We zien hier het booreiland waar straks het CO2 in het oude gasveld gaat. Vier bedrijven in de Rotterdamse haven gaan CO2 afvangen en opslaan onder de zeebodem. De overheid heeft daar 2 miljard subsidie voor over. Milieubeschermers zijn kritisch. CO2-opslag in de zeebodem stopt het weg en voorkomt het niet. Toch is dit een belangrijke manier om de klimaatdoelen te halen. Als we op korte termijn stappen willen maken hebben we die CO2-opslag nodig om het verschil te maken. Grootse plannen dus, en die bespreek ik met Earl Goetheer. Hij is procestechnoloog. Hier met zijn broer en moeder bij het afstuderen. Hij promoveerde op CO2 en besloot daarna nooit meer wat te maken te willen hebben met CO2. Maar dat liep anders: Nu is hij onderzoeker bij TNO van, drie keer raden, CO2. Ook hoogleraar aan TU Delft. En hier bij mij aan tafel. Welkom. Fijn dat je er bent. Uiteindelijk komen we er allemaal niet omheen, om CO2. Het is een van de grootste uitdagingen voor ons. De komende 50 jaar gaan cruciaal worden. Dan is 't dus de bedoeling om het op te slaan onder de zeebodem. Hoeveel zou dat kunnen schelen? Als het gaat om Nederland, om het project in Rotterdam, dan praten we over 2,5 miljoen ton CO2 per jaar. 1 miljoen ton, waar praten we dan over? 2,5 ton kun je beschouwen als 750.000 auto's waarvan het CO2 vermeden wordt. Of een stad als Eindhoven. Dat is best een grote hoeveelheid CO2 dat we kunnen besparen. En snel. Want het moet binnen twee of drie jaar gebeuren. Dan moet het dus in lege gasvelden worden gepompt. Ik dacht altijd: Dat zijn holle ruimtes. Maar dat is niet zo. Jij hebt meegenomen waar het wel in terechtkomt. Bij gasvelden praat je over dit soort dingen. Zandsteen. Een poreus gesteente. Aardgas heeft daar miljoenen jaren in vastgezeten omdat er een ondoordringbare deklaag boven ligt. Deze deklagen zijn honderden meters dik. Dat zorgt ervoor dat het aardgas als het ware vastzit. De laatste 50 jaar hebben wij dat aardgas eruit gehaald. Een pijpje erin geslagen en aardgas gewonnen. Diezelfde infrastructuur kun je gebruiken om het proces om te draaien. Dus in plaats van aardgas eruit te halen steek je dat pijpje met CO2 terug in de bodem. Laten we daarop inzoomen. Hoe krijg je dat CO2 precies op die plek? Je moet het eerst afvangen. In dit geval brengt de Rotterdamse industrie hun afval samen. Het is een soort vuilnisophaaldienst. En dat CO2 wordt dan getransporteerd en via een platform op de Noordzee gebracht. Dat kunnen we hier goed zien. Ja. Hier zie je de ringleiding. Daar kunnen de bedrijven hun CO2 op intakken. Vandaar gaat het naar een centraal compressorstation. En dan gaat dit een tiental kilometer op de zee in. En dan wordt het ingebracht in een leeg gasveld. Het geheel kun je beschouwen als een vuilnisophaaldienst. CO2 van allerlei bedrijven wordt samengebracht. Het wordt collectief ingezameld en opgeslagen. Even naar het begin: Het is de bedoeling om CO2 af te vangen. Dat kan op verschillende manieren. Een van de manieren is door 't te doen met een soort kattenbakkorrels. Kijk, dit is 'm! Wauw, ja. Waar zitten dan die korrels? Die zitten daar dus in. Ik heb hier een tonnetje met die korrels. Die zitten dus in deze buizen. Oooo, ja. Mag ik voelen? Natuurlijk mag dat. Ik heb een handschoentje voor je. Het voelt inderdaad als kattenbakspul. Ja. Maar hoe werkt dit dan? Je moet je voorstellen dat je in een chemische fabriek, dus in de raffinaderij of in de staal, gassen hebt. Daarin zit ook CO2. Deze opstelling zet die gassen om in CO2 en waterstof. Het CO2 wordt opgenomen door dat klei. Als je de druk eraf laat en er met stoom over gaat gaat de verbinding die het CO2 heeft aangemaakt, weer los. Dus dan krijg je je CO2 los, terwijl je de andere gassen kunt blijven gebruiken zoals dat bedoeld is. Precies. Dus die korrels moet je zien als een spons die CO2 kan opnemen, maar ook weer kan loslaten. Ja. Als je het simpel wilt zien, dan werkt het zo. Ja. Dat betekent dus dat die korrels meer doen dan alleen CO2 afvangen. Ja. Dat is een voordeel van deze technologie. Die zet alle gassen in je fabriek om in waterstof en vangt CO2 af. Te gek. Het klinkt idyllisch, zo'n systeem dat CO2 afhangt. Je zou denken: Zet het overal neer. Maar waar zit het addertje onder het gras? Het zou mooi zijn maar je voegt wel een extra installatie toe aan je fabriek. Dus dat kost geld. Het is niet goedkoop en het gebruikt ook energie. Je wilt de technologie dus zo goedkoop en zo efficient mogelijk maken. Goed. Top. Ja, nu is het dus een hele installatie en het kost veel geld. Waarom moet dat, het scheiden van CO2 van al die andere stoffen? Als wij in dat poreuze zandsteen naast CO2 andere materialen in steken, dan wordt onze ondergrond snel vol. Maar dan met andere stoffen, die niet zo erg waren. Denk aan stikstof. Dus je wilt ervoor zorgen dat je zo veel mogelijk capaciteit overhoudt voor CO2. En als het dan in de grond zit, kan het dan niet gaan lekken? Kan het niet opborrelen en voor schade zorgen? We gaan het steken in lege gasvelden. Daar heeft miljoenen jaren lang aardgas gezeten. En die gaan we nu gebruiken. Je moet dan wel bepaalde dingen in de gaten houden. Dus monitoring. Je moet blijven kijken of alles goed blijft gaan. Maar we weten: Op die locaties is het veilig om het te doen. CO2 is wel weer wat anders dan aardgas, toch? Ja, chemisch is het een heel ander molecuul. Maar we weten precies hoe het zich gedraagt in onze ondergrond. Dat is ook de reden waarom we vrij zeker zijn dat het daar voor een heel lange periode opgeslagen blijft. Jullie zijn er zeker van. Er is ook wel 'ns opstand geweest als het gaat om het opslaan van CO2. 10 jaar geleden is er ook zoiets geprobeerd. Bij Barendrecht en in Groningen. Toen gebeurde er dit. Ik demonstreer omdat ik me tot in mijn tenen schaam dat het in dit land mogelijk is om tegen de wil van ’n gemeente toch iets erdoor te duwen waar niemand blij mee is. En wat gevaarlijk is. Ik ben geschokt dat men op deze manier probeert iets te bewerkstelligen. Ja, je kan als wetenschapper veel willen maar als de mensen het niet zien zitten, gaat het soms niet door. We hebben hier onze lessen uit geleerd. Een van de belangrijkste lessen is: Laten we dit niet op het land doen, maar offshore. Op de zeebodem. Dat is een van de lessen die we geleerd hebben. Want daar heb je geen mensen die ertegen in opstand komen. Ja, dat is een van de elementen. De opslag moet binnen twee a drie jaar gebeuren. Het gaat dan om gasvelden op de Noordzee. Eentje in het bijzonder. Hoeveel gasvelden zou je daarvoor kunnen gebruiken? En hoeveel CO2 zou je daar nog kunnen opslaan? We hebben veel gasvelden op de Noordzee die daarvoor geschikt zijn. We hebben het over een capaciteit rond 1700 miljoen ton CO2. Hoeveel Eindhovens zijn dat? Dat is een goede vraag! De Rotterdamse haven stoot ongeveer zo'n 25 miljoen ton CO2 uit. Dus dan praat je over 35 jaar aan totale hoeveelheid CO2 dat de Rotterdamse haven uitstoot en die je daar kunt opslaan. Dus dan zou je snel die klimaatdoelen kunnen halen. Ja, want het gaat erom om zo snel mogelijk en met zo min mogelijk geld de grootste deuk in een pakje boter proberen te slaan. Waarom niet gewoon duurzame bronnen gebruiken? Dan komt er ook geen troep vrij die je weer in de grond moet stoppen met dure installaties. Het belangrijkste is dat het niet een keuze is. Je moet allebei doen. Het belangrijkste is dat we snel zijn. Alles wat we aan CO2 uitstoten, daarvoor moeten we later betalen. Het gaat erom om snel grote hoeveelheden kwijt te geraken. Natuurlijk moeten we gaan naar nieuwe technologie en naar elektrificatie. Maar dat heeft tijd nodig. En al die tijd blijven onze fabrieken CO2 uitstoten. Dus het is belangrijk om snel te acteren. Dan kunnen we echt iets doen als BV Nederland. Earl Goetheer, dank je wel.
