Name: Wat is een canon?
Uploaded: 2024-04-05T13:55:42+02:00
Duration: 6 min 4 s

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Hallo allemaal.

Wat hebben een...

Ja sorry hoor, kan het echt niet goed lezen.

Het is echt tijd voor een nieuwe printer.

Nou dan maar uit m’n hoofd.

Wat hebben Frederik de Grote, een kreeft
en een spiegel te maken met een Canon?

- Cánon! Canon.

Een canon.

Iedereen kent er wel één.

Denk aan ‘Row row
row your boat’ en ‘Kom mee naar buiten allemaal’.

Of natuurlijk Vader Jacob, de vleesgeworden canon.

Een canon is een meerstemmige compositie waarin
de verschillende stemmen steeds na elkaar

inzetten en elkaar imiteren.
Dus de eerste stem begint

bijvoorbeeld met Vader Jacob

en even later,
terwijl deze melodie nog bezig is

zet de andere stem diezelfde melodie in.

En bij een goede canon klinkt dat ook
nog eens heel mooi samen.

De oudst bekende canon stamt uit de 13e eeuw.

Ene heer of mevrouw A. Nonymous uit

Engeland kwam met het liedje ‘Sumer is icumen’.

Dat werd mondeling overgeleverd, want een canon
printen was iets wat nog Ni-kon.

Fotograferen met een spiegelreflexcamera overigens
ook niet, maar dat terzijde.

In Italië en Frankrijk gingen ze ook met
deze muziekvorm aan de slag.

In eerste instantie noemden ze het ‘Caccia’

hetgeen ‘jacht’ betekent.

De verschillende stemmen jagen achter elkaar aan.

Later was de kanonskogel door de kerk:

Men koos het Oudfranse woord canon,
dat weer afstamt van het Oudgriekse kanon

met een k, en dat woord betekent regel of wet.

Er zijn verschillende soorten canons.

Je hebt de enkelvoudige canon, waarbij elke stem
de melodie één keer zingt of speelt,

en je hebt de cirkelcanon, waarin
de afzonderlijke stemmen steeds weer van voren af

aan beginnen en zo als een perpetuum
mobile eindeloos door kunnen gaan.

Er zijn
tweestemmige canons, driestemmige, vierstemmige en

zelfs 24-stemmige canons.

“Qui habitat in adiutorio” van de in 1450 in
Henegouwen geboren Josquin Desprez is een

voorbeeld van dat laatste: 24 stemmen die allemaal
op een ander moment dezelfde melodie zingen.

Kanonne wat goed!

In de internationale canon van
de canons staat met stip op één de canon

in D van Johann Pachelbel, of
officieel Johann PaCHELbel, maar goed.

Dit stuk dankt zijn naam

niet zoals veel mensen denken aan
het zich steeds herhalende thema in de bas.

Want in de stemmen daarboven zit
een tweede melodie met

dalende noten en die stemmen zetten
steeds na elkaar in.

Vandaar de naam Canon.

Zo begint ie dus is het dus nog niet de canon.

Hier komt

de canonmelodie

en de tweede inzet

In het Musicalisches Opfer laat
Johann Sebastian Bach

zien wat je allemaal met een canon kan.

Hij schreef dit muzikale cadeau voor Frederik
de Grote, de koning van Pruisen

die tijdens diverse oorlogen
heel wat kanonnen liet afvuren.

Tijdens een bezoek aan

een koning vroeg Bach hem een thema op te geven
waar hij dan op kon improviseren.

Nou, zo geschiedde.

De koning was zeer onder de indruk.

Maar Bach zelf, die was niet tevreden.

Hij ging er thuis mee verder aan de slag en het
gedrukte eindresultaat bood hij aan de koning aan

met te volgende woorden: “Dit werk heeft slechts
het niet verwerpelijke doel om de roem van een

vorst, hoewel slechts op een klein punt, te
verheerlijken, wiens grootheid en kracht, net als

in alle krijgs- en vredeswetenschappen, ook in het
bijzonder in de muziek door een ieder bewonderd

en vereerd moet worden.

Ik neem de vrijheid hier om
dit onderdanigste verzoek toe te voegen: dat

Uwe Majesteit het behaagt om dit
huidige kleine werk welwillend te aanvaarden

en dat het Uw allerhoogste koninklijke nog lang
genade zal gunnen.

Uwe Majesteits
alleronderdanigste gehoorzaamste knecht,

de auteur.”

Bach dus.

Hij liet zien dat de verschillende stemmen in een canon
niet steeds precies hetzelfde hoeven te doen.

De imitatie van de hoofdmelodie kan bijvoorbeeld
steeds op een

andere toonhoogte beginnen, de intervalcanon.

Ook komen er spiegelcanons voor: de imiterende stem

is precieshet spiegelbeeld
van de oorspronkelijke melodie.

De noten worden horizontaal gespiegeld.

Gaat de melodie dus omhoog, dan gaat imiteren
de stem omlaag.

Verticaal spiegelen kan ook.

Dat noemen we kreeftgang of retrograde.

Kreeften kunnen elke kant op lopen, super handig!

Dit is waarschijnlijk waar de term kreeftengang
vandaan komt.

De imitatie speelt de hoofdmelodie van achter naar

voren
en daarnaast kan je variëren in lengtes van noten.

Bach schreef ook raadselcanons,

maar uhm ja wat die inhouden dat is
mij eigenlijk uh...

...heb ik dat misschien?

“Aan de hand van een

subtitel kan een muziekkenner de raadselcanon
ontcijferen en de canon meerstemmig uitwerken.

Vaak werd hierbij ook visueel in de partituur
gebruik gemaakt van gespiegelde sleutels aan het

eind van de notenbalk of speciale tekens op
plekken waar de stemmen kunnen inzetten.

Een van de betere voorbeelden vormen
de Veertien Canons of Canonische Variaties van Bach”.

Nou, ik moet nu snel
een nieuwe printer kopen dus ik rond af.

Je kaan-ons bereiken via maatwerk@omroepmax.nl
voor al uw klachten.

Vond je deze video leuk?

Like en subscribe!

Kom eens effe kijken.

Dit kan toch echt niet man.
- Nee, dit is echt heel slecht.

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Luisteren naar muziek heeft een effect op je. Je wil bijvoorbeeld dansen bij harde muziek, je wordt verdrietig als je luistert naar zielige muziek en je voelt je verbonden met anderen als je muziek maakt. Wat doet muziek met je hersenen? Kom er alles over te weten in dit scrollverhaal.

Scrollverhaal over wat muziek met je hersenen doet

Welk effect heeft muziek op je?

Niet iedereen houdt van jumpstyle, hardcore of elektronische muziek. Van welke muziek je houdt, wordt bepaald door verschillende factoren, zoals je persoonlijkheid en je omgeving. Je leest er alles over in de story op NPO Kennis.

Story over waarom je bepaalde muziek leuk vindt

Wat bepaalt je muzieksmaak?

Geschiedenis van de popmuziek

Popmuziek is een verzamelnaam van verschillende muziekstijlen. Popmuziek betekent ‘populaire muziek’. Een groot deel van de mensen vindt deze muziek leuk en daarom hoor je het ook veel op de radio. Popmuziek bestaat onder andere uit jazz en rock ’n roll.

Van rock'n roll tot elektronische muziek

Wat is een canon?

Omroep MAX

Wat is een wals, wat doet een dirigent eigenlijk en wat is het verschil tussen majeur en mineur? In de serie Muziek in een Notendop (Omroep Max) geeft presentator Sander Zwiep op luchtige wijze antwoord op al dit soort vragen.

Muziek in een notendop

Een canon is een meerstemmige compositie waarin de verschillende stemmen steeds na elkaar inzetten en elkaar imiteren. De oudst bekende canon stamt uit de dertiende eeuw. Het is het Engelse liedje Sumer is icumen. Dat werd mondeling overgeleverd. In Italië en Frankrijk gingen ze ook met deze muziekvorm aan de slag. In eerste instantie noemden ze het Caccia, wat 'Jacht' betekent: de verschillende stemmen jagen achter elkaar aan. Later koos men het Oudfranse woord 'canon' dat weer afstamt van het Oudgriekse 'kanon'. Dat woord betekent 'regel' of 'wet'.

Muziek en dans

Compositie waarin de verschillende stemmen steeds na elkaar inzetten

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.