Name: Waarom lacht er niemand op oude schilderijen?
Uploaded: 2015-02-12T10:56:26+01:00
Duration: 2 min 19 s
Description: Op oude schilderijen kijkt bijna iedereen plechtig en serieus. Dat komt omdat alleen rijke mensen geld hadden voor een portret. Die wilden graag laten zien hoe sjiek en voornaam ze waren. Bovendien moest je maandenlang poseren voor een schilderij; probeer jij maar eens zo lang te glimlachen!

Groep 6/7/8

EN uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box. Hé hallo allemaal. Daar zijn we weer met een nieuwe Waarom Daarom. Vragen die in 1 minuutje zijn te beantwoorden, op te lossen of uit te leggen. En wat is de vraag van vandaag? Ja inderdaad ja, waarom lachen mensen eigenlijk nooit op oude schilderijen? Als je door een museum loopt dan word je van de schilderijen van alle kanten bloedserieus aangestaard. Er kan echt geen glimlachje vanaf. Waarom is dat toch? Je zou denken omdat mensen vroeger hun tanden niet poetsten en hele slechte gebitten hadden. Lijkt me trouwens ook geen fris gezicht hoor, een museum vol lachende, rotte tandjes. Maar dat was niet de reden. Iedereen had in die tijd slechte tanden dus mensen vonden dat helemaal niet lelijk. Nee, een portret laten schilderen dat was een hele serieuze kwestie en was alleen weggelegd voor hele rijke mensen. De meeste mensen die je op schilderijen uit die tijd ziet wilde er voornaam chic uitzien. Dan lig je natuurlijk niet in een deuk van het lachen. Dat gaat kennelijk niet samen. Trouwens, die schilderijen bestaan wel hoor. Alleen zijn het vaak lachende kinderen, dronkaards, hoeren en ander oneerbaar volk. Zulke types werden juist lachend afgebeeld, juist omdat het niet chic was. Nou was een glimlach ook lastig te schilderen. Omdat er nog geen camera's bestonden moest je dagen, weken, zelf maanden zitten voordat dat ene portret klaar was. Hou die glimlach dan nog maar eens vast. Tegenwoordig maken we heel veel foto's van elkaar en van onszelf. Daar staan we dan meestal lachend op. Zelfs als we helemaal niet blij zijn zetten we voor de foto ons mooiste nep glimlach op. Photoshoppen we het nog een beetje en dat doen we allemaal om te laten zien hoe erg we het naar ons zin hebben. Ook gewoon omdat we ons lachend leuker op de foto zien staan. Nou dat was hem weer en tot de volgende selfie en Waarom Daarom.

Klas 1/2/3

In het Rijksmuseum in Amsterdam vind je belangrijke kunstwerken uit de Gouden Eeuw. Wat is het verhaal achter topstukken zoals De Nachtwacht van Rembrandt, Het Melkmeisje van Vermeer en andere kunstwerken?

Rijksmuseum header

Topstukken van het Rijksmuseum

Zoom in op het Rijksmuseum

Het Rijksmuseum is een bijzonder gebouw met unieke kunstwerken uit de Nederlandse geschiedenis, vooral uit de 17e eeuw. Zoom in op het gebouw met deze interactieve schoolplaat en ontdek de topstukken van het museum. Meer weten over de bijzondere verhalen bij het gebouw? Volg dan de tours (linksboven in het scherm).

Interactieve schoolplaat in en om het Rijksmuseum

Het Rijksmuseum

In de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden viert de Hollandse schilderkunst haar hoogtijdagen. Meesterschilders als Johannes Vermeer en Frans Hals zijn succesvol. Maar de bekendste meester uit die periode is toch wel Rembrandt van Rijn. Zijn werken hangen tentoongesteld over de hele wereld en zijn beroemdste schilderij is de Nachtwacht. 

Quiz over een Hollandse meester

Wat weet jij over Rembrandt?

In deze interactieve schoolplaat ontdek je meer over het kleurgebruik van Rembrandt, de emoties die dit grote schilderij oproept en vrouwen in de schilderkunst. Klik op de paletten om de video’s met de vragen te bekijken. Achter de andere knoppen vind je meer informatie, handig bij het achterhalen van de antwoorden. Zo ontdek je allerlei geheimen van dit beroemde schilderij.

Interactieve schoolplaat over de geheimen van dit grote schilderij van Rembrandt

Achter de Nachtwacht

Groep 3/4/5

Elke aflevering bestaat uit vier clips over ons dagelijks leven met bijbehorende woorden en uitdrukkingen.

Programmaheaders

Taal met Timo en Finne

Finne maakt een schilderij. Wat zou het worden? Start de quiz, bekijk de fragmenten en kies bij elke vraag het juiste antwoord.

Quiz over kunstschilder Finne

Timo en Finne: een kunstwerk maken

Waarom lacht er niemand op oude schilderijen?

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Het Klokhuis

Programmalogo's

Op oude schilderijen kijkt bijna iedereen plechtig en serieus. Dat komt omdat alleen rijke mensen geld hadden voor een portret. Die wilden graag laten zien hoe sjiek en voornaam ze waren. Bovendien moest je maandenlang poseren voor een schilderij; probeer jij maar eens zo lang te glimlachen! 

Beeldend en bouwkunst

Portretten waren alleen voor rijke mensen

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Schilderijen, skeletten, een vloer van pindakaas: in het museum is van alles te zien. Deze afspeellijst gaat over kunst en andere bijzondere dingen.

Iedereen kent de schilder Vincent van Gogh. Maar ken je ook zijn verhaal? In deze serie neemt Sjoukje van het Van Gogh Museum je mee naar de plekken waar Vincent zijn meesterwerken schilderde.

Header Dit ben ik Vincent

Dit ben ik: Vincent van Gogh

Het Van Gogh Museum

Vincent van Gogh heeft meer dan 900 schilderijen gemaakt. En hij heeft op veel plekken gewoond: van Brabant tot Zuid-Frankrijk. In deze schoolplaat hebben we het leven van Vincent in kaart gebracht aan de hand van bekende schilderijen. In en rond het schrijfkistje van Vincent vind je voorwerpen uit zijn tijd. Vouw de kaart uit om in te zoomen op de plekken waar Vincent gewoond en geschilderd heeft. Laat de video’s in de kaart je meevoeren naar de wereld van een van Nederlands beroemdste schilders. Deze schoolplaat is gemaakt in samenwerking met het Van Gogh Museum.

Interactieve schoolplaat over het leven van Vincent van Gogh

Vincent van Gogh

De Nachtwacht is het beroemdste schilderij van Rembrandt, het pronkstuk van het Rijksmuseum in Amsterdam. In deze interactieve schoolplaat duik je in de geheimen van De Nachtwacht van Rembrandt. Zoom in op het schilderij en leer alles over de details die De Nachtwacht zo bijzonder maken. 

Interactieve schoolplaat over Rembrandts meesterwerk

Beleef de Nachtwacht

Er zijn van die schilderijen die je gewoon moet kennen. De Nachtwacht en de Mona Lisa bijvoorbeeld. Maar weet je ook wie ze gemaakt heeft? Kies bij elke afbeelding de juiste kunstenaar of bekijk de video voor het antwoord!

Quiz over kunstwerken en hun makers

Herken het schilderij

Kunst? Wat is dat? Stel, je bent lekker aan het schilderen. Het schilderij wat je gemaakt hebt ziet er al zeg je het zelf, er heel goed uit. Is dit nu kunst? Je vindt zelf van wel, maar dan vraag je je af: wat bedoelen ze daar eigenlijk mee? Kunst is een lastig begrip. Zelfs het woordenboek lukt het niet om het in een paar zinnen uit te leggen. Als je schildert, tekent, fotografeert, beeldhouwt, muziek maakt, zingt of danst bijvoorbeeld, dan zou je kunst kunnen maken, maar dat hoeft niet. Kunst kom je tegen in een museum, dat weet je zeker. Wat echte kunst is, wordt besloten door mensen die er verstand van hebben. Soms is kunst mooi, zo mooi dat mensen ontroerd raken door de schoonheid ervan. Maar dat blijft natuurlijk een kwestie van smaak. De deskundigen vinden het belangrijker dat een kunstenaar zijn eigen gevoel overbrengt in een kunstwerk. Of mensen aan het denken zet. Echte kunst raakt mensen, maar hoeft verder geen praktisch nut te hebben. Je denkt dat je het begrijpt: dit is kunst, maar zo simpel is het niet. Kunstenaars bedenken steeds weer iets nieuws. Wat kunst is, verandert dus steeds. Soms wordt kunst niet op waarde geschat. En duurt het heel lang voordat iets als kunst gezien wordt. Kunst kan best duur zijn. Mensen begrijpen dat vaak niet. Maar als het zo makkelijk was, was het niet zo bijzonder geweest en was het dus minder waardevol. Je kijkt naar je eigen schilderij. Echte kunst zal het volgens de deskundigen wel niet zijn. Toch zet je een foto van je werk online en je hebt gelijk. Want of je iets kunst vindt of niet, dat bepaal je uiteindelijk gewoon lekker zelf.

Wat is kunst?

Kunst vind je in een museum. Maar het hoeft niet per se mooi te zijn. Bij kunst gaat het vooral om het effect: het moet je raken of aan het denken zetten.

Schilderijen of andere kunstwerken die mensen raken

Het Rijksmuseum heeft de meeste kunstvoorwerpen van Nederland. Dit gebouw werd 125 jaar geleden gebouwd. Bedoeld om de geschiedenis en de kunst van Nederland te laten zien.
Maar na al die jaren was het gebouw aan vernieuwing toe. En ook de manier van tentoonstellen moest anders. 
Een hele grote verandering is de manier waarop de collectie is ingedeeld. Er wordt hier kunst van 800 jaar Nederlandse geschiedenis tentoongesteld. En dat wordt niet meer op thema gerangschikt, maar op eeuw. In welke eeuw denk je dat we hier zijn beland?
Vroeger waren al die objecten op verschillende afdelingen. Bij textiel, schilderkunst en keramiek en noem maar op. En nu zijn ze allemaal bij elkaar gekomen. Samen moeten zij het verhaal van de middeleeuwen vertellen en dat gaat heel goed nu. Want je krijgt een gevoel bij deze periode. 
De kleding die de ridders op de schilderijen dragen, kan je van heel dichtbij in het echt op dezelfde afdeling bekijken. En als je goed naar dit schaakspel kijkt kan je iets te weten komen over de humor uit die tijd. 
Je kan in het museum chronologisch door de eeuwen heenlopen. Bij iedere eeuw is het de bedoeling dat je in een andere tijd verdwijnt.
in schilderij In welke eeuw denk je dat we hier zijn beland? Kijk eens goed om je heen. De gouden eeuw. Wat? De Gouden Eeuw!
Sssssst niet zo hard. 
Hier worden de verhalen van de Hollandse zeehelden verteld. Bijvoorbeeld van..
Michiel de Ruijter, onze allerbelangrijkste admiraal van de zeventiende eeuw. Misschien wel van de hele Nederlandse geschiedenis
Dit schilderij laat zien hoe hij de Engelsen op eigen grond versloeg. Hij nam het grootste Engelse schip mee naar huis. En liet er een café op bouwen. Een plek waar expres veel grappen over de Engelsen moesten worden gemaakt.
Een deel van dat cafe-schip, hangt hier vlak naast het schilderij. 
8000 objecten zijn er te zien. Als je die per stuk ongeveer 10 seconden zou bekijken, ben je een dag en een nacht bezig: 24 uur lang. En al die werken moeten stuk voor stuk goed beschermd en onderhouden worden.
Meer dan een miljoen objecten heeft het Rijksmuseum. Maar er konden er maar 8000 van worden tentoongesteld. Hoe kies je nu welke dingen je laat zien en welke niet?
Neem mij? Neem mij! nee, mij! 
Vreselijk moeilijk. Soms laten we schilderijen zien die niet tot de top tien behoren, maar dan is het verhaal dat erachter schuilgaat zo belangrijk dat we het toch ophangen.
Daarom dat er in het museum kapot porselein staat en wat dacht je van deze vieze mutsjes? Ze zijn misschien niet bijzonder mooi. Maar volgens het museum moeten ze gezien worden omdat ze een verhaal vertellen over de Nederlandse geschiedenis.
Over schoonheid gesproken... mij kennen jullie toch wel... het Melkmeisje van Vermeer. Een zelfportret van Rembrandt..
We zijn beland in de eregalerij. hier hangen de pronkstukken van het museum. Deze werken zijn wereldberoemd.
Ja elk object elk schilderij is op een andere plek terecht gekomen. We hebben alles door elkaar gehusseld en alles opnieuw geordend. Behalve een beroemd schilderij. 
De Nachtwacht die hangt op zijn oude vertrouwde plek. De nachtwacht van Rembrandt, een van de beroemdste schilderijen ter wereld. Vierduizend mensen kunnen straks per dag het museum inwandelen om het werk te zien. 
En dat ik hier nu helemaal alleen mag staan.. hmm weet je wat ik doe?
Verdwijnen in de tijd, dat was toch het idee?


In Amsterdam staat het Rijksmuseum. De objecten die er tentoongesteld worden, vertellen een verhaal over de geschiedenis van Nederland.

200 jaar Nederlandse kunst en geschiedenis

Dit is het nagebouwde schip ‘de Amsterdam’. Het ligt bij het Scheepvaartmuseum, dat net helemaal vernieuwd is. Daar kun jezelf de geschiedenis van de Nederlandse scheepvaart ontdekken. Motoren, die hadden ze vroeger nog niet. Dus moesten die schepen zeilen over de oceanen. En dan gingen ze van Nederland daar, onder Afrika langs, tot aan Azië. Eerst waren er allerlei kleine Nederlandse bedrijven die schepen heen en weer lieten varen naar Azië. Dat werkte niet zo goed, omdat ze elkaars concurrenten waren. Ze werkten elkaar tegen, om maar zoveel mogelijk winst te maken. Het jaar 1602 werd daar iets aan gedaan. Al die losse bedrijven werden samengevoegd tot één groot bedrijf. De VOC. De Verenigde Oost-Indische Compagnie. En dit werd één van de grootste handelsbedrijven ter wereld. Wat gingen die schepen nou daar doen in Azië? Nou, in Azië kochten ze allemaal spullen, zoals koffie, thee en heel belangrijk, allemaal kruiden. Zoals peper. En dat hadden we in die tijd in Nederland helemaal niet. En hoe konden ze daar dan geld mee verdienen? Nou in Azië kochten ze dit voor weinig geld en in Nederland verkochten ze het voor veel meer. En vandaar dat we nog steeds zeggen dat iets peperduur is. En ze werden daar dus echt schatrijk van? Schatrijk en we noemen die periode ook wel de Gouden eeuw. Het waren echt gouden tijden voor Nederland. In het vernieuwde scheepvaartmuseum kun je een spectaculaire zeereis maken. En daar zie je dat zo’n reis zeker geen makkie was. Het is natuurlijk wel prachtig dit. Het gebeurt gewoon overal om je heen hier. Je ziet hier dat heel veel schepen van de VOC zijn vergaan, omdat ze werden aangevallen door schepen van andere landen. Die wilden niet dat het hier zo goed ging met de handel. Ook vergingen veel schepen in slecht weer en in stormen. 

Het Scheepvaartmuseum

Scheepvaart is altijd heel belangrijk geweest voor Nederland. Vroeger voeren Nederlanders de hele wereld over om te handelen.

Ontdek de Scheepvaartgeschiedenis van Nederland

We hebben in ons land heel veel musea, maar het Teylers Museum in Haarlem is het oudSTE museum. Van Nederland. Het museum uit 1784 is vernoemd naar deze man: Pieter Teyler van der Hulst. Een succesvolle en zeer rijke Haarlemse zakenman. Hij is zijdefabrikant en bankier. Na zijn dood laat Pieter Teyler heel veel geld na. In zijn testament staat dat het geld gebruikt moet worden voor de armenzorg maar ook voor kunst en wetenschap. Want hij wil het volk daar kennis mee laten maken. En toen is aan zijn huis een museum gebouwd waar je al die verzamelingen uit de 18e eeuw kan bekijken. En daarmee is Teylers Museum het oudSTE museum van Nederland. Alleen de betekenis van het woord museum is anders dan nu. Want toen was een museum een plek waar kunstenaars en geleerden samen konden komen om onderzoek te doen en de resultaten met elkaar te delen. Onderzoek naar elektriciteit is dan heel populair. En daarom worden er allerlei proeven met deze machine gedaan. Met glasschijven van 1,65 meter is dit de allergrootste elektriseermachine die ooit gebouwd is. Het gebeurt met 300.000 volt. Je zou dit kunnen zien als een apparaat waarmee je bliksem kan opwekken. Je kan hier ook heel veel andere proefjes zien. Precies zoals ze vroeger tijdens onderzoeken gingen. En door al het onderzoek dat toen gedaan is weten we nu veel meer over de natuurkunde. Bijvoorbeeld over elektriciteit, magnetisme en hoogspanning. En dit is de aurorabuis. Dit onderzoek is uiteindelijk de basis geweest voor tl-buizen en ook voor de huidige spaarlamp. Dit is de Holtz-machine. En hiermee deden ze onderzoek naar de overdracht van elektriciteit. Dit is de oudste zaal van het museum. Check effe hoe prachtig het eruitziet. Daarnaast zijn er nog allerlei instrumenten en geografische vondsten te vinden, waaronder het topje van de Mont Blanc. Voorzichtig. Dit is natuurlijk niet zomaar een steentje. Want in die tijd weet niemand nog hoe de toppen van de hoogste berg eruitzien. Dus leg ik hem maar gauw terug. Want hier ligt-ie veilig. Het Teylers Museum is echt het oudSTE museum van Nederland en ook nog eens het enige museum ter wereld waarvan de buitenkant en een groot deel van de binnenkant nog echt uit de 18e eeuw stammen. En waar ze dus nog steeds die oorspronkelijke collecties hebben. En als ik hier zo sta, voel ik de magie ook echt nog in de lucht hangen. Sterker nog, het heeft hier wel wat Harry Potter-achtigs.

Het Teylers Museum in Haarlem

Het Teylers Museum in Haarlem is in 1784 opgericht ter bevordering van kunst en wetenschap. Je vindt er daarom niet alleen schilderijen, maar ook natuurkundige instrumenten, fossielen en skeletten.

Het oudste museum van Nederland

Aan de Prinsengracht in Amsterdam ligt de bekendste onderduikplek ter wereld: het Anne Frank Huis. Tussen 1940 en 1945 zijn de Duitsers de baas in Nederland. Joden, Sinti en Roma worden vervolgd om wie ze zijn. De nazi's in Duitsland, onder leiding van Adolf Hitler, vinden hen minderwaardig. Mensen die zich tegen de Duitsers verzetten en mannen die niet voor ze willen werken, worden niet vervolgd om wie ze zijn, maar om wat ze doen. Heel veel mensen lopen dus gevaar om door de Duitsers te worden opgepakt. Ze moeten vluchten en zich verstoppen: onderduiken. Anne Frank zit hier ondergedoken, in het achterhuis van het bedrijf van haar vader. Omdat ze Joods is. Hier schrijft ze ook haar wereldberoemde dagboek. Ruim twee jaar lang zit ze hier. Al die tijd moet ze doodstil zijn en mag ze niet naar buiten. In 1944 gaat het toch mis: De onderduikers worden ontdekt door de Duitsers. Ze worden gedeporteerd naar concentratiekampen. Kijk, dit was Annes kamertje. Met zelfs nog haar eigen plaatjes. Anne sterft in februari 1945 in kamp Bergen-Belsen, een paar maanden voor het einde van de oorlog. Ze is dan pas 15 jaar. Van alle acht onderduikers hier in het Achterhuis overleeft alleen haar vader het, Otto Frank.

Het achterhuis

Tijdens de Tweede Wereldoorlog moeten veel mensen onderduiken: ze verstoppen zich voor de Duitsers. Ook Anne Frank moet onderduiken. Samen met haar familie zit ze twee jaar ondergedoken in het achterhuis van het bedrijf van haar vader. Het achterhuis is nu een museum.

Het onderduikadres van Anne Frank

We zijn in Leiden! En hier, midden in het centrum van de stad ligt de oudste hortus van Nederland. Meer dan 400 jaar oud. Bijna net zo oud als de Leidse Universiteit. Al vier eeuwen lang verzamelen mensen hier planten waarop een of andere manier een verhaal aan zit.	 Deze planten komen van over de hele wereld. Het is dus eigenlijk ook het eerste museum, een levend museum. En geloof me, het staat hier helemaal vol met 'stetjes'. Rogier! Jij bent hier hoofd van de kas. Jij kent zo ongeveer elke plant. Zullen we eens kijken hoeveel 'stetjes' we in 2,5 minuut kunnen bekijken? Lijkt me super. Gaan we? Ja. Go! Dit is het allerkleinste bloeiende plantje ter wereld. Het lijken een soort eitjes. Ja. Hier heb ik een paar honderd complete plantjes op m'n vinger. En wat is een compleet plantje? Alles erop en eraan. De blaadjes, de bloemetjes, alles wat je nodig hebt om te leven. Kleinste bloeiende plantje ter wereld. En door. Dit is het allergiftigste plantje ter wereld, het paternosterboontje. Hier zit een stof in, abrine, en als je daar een klein beetje van in je bloed krijgt...dan krijg je na drie dagen rare verschijnselen. En dan is er geen dokter meer op de wereld die je kan redden. Paternosterboontje. Klinkt lief, is het niet. Door. Zo. Dit is misschien wel de allerslimste plant ter wereld. Dit is de bijenorchis. Die maakt lokstoffen om mannetjesbijen te laten denken dat dit bloemetje een vrouwtjesbij is die wil paren. En als dat mannetje ermee probeert te paren en hij gaat diep in de bloem krijgt hij de stuifmeelklompjes van de plant op z’n kop en als-ie dan bij de volgende bloem dezelfde fout maakt, wordt die bloem bestoven. Superslim. Dit is misschien wel de ingewikkeldste plant ter wereld. De nepenthes lowii. Deze eet poep. Oke... Dat doet-ie omdat-ie op dit deksel nectar maakt met laxeermiddel. En als beesten dan proberen te likken...dan zitten ze op de rand van die beker en laten ze hun keutels vallen. En daar leeft deze plant van. Het is ook net een soort wc-potje. Dit is misschien wel de allereenzaamste plant, de acalypha. Hoezo? Honderden jaren geleden, toen de Papoea's deze plant vonden... namen ze alleen het vrouwtje mee. En daar zijn honderdduizenden planten van gemaakt. Maar 't was alleen maar dat ene vrouwtje. En die wacht al honderden jaren op haar mannetje. En die is misschien wel uitgestorven. Ooh, zielig. Maar de tijd is op! Maar we hebben nog de alleroudste, de allersnelste, de allerlekkerste...Dan moeten mensen hier zelf komen kijken. Zullen wij gaan voor het lekkerSTE kopje koffie? Goed idee.

De oudste botanische tuin van Nederland

In Leiden vind je het oudste levende museum van Nederland: er groeien duizenden planten van over de hele wereld. Nienke stelt de kleinste, giftigste, slimste en eenzaamste planten aan je voor.

De Hortus Botanicus Leiden

Een panoramafoto geeft een mooie brede blik op de plek waar je de foto maakt.
Ruim honderd jaar geleden was het mode om een panorama te schilderen.	
En het bekijken van zo'n panorama was echt een uitje.
Dat deed je met het hele gezin, net zoals nu de bioscoop.
Hier in Den Haag hangt zo'n doek.
Het is het grootste schilderij van ons land.
Zo hee!	
Dit is echt megagroot.
Het is een hele beleving. En het is dus in 1880 hier echt...geschilderd door meerdere schilders, onder leiding van Hendrik Willem Mesdag.
Precies op deze plek maakte Mesdag zijn panorama, vanaf het Seinpostduin in Scheveningen.
En dat is wel bijzonder, want 130 jaar geleden had hij geen...
mobieltje met een panoramafunctie waarop je de foto's zo aan elkaar kon plakken.
Nee, hij moest kijken naar de omgeving en tekenen wat hij zag.
Dit is zijn schetsenboek.
Het origineel uit 1880. Hier zie je de verdeling van zijn panorama.
Wat wordt waar geschilderd?	
En dit is dan de eerste opzet voor zijn panorama.
En dit is het eindresultaat. Panorama Mesdag.
Het is 14 meter hoog en maar liefst 120 meter lang.
Dat is langer dan een voetbalveld.
Als je dit doek uit een helikopter zou hangen, dan is-ie langer dan de Dom in Utrecht hoog is.	
Nou ja, je begrijpt: Dit is echt het grootste schilderij van ons land.
Maar hoe schilder je nou zo'n panorama?
Daarvoor gebruikte Mesdag deze houten standaard met een glazen cilinder.
Hij zette hem op een duintop op Scheveningen en hij tekende...vervolgens op deze glazen cilinder alles wat hij zag.
Bootjes, paarden met mensen.
Vervolgens zette hij deze standaard met glazen cilinder hier neer...
en vanaf deze plek stuurde hij zijn collega's aan en vertelde hij exact wat zij moesten schilderen.
Het schilderij moet de indruk wekken dat je in de verte kunt kijken...
en het moet echt zo voelen en lijken alsof je op een duintop staat.	
Ze hebben heel handig gebruik gemaakt van perspectief.
Bij hoge uitzondering mag er even overheen.
Dit mag normaal dus niet. Kijk.
Echt zand, echt helmgras.
Ah! En nu kan ik ook de bovenkant zien.	
Ik loop nog wel een heel stuk door, en dan kan ik de onderkant ook zien.
En ik zie ook de verfstreek, dus de magie gaat er wel een beetje vanaf als je dichterbij komt.
We zijn nu achter het doek.
We zijn ook 14 meter omhoog geklommen.
En nu kun je pas zien hoe groot het doek wel niet is.
Wat een schilderij!
Een doek met zoveel historie, op zo'n bijzondere manier gemaakt.
14 meter hoog, maar liefst 120 meter lang.
Tja, dan mag je toch wel zeggen: Dit is het allergrootSTE schilderij van Nederland.

Het grootste schilderij van Nederland

In Den Haag hangt een bijzonder schilderij. Het is een panorama van het strand in Scheveningen. Het heet Panorama Mesdag, en het is met een lengte van 120 meter het grootste schilderij van Nederland.

Panorama Mesdag in Den Haag

Wat vet! Het kontje van een T-Rex! Een enorme T-Rex!
Wauw!Kijk nou! Dit is wel even indrukwekkend, zeg. Dit is de koningin van de dino's, de Tyrannosaurus Rex en deze vriend hier...die leefde 67 miljoen jaar geleden. 67 miljoen jaar. Maar hoe mooi ziet-ie er dan nog uit. Hoe kan dat?
Goed geconserveerd gebleven. Da's een goeie vraag. Daarvoor hebben we 'n levende legende hier. Want die vraag kan maar door EEN iemand beantwoord worden. En dat is Anne. Anne! Dit is him himself. Je kent 'm misschien van die foto. Hij staat hier gewoon op een foto! Hij staat overal, op billboards in musea, en hier nu gewoon in het echt! Want Anne, jij hebt deze T-Rex opgegraven, toch?
Drie jaar geleden, met ons team hebben we dit beest...	in Montana in de Verenigde Staten uit de grond gehaald. In America! Daar hebben we ook beelden van. Jongens, hebben we beelden? Yeah! We hebben gewoon beelden van die opgravingsactie! Hoe was het om deze jongen op te graven? Het is een meisje, denken we. Een meisje! Hee, lieverd, hallo schat! De botten van de meisjesdinosaurussen... zijn veel steviger en dikker en groter dan van jongetjes. Maar hoe kan het dan dat ze na 67 miljoen jaar nog zo gaaf is? We denken dat ze aan het einde van het droge seizoen dood is gegaan. Toen lag ze langs de oever van een rivier. En toen kwam de regen en die kwam heel heftig. Want die rivier is buiten de oevers getreden.
Er is in een keer een pakket van meer dan drie meter zand over het skelet heen gespoeld. En dat heeft haar al die tijd prachtig toegedekt en zo mooi gehouden. Ah! Maar wat vooral zo speciaal is, omdat ze door dat zand is toegedekt, zijn de botten niet vervormd. Want als daar gesteente bovenop ligt...dan vervormt het eigenlijk niet en daarom zijn de botten nog helemaal in 3D...precies bewaard gebleven zoals ze waren en daarom hebben we het ook zo mooi kunnen monteren. En de stukken die jullie missen dat heb je in 3D geprint, toch? Ja, ook. Het rechterbeen hebben we teruggevonden, maar het linkerbeen missen we. Maar we hebben een 3D scan gemaakt. Die scan, dat is EEN muisklik en dan is 't gespiegeld... en heb je linkerbeen en dan is de tweede muisklik print... Een hele symmetrische dino! Prachtig symmetrisch. Maar ik heb hier een zak met kippenbotjes en ik wil...Dat doen we zo meteen eventjes, nadat we gestopt zijn met draaien kunnen we dat even vragen aan Anne, maar...Sorry hoor. Je kent het wel, iedereen die hier rondloopt: Is een kip een dino? Ze heeft iets in d'r hoofd gehaald, maar laat maar...
Een kip is een dinosaurus. Oehh! Matthijsje, Matthijsje, Matthijsje! In dat zakje zit een vleesetende dino. Laat ik het omdraaien, de Tyrannosaurus is een grote kip. Ja, zo zou je het ook kunnen zeggen. Ik kan wel even tekenen hoe je van een kip teruggaat naar een grote, vleesetende dino. Anne kan alles, man. Ik wil eerst zien dan geloven. 
Dit is een kip en het is niet moeilijk om daar een vleesetende dino van te maken... want je hoeft alleen maar wat scherpe tanden in de bek te stoppen. Die staart, dat is bij vogels een klein stompje bot met veren eraan...
maar bij vleesetende dino's zijn dat allemaal staartwervels. Dus dat wordt een hele grote staart. En dan de voorpoten, bij vogels zijn het grote voorpoten voor die vleugels. Bij een vleesetende dino is dat allemaal wat kleiner... en zeker bij een Tyrannosaurus zijn dat hele kleine voorpootjes. En zo maak je van een vogel een vleesetende dino. Een kip heeft natuurlijk veren. Maar een dino heeft geen veren. Aan botten kun je dat natuurlijk niet direct zien. Maar er zijn ook fossielen gevonden van vleesetende dino's... waar de afdrukken van de veren echt prachtig bewaard zijn gebleven. Dino's hebben veren?Ook vleesetende dino's hadden veren. Ga je me zo vertellen dat een dino ook eieren legde? Ze legden eieren, ze hadden veren, ze waren gewoon hele grote kippen. We hebben hiernaast een modelletje staan van hoe we denken dat die gevederde dino's eruitzagen. Die wil ik nu meteen zien. Thanks, Anne! Kijk Matthijs, veren! Die dino's hadden dus echt veren. Jahaa. En ze knipten hun nagels niet. Nee. Dat doen kippen ook niet.

Een groot skelet van een T-Rex

In museum Naturalis hebben ze een skelet van een grote dinosaurus: Een T-Rex. Ze hebben haar Trix genoemd. Hoe ziet zo'n geraamte eruit?

Dino Trix staat in Naturalis

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box!	
Hallo allemaal, wat goed om je weer te zien!
Welke vraag gaan we vandaag behandelen in Waarom? Daarom!?
Vragen die in EEN minuut zijn uit te leggen, te beantwoorden of op te lossen.
Ja! Dit is een goeie vraag.
Waarom mag je in een museum niet je flits gebruiken als je foto's maakt?	
Even een middagje naar het museum om je kennis op te vijzelen...of om gewoon hele mooie dingen te bekijken.
Ik vind het heerlijk. Maar nu gelden er in het museum een aantal regels. Leg je jas en je tas in de garderobe.
Zodat je niet stiekem zo'n Romeins beeldje kan meejatten.
Neem ook geen eten of drinken mee naar binnen.
Stel je voor dat je je glaasje melk morst op een 13e-eeuwse vaas of een antieke stoel.
En kom vooral nergens met je tengeltjes aan.
Maar soms wil je toch al het moois dat je ziet vastleggen.
Bijvoorbeeld voor je werkstuk op school, of om naar je vrienden te appen...of op Facebook te zetten, zodat ze weten dat jij ook heel cultureel bent geweest. Dus ja, op de foto ermee, zou je zeggen. Maar dan wel zonder flits.
Want stel je voor: een zaal vol toeristen voor dat prachtige meesterwerk... die allemaal een foto willen maken met flits. Weet je wel hoeveel flitslichtjes dat zijn?
En juist al die flitsjes kunnen ervoor zorgen dat de kleuren...van vooral oude schilderijen die niet achter glas zitten verschieten. Als dat jaar in jaar uit, dag in dag uit zou gebeuren...dan blijft er van dat meesterwerk niet zoveel meer over. Maar er is trouwens nog een reden.
Door al die flitsjes kan ook de verf uitdrogen, en dan ga je barstjes zien. En dat is natuurlijk niet de bedoeling. Dus daarom mag je in het museum niet flitsen. En wees ook maar blij hoor, want als bezoeker word je echt gek... als iedereen maar de hele tijd bij elk schilderij gaat flitsen. Trouwens, een foto nemen met je flits wordt sowieso lelijk.
Dus een gratis tip erbij! Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom mag je in een museum niet flitsen?

In de meeste musea mag je geen foto’s maken met flits. Schilderen kunnen er namelijk door verbleken of uitdrogen. En dan valt er weinig meer te zien in het museum!

Bescherming van de schilderijen

Vincent van Gogh is een van de beroemdste schilders van Nederland. Hij leefde van 1853 tot 1890 en hier in het Van Gogh Museum in Amsterdam hebben ze de grootste collectie Van Gogh werken ter wereld. Dit zijn een paar van zijn beroemde werken en misschien herken je ze wel. Amandelbloesem. De slaapkamer. De Aardappeleters, ook heel bekend. En natuurlijk de zonnebloemen. Nienke, jij weet echt alles over de schilderijen van Vincent van Gogh. En waarom zijn juist de zonnebloemen zo beroemd geworden? Dit is natuurlijk een heel vrolijk, heel kleurrijk en enorm krachtig schilderij. Van Gogh geeft met veel verschillende tinten geel, maar wel echt één kleur bijna een heel sterk schilderij gemaakt. Het was ook heel vernieuwend. Niemand had ooit zo zonnebloemen geschilderd. En die zonnebloem is ook heel erg verbonden geraakt met Van Gogh. Het werd eigenlijk bijna symbool van hem en van zijn liefde voor het licht en voor de zon. De manier waarop hij dit heeft geschilderd met heel veel verschillende penseelstreken. Dus je ziet bijvoorbeeld in die bloem hier voor en daarboven, die zijn al uitgebloeid daar. Die zijn heel dik geschilderd. Je ziet die zaadjes echt zitten, die soort, die structuur van die bloem, maar ook de bloemen die nog in bloei zijn. Met al die gele blaadjes. Die heeft ie weer op een andere manier geschilderd, met veel vloeiender penseelstreken. Hier in de achtergrond heeft hij heel mooi beweging aangebracht bijna, door al die kruiselings in verre streken. En daar zie je gewoon letterlijk dat hij met de penseel gewoon dit heeft gedaan. Ja klopt, er zijn ook heel veel afbeeldingen van gemaakt he, reproducties. Al heel vroeg eigenlijk. Dat zijn eigenlijk een soort posters van het originele schilderij zeg maar? Ja. En dan krijg je dus dat er heel veel plaatjes van in de wereld zijn en dat die bloemen dus heel bekend worden. Nou ja, zelfs zo beroemd dat ze zelfs op schoenen zijn beland, ja zelfs op mijn schoenen. En wat mij meteen opvalt is dat ie zijn naam echt prominent in het midden van het schilderij heeft gezet, midden op de vaas zelfs. Veel schilders zetten hun handtekening of hier linksonder of daar een beetje in de hoek of ergens bovenin. Maar hij maakt het echt onderdeel van zijn schilderij op die vaas. Dit zijn mijn bloemen. Hier ben ik trots op. Jullie hebben hier één schilderij hangen van de serie Zonnebloemen, maar er zijn nog vier andere werken toch, van die van diezelfde bos bloemen? Ja, klopt. Hij maakte er in totaal vijf in die tijd en die hingen dus allemaal samen in zijn huis. Nu hangen ze allemaal over de wereld, verspreid in musea. Gelukkig wel overal te zien. In München, Tokio, Londen en Philadelphia. En dus hier in Amsterdam. Als je nou in één zin een antwoord moet geven op de vraag waarom zijn die zonnebloemen zo beroemd geworden? Wat zou je dan zeggen? Ze zijn zo beroemd omdat het zo'n ontzettend krachtig, kleurrijk en vrolijk schilderij is. Echt een meesterwerk van Vincent van Gogh. Daarom.

De zonnebloemen van Vincent van Gogh

Voor Vincent van Gogh had nog nooit iemand op deze manier een vaas met zonnebloemen geschilderd. Zijn zonnebloemen zijn wereldberoemd geworden. Deskundige Nienke van het Van Gogh Museum in Amsterdam legt uit waarom.

Waarom zijn ze zo beroemd?

Kettingreactie

In het technologisch museum Nemo in Amsterdam kun je iets bijzonders zien. Daar zet de beweging van één dominosteen een hele besturingsbaan in werking. Een kettingreactie heet dat. Kijk maar eens!

Wat is dat?

Een mooie dansvloer maak je van pindakaas. Pindakaas op je boterham kennen we allemaal, maar een dansvloer van pindakaas is voor veel mensen nieuw. Toch zul je het steeds vaker gaan zien. Pindakaas smeert makkelijk en als het droogt wordt het keihard. Het resultaat is een strakke vloer die fijn is om op te dansen. In Rotterdam is nu de eerste dansvloer van pindakaas in Nederland aangelegd. Deze mensen kunnen niet wachten totdat ze een dansje kunnen maken. Kletspraat? Maar hoe zit het dan wel?
Een dansvloer van pindakaas. Dat zal een rotzooi worden. Niet alles is kletspraat. De pindakaasvloer bestaat namelijk echt. Het is een kunstwerk van Wim T. Schippers. Deze kunstenaar wilde niet perse een kunstwerk maken dat veel mensen mooi zouden vinden, maar een werk dat mensen laat nadenken over wat kunst nou eigenlijk is. Bovendien wil Schippers kunstwerken maken waar mensen om moeten lachen. Zo maakte hij ook een 4 meter hoge drol. Naaste enthousiaste mensen zijn er ook mensen die het belachelijk vinden dat er veel geld betaalt wordt voor zijn werk. Kunst van Wim T. Schippers zorgt altijd voor veel discussie en dat is precies wat Schippers met zijn werk wil bereiken. Of je het nou mooi vindt of niet, 1 ding is zeker, een kunstwerk van pindakaas zal je niet snel in huis halen. Zo zit dat dus. Tot de volgende keer bij Studio Snugger op Schooltv.nl

Er bestaat een vloer gemaakt van pindakaas

Pindakaas is geen kunst. Of toch wel? Wim T. Schippers smeerde er de vloer van een museum mee vol en noemde het kunst. Zou je er ook op kunnen dansen? 

Is het snugger of kletspraat?

Je ziet ze bijvoorbeeld in Griekenland maar ook hier in het Rijksmuseum van Oudheden: oude standbeelden en schilderingen van naakte mensen.

En die zijn echt heel knap gemaakt. Het maken van naakte standbeelden begon bij de oude Grieken. Bijna 3000 jaar geleden organiseerden de Grieken de allereerste editie van de Olympische Spelen. Aan de Spelen mochten toen alleen mannen meedoen. Niet alleen in het veld maar ook de tribunes waren voor vrouwen verboden terrein. Ze deden toen bijvoorbeeld ook al aan discuswerpen maar er stonden ook hele andere sporten op het programma zoals bijvoorbeeld hardlopen met een wapenuitrusting. Wat heel opvallend was: ze deden mee aan de wedstrijden in hun nakie. Ik zie mezelf nog niet voetballen in mijn nakie maar oke.

Ruurd, jij bent conservator van de Griekse en Romeinse kunst hier in het Rijksmuseum van Oudheden. Kun jij ons uitleggen waarom die Grieken nou naakt meededen aan de Olympische Spelen?

Ja, dat heeft te maken met ijdelheid maar ook met dapperheid. Het gespierde, afgetrainde lichaam was voor de Grieken het allermooiste wat er was. Dat moet je niet gaan verhullen in de sportkleding, laat het maar zien. En dapperheid; als je helemaal naakt aan de start verschijnt laat je zien dat je helemaal niet bang bent voor blessures of wat dan ook. Je hebt niets om je te beschermen en je gaat er toch vol in. Dat het stoer is, daar zit wel wat in maar volgens ze het dan helemaal niet raar? Neehoor, de jongens die trainden voor de Olympische Spelen deden dat op het gymnasium en dat woord is afgeleid van het Griekse woord gymnos, wat naakt betekent. En daar zien we zo'n jongen in volle glorie, naakt en getraind.

Dus na het harde trainen waren ze eigenlijk gewoon trots om hun gespierde lichaam te laten zien. Absoluut. De kunstenaars in de tijd van de oude Grieken waren erg onder de indruk van het gespierde lichaam van Olympiërs. Ze bestudeerden ze dus tot in het kleinste detail. Als je nu de Spelen wint krijg je een gouden medaille. Maar toen kreeg je een standbeeld van jezelf. 

De Grieken vonden de gespierde lichamen van de sporters zo mooi dat ze zich voorstelden dat de Griekse goden en helden ook wel zo perfect uit zouden moeten zien. Daarom kregen zij ook gespierde naakte standbeelden. Dit is bijvoorbeeld de Griekse god Pan, de bosgod, met zijn panfluit.

Wat voor beelden heb je nog meer van goden of helden? Bijvoorbeeld een beeld van Heracles, en dat was de allerdapperste en allersterkste held uit de oudheid. Helemaal naakt en ongelooflijk gespierd. Dat was bordje heb ik niet. Dit lijkt een standbeeld van een vrouw. Jazeker, maar geen sportvrouw. Vrouwen sportten vrijwel niet in de oudheid. Dit is een godin. De godin van de schoonheid, Aphrodite.

Aan het einde van de Middeleeuwen vond de katholieke kerk het maar niks dat er zoveel naakte standbeelden waren. Voor veel van de geslachtsdelen werden daarom vijgenbladeren gemaakt van staal of marmer zodat het beeld niet helemaal meer in zijn blootje stond. Maar de tijd van de vijgenbladeren liggen al ver achter ons. Met de beelden uit de Griekse oudheid als voorbeeld maken kunstenaars nog steeds naakte beelden en kunnen we in de kunst nog altijd genieten van het menselijke lichaam van mannen en vrouwen. Alleen zijn er geen naakte beelden meer van sporters want die hebben inmiddels kleren aan. Want zo'n standbeeld dat lijkt me wel wat maar dan wel in de voetbalkleren van mijn cluppie SDS.

Waarom zijn standbeelden vaak bloot?

Ook in de Griekse Oudheid is er al een schoonheidsideaal: een gespierd en afgetraind lichaam is voor mannen het hoogst haalbare. En waarom zou je dat verbergen onder sportkleding? Lekker sporten in je nakie dus en voor de winnaar: een naakt standbeeld van jezelf! 

De Grieken bewonderden het naakte lichaam

In deze tijdlijn kom je meer te weten over het leven van de kunstenaar Vincent van Gogh. Tegenwoordig is zijn werk wereldberoemd, maar in zijn eigen tijd kan Vincent er niet van leven. Wanneer werd hij schilder, wanneer maakte hij zijn beroemde zonnebloemen en wanneer maakte hij een einde aan zijn leven? Je ontdekt het in de interactieve tijdlijn.  

Tijdlijn over de beroemde schilder

Historische comedy voor alle leeftijden van Niek Barendsen waarin het Interbellum, de periode tussen WOI en WOII, centraal staat. Met Koningin Wilhelmina, Albert Einstein, Hendrikus Colijn en Fien de la Mar.

Welkom in de jaren 20 en 30

Welkom in de geschiedenis

Overige kunstvormen

Wat is er te zien in het museum?

Naar het museum

Herfstbladeren

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.