Theo, ik zie helemaal geen vishengels. Nee, nee, ik vis met fuiken. Fuiken? Met een hengel kun je er maar een tegelijk vangen. En in die fuik kunnen een heleboel palingen tegelijk. Die zwemmen er 's nachts in. Kijk. Dat is best een goede vangst. Dit is zeker een goede vangst. De paling heeft dus een hele lange reis afgelegd. Helemaal vanuit de Sargassozee naar onze Nederlandse rivieren en meren. Theo, waarom blijven ze eigenlijk niet gewoon op zee? Dat is genetisch zo bepaald denk ik. Ze moeten gewoon naar het zoete water om daar op te groeien. En misschien heeft het wel met voedsel te maken. We weten een aantal dingen van ze, maar er zijn nog veel vragen onbeantwoord. Het is een geheimzinnig beest. Theo, merk je nu dat er steeds minder paling overblijft? Er is wel wat minder paling. Als je het vergelijk met 20, 30 jaar geleden is er wel minder paling. Hoe was het dan 30 jaar geleden? Was er toen veel meer? Ja. 300 jaar geleden werd er ook al paling gegeten. Er werd zelfs paling verscheept naar Engeland. Zijn we dan meer paling gaan eten of zijn er andere oorzaken? Een van de oorzaken is ook dat de paling moeilijk het zoete water kan bereiken. En dat de volwassen exemplaren van het zoete naar het zoute gaan. En hoe kan dat? Sluizen, gemalen, waterkrachtcentrales. Eigenlijk allerlei obstakels die ze tegenkomen onderweg? Ja. De meeste rivieren komen uit in zee. Maar waar je vaak niet bij stil staat, is dat voordat het rivierwater de zee bereikt...het door allerlei bouwsels is gestroomd: Dijken, stuwen, waterkrachtcentrales en gemalen... zijn obstakels die tussen de zee en de rivieren in staan. Voor de paling is het daardoor moeilijker om van en naar de zee te kunnen zwemmen. En dus, om naar die ene geboorteplek te gaan...We weten nu waarom de toekomst van de paling onzeker is. Het lukt palingkwekerijen niet om jonge palingen in leven te houden. En omdat de wegen van en naar zee afgesloten worden door obstakels. We gaan eens zo'n obstakel bekijken. Kijk, dit soort obstakels scheidt de zee van de binnenwateren. Onze meren en rivieren. Ja, precies. Dat is ook de reden waarom het zo slecht gaat met de paling. De volwassen palingen kunnen niet van het zoete water daar...naar de zee daar om jonkies te krijgen in de Sargassozee. En de pasgeboren palinkjes, die dus uit de Sargasso-zee komen, aan die kans dus...kunnen niet meer naar onze meren en rivieren. Daar, om zich vol te eten en uit te groeien tot volwassen, gezonde palingen. En we staan nu op een van de problemen. Dijken en sluizen blokkeren de weg. Maar kunnen we daar nog iets aan veranderen? Kunnen wij de paling een toekomst bieden? Alles opengooien, weg met de Afsluitdijk en de deltawerken, de sluizen en de gemalen. Maar dan stroomt ons land over, dat wil ik niet op mijn geweten hebben. Kijk, dat daar bijvoorbeeld is een gemaal. Die pompt water uit de rivier naar de zee. Als je dat gemaal weghaalt stroomt de rivier over. Om vissen de mogelijkheid te geven om vrij van en naar de zee te zwemmen...zijn er op veel plaatsen vispassages gemaakt.
Dat doen ze door in de avond de schuiven open te zetten. De paling in zee ruikt dan het zoete water dat naar buiten stroomt. Door de stroming en de geur van zoet water weet hij dat hij daar naar binnen moet zwemmen. Daarna sluiten de deuren in de buitensluis en zwemmen de vissen naar het gemaal. Via een speciale koker in het gemaal kunnen ze de rivier op zwemmen. Vissen die terug naar zee willen kunnen via dezelfde weg naar buiten.
