opeisen. De Verenigde Staten, de Europese Unie en de Verenigde Naties roepen Israël op te stoppen met de huisuitzettingen, maar daar geeft Israël tot nu toe nog geen gehoor aan. Deze zaak speelt in een tijd dat het überhaupt onrustig is in Israël en de Palestijnse gebieden, een paar dingen spelen daarbij een rol. Tijdens de ramadan is de sfeer vaker gespannen tussen Israëliërs en Palestijnen en door de coronapandemie hebben mensen het moeilijk gehad, onder andere door beperkende maatregelen. Volgens de Israëlische politie om te voorkomen dat er veel mensen zouden samenkomen in coronatijd, zetten ze hekken rondom de Damascuspoort, voor moslims een belangrijke ontmoetingsplek tijdens de ramadan. Dat besluit zorgde voor spanningen. Al jaren probeert Israël zijn greep op Oost-Jeruzalem te versterken en de ruimte voor Palestijnen in te perken. En dan is er nog het opkomend rechts-extremisme in Israël, bijvoorbeeld van het joodse Lehava, een groep die zich ook nu nadrukkelijker mengt in de onrust van de afgelopen weken en provoceert. Wat op de achtergrond ook nog meespeelt: dat de Palestijnse president Abbas de eerste verkiezingen in 15 jaar uitstelde. Hij zegt: Israël laat geen verkiezingen toe in Oost-Jeruzalem, dus ik stel ze uit. Maar Israël heeft er nog geen besluit over genomen. 
"In deze moeilijke situatie hebben we besloten de verkiezingen uit te stellen tot ook de Palestijnen in Jeruzalem hun stem mogen uitbrengen." 

Palestijnen verwijten Abbas dat hij alles uitstelt omdat hij er zelf niet goed voorstaat in de peilingen. En ze vinden dat hij te veel naar Israël luistert en een corrupt bewind voert. Dit alles zorgt voor een mix van woede, frustratie en oplopende spanningen. Zo ook tijdens het laatste vrijdaggebed van de ramadan. Nadat Palestijnen stenen en molotovcocktails gooiden, kwamen Israëlische agenten in de Al-Aqsamoskee en gebruikten daar geweld. Honderden Palestijnen en zo'n twintig Israëlische agenten raakten toen gewond. Het geweld escaleert. Hamas schiet raketten af op Israël. "We zaten in een schuilkelder toen er een bom ontplofte. Het was heel beangstigend." 

En Israël bombardeert gericht doelen in de Gazastrook, vaak met een waarschuwing vooraf. Aan beide kanten vallen slachtoffers. Tot nu toe zijn dat er meer aan Palestijnse zijde. Volgens experts komt dat vooral doordat Israël in de gewapende strijd technologisch superieur is aan zijn tegenstander. Zij hebben bijvoorbeeld een luchtverdedigingssysteem en veel geavanceerder militair materieel. Er zijn grote zorgen dat de gewapende strijd nog lang zal duren. Hoe dit verder gaat, is afwachten. Wij houden het in ieder geval voor je in de gaten.

Wat is de Gaza strook?

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Gaza is een smalle kuststrook in het Midden-Oosten. Er wonen 2 miljoen Palestijnen die het gebied niet uit kunnen, want de grenzen worden streng bewaakt. In Gaza is de militante Islamitische beweging Hamas aan de macht. Wat is de Gazastrook voor gebied? Lees er alles over in de story op NPO Kennis.

Story over de kuststrook Gaza

Wat is de Gazastrook?

In Gaza is de Islamitische Palestijnse beweging Hamas aan de macht. Internationaal wordt Hamas als terreurorganisatie beschouwd. Wat is het doel van Hamas? En waarom laait het geweld tussen Hamas en Israël weer op? Klik op de foto op naar de story te gaan. 

Story over de Palestijnse beweging

Wat is Hamas?

Machtsstrijd in het Midden-Oosten

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

Programmaheaders

Programmalogo's

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

De geopolitieke relaties in het Midden-Oosten zijn complex. Al is het maar omdat onderlinge verhoudingen vele honderden jaren terug gaan. Kennis over de koloniale geschiedenis, religie en verschillen tussen etnische groepen geeft meer duidelijkheid. Klik op de afbeelding om het scrollverhaal te lezen.

Scrollverhaal over de landen en partijen in het conflict

Groep 6/7/8

Israël bestaat pas sinds 1948 en staat bekend als 'het land van melk en honing'. Hoeveel weet jij over dit Midden-Oosterse land? Test je kennis in de quiz!

Quiz over het land van melk en honing

Wat weet jij over Israël?

Het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden uitgelegd

Het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden escaleert. Van straatgevechten tot raketbeschietingen en bombardementen. NOS op 3 legt je beknopt uit waarom het geweld juist nu weer is opgelaaid.
Deze video is gepubliceerd in mei 2021. Door de snel ontwikkelende actualiteit kan de beschikbare kennis sindsdien zijn veranderd.

Landen en grenzen

Televisie en computer

Een langlopend conflict

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Header Mediawijsheid

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.