Name: Van kou word je verkouden
Uploaded: 2015-03-03T15:35:16+01:00
Duration: 1 min 49 s
Description: Veel mensen worden in de herfst of winter verkouden. Maar een snotneus krijg je niet van de kou, die krijg je van het verkoudheidsvirus.

Groep 3/4/5

Zonder jas vat je kou. Zo vervelend als je moeder dit steeds zegt, maar ze heeft wel gelijk. Al dat snot is gewoon geen pretje. Kou vatten gebeurt het meest in de herfst. Dan is je lijf nog niet gewend aan het koude weer. Juist van plotselinge afkoeling word je verkouden. Dus zodra het zomerse weer verandert, doe een sjaal om en trek een dikkere jas aan. Je hoofd moet je het best beschermen, dat koelt het snelste af. Daarom vatten veel kinderen kou na de zwemles. Want met nat haar in de kou is vragen om een snotneus. Kletspraat? Maar hoe zit het dan wel? Een snotneus krijg je niet van de kou. Je wordt verkouden door het verkoudheidsvirus. Dat virus is een piepkleine ziekmaker die je met het blote oog niet kunt zien. Daarvoor heb je een hele sterke microscoop nodig. Een virus kan niet vanzelf in je lijf komen, je krijgt het van iemand die verkouden is. En bedankt! Een verkouden persoon heeft het virus in zijn snot of spuug en dat geeft hij door aan jou door te hoesten, niesen of lachen. Maak dus niet te veel grappen bij een verkouden persoon want voordat je het weet heb je een snotneus te pakken. Dat betekent trouwens niet dat je in je blootje de kou in moet gaan want door de kou kan je weerstand wel omlaag gaan. Verkoudheid slaat eerder toe bij mensen met een lagere weerstand. En zo zit dat dus. Tot de volgende keer bij Studio Snugger op schooltv.nl.

Als je ziek bent kun je niet naar school. Maar gelukkig kun je zelf veel doen om gezond te blijven! Weet jij wat vitamines zijn en waarom snot goed voor je is?

Quiz over ziek en gezond zijn

Wat weet jij over ziek zijn?

Elke aflevering bestaat uit vier clips over ons dagelijks leven met bijbehorende woorden en uitdrukkingen.

Programmaheaders

Taal met Timo en Finne

Timo is ziek! Start de quiz, bekijk de fragmenten en kies bij elke vraag het juiste antwoord.

Quiz over ziek zijn

Timo en Finne: ziek zijn

Van kou word je verkouden

Speel de quiz over ziek zijn

Showprogramma waarin vliegensvlug onderwerpen uit de wereldoriëntatie voorbijkomen. In de studio staat de vraag centraal of het waar is of niet. Is het 'kletspraat'?

Programmalogo's

Studio Snugger

Studio Snugger op Zapp

Veel mensen worden in de herfst of winter verkouden. Maar een snotneus krijg je niet van de kou, die krijg je van het verkoudheidsvirus. 

Sport en beweging

Is het snugger of kletspraat?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Waarom vallen de blaadjes van de bomen? Bekijk alle video's met het thema: herfst!

Groep 1/2

Als je in dit klaslokaal zit en door de ramen naar buiten kijkt, zie je de vier seizoenen. Uit elk raam kijk je naar een ander seizoen. Klik op het raam van de lente, de zomer, de herfst of de winter en ontdek wat je in dit  jaargetijde allemaal kunt zien. Laat de kinderen scrollen door de plaat, inzoomen en ontdekken, zoals bijvoorbeeld kikkers, bloemen, egels en schaatsende kinderen. 

Interactieve schoolplaat over de seizoenen

De vier seizoenen

Lente

Elk seizoen is anders! Weet jij welke dingen er horen bij de herfst, winter, lente en zomer? Klik op de afbeelding om de quiz te starten.

Quiz over de vier jaargetijdes

Wat weet jij over de seizoenen?

Groep 6/7/8

Sommige hebben acht ogen, andere zijn harig of hebben een pantser. Wat weet jij van kriebelbeesten?

Quiz over spinnen, insecten en andere kleine beestjes

Wat weet jij over kriebelbeesten?

De zomer betekent voor veel kinderen vakantie, zwemmen en ijsjes eten. Maar hoeveel weet jij van de zomer? Test je kennis van de zomer en ontdek of jij er helemaal klaar voor bent!

Quiz over alles wat met zomer te maken heeft

Wat weet jij over de zomer?

Heb je veel snot in je neus, ophalen die neus! Het is misschien minder aantrekkelijk voor de mensen om je heen, maar het is echt gezonder dan het snuiten van je neus. 
Je neus produceert altijd een beetje slijm. Met dit slijm beschermt je neus zichzelf. Het is een soort dekentje voor de neus. Het vangt bacteriën op en voert het af. Via je keel komt het dan in je maag terecht. De maag maakt de virussen en bacteriën die in je snot zitten onschadelijk. Het lijkt misschien logisch om je snot kwijt te raken door het naar buiten te werken. Even flink snuiten en je bent het snot kwijt. Toch is dit niet goed. Vanuit je neus lopen er tunneltjes naar verschillende ruimtes in je hoofd.  Als je hard je neus snuit, blaas je de bacteriën die ruimtes in. Op die plekken kunnen de bacteriën voor dan ontstekingen zorgen en word je nog zieker. Als je toch je neus wilt snuiten, snuit dan zachtjes. Gebruik een schoon, papieren zakdoekje. Snuit niet je hele neus in een keer leeg, maar blaas zachtjes eerst via het ene neusgat en dan via het andere neusgat. En voor de mensen die zeggen dat snuiten beter is, haal je gewoon je neus op.

Als je verkouden bent, kun je je neus beter ophalen dan snuiten

Vanuit je neus lopen er tunneltjes naar verschillende ruimtes in je hoofd.  Als je hard je neus snuit, blaas je de bacteriën die ruimtes in. Op die plekken kunnen de bacteriën voor dan ontstekingen zorgen en word je nog zieker.

En uw gastvrouw van vandaag is: Nienke de la Rive Box. Hallo allemaal! Ja, daar zijn we weer. Welke vraag behandelen we vandaag in Waarom Daarom? Vragen die in een minuutje zijn te beantwoorden. En de vraag van vandaag: Ja, inderdaad, hoe zit dat eigenlijk? Waarom regent het zo veel in Nederland? In een jaar tijd valt er in Nederland gemiddeld 800 millimeter regen. Als dat in EEN keer zou vallen, dan zou je tot je navel in het water staan. De meeste regen valt in de herfst. Maar ook in de zomer regent het soms behoorlijk.	Dat is jammer, maar helaas. Regen ontstaat doordat de zon het water van de zeeën en oceanen verdampt. Die waterdamp stijgt op en al die kleine druppeltjes vormen wolken. Door de wind worden wolken naar andere plaatsen geblazen...waar er regen uit kan vallen. Nederland ligt vlak aan zee. En de wind waait vaak van zee naar land. En dat zorgt voor veel wolken boven ons land: meer kans op regen dus! Maar Spanje ligt toch ook aan zee? Daar regent het bijna nooit. Hoe kan dat dan? Nou, of er regen uit een wolk valt hangt ook af van de temperatuur. Als het warm is, dan verdampen de druppeltjes uit regenwolken weer. De wolk verdwijnt dan. En dat gebeurt in Spanje. In Nederland is het kouder en gebeurt precies het omgekeerde. De druppeltjes in de wolken worden groter en zwaarder...totdat ze, flats, naar beneden vallen. En precies: het regent. Maar geloof het of niet, wij horen niet bij de natste landen ter wereld. De meeste regen valt namelijk in de gebieden rond de evenaar, waar ze een tropisch regenklimaat hebben.
De kampioen waar de meeste regen valt is Padrang op Sumatra. Gemiddeld per jaar zo'n 4200 millimeter! Komen wij aan met onze 800 millimeter. Zo, dat was het weer. Tot de volgende Waarom Daarom.

Waarom regent het zo veel in Nederland?

In Nederland klagen we graag over het weer. Dat het hier veel regent heeft te maken met de ligging van ons land en ons klimaat. Maar het regent hier lang niet zoveel als in landen met een tropisch regenklimaat!

Een nat en koud klimaat

Hoe zit dat met de dieren?  Ja, hoe zit dat eigenlijk? Wat doen ze bij rampen? Wat is een ramp voor een dier eigenlijk? Vraag het aan de boswachter. Vraag het aan de boswachter. Vraag het aan de boswachter. Hee, ik probeer te slapen! Kan het wat zachter! Tsunami's, aardbevingen, overstromingen...voor de mens grote natuurrampen. Voor dieren is er elk jaar een ramp op komst: de winter. Hoe bereiden zij zich voor op deze ramp? Hoppakee. Goooooooh. Zo.Kan ik wat te drinken voor jullie...Dat hebben we wel verdiend. De hele dag in het bos. Dat gaat je niet in je kouwe kleren zitten. Kouwe kleren ook, want het is winter. Hoe heet je? Ze ziet er uit als een Debbie. De winter is voor dieren echt een ramp. Ja, Debbie.Een ramp. Het wordt kouder, en je denkt: ga ik het dit keer wel overleven? Maar, ik zie je kijken...dieren bereiden zich daarop voor. Een goed voorbeeld is... van die eekhoorntjes. Heel goed voorbeeld. Eekhoorntjes bereiden zich in de herfst al helemaal voor op de winter. Die gaan preppen voor de winter. Ze hebben een holletje, en daar verzamelen ze alle nootjes in. Dan hebben ze een lekker voorraadje voor de winter. Maar niet alleen daarin, in de hele natuur. Dus hoog in de bomen, en overal leggen ze lekker nootjes neer. Daar eentje, en daar eentje. Of daar even een nootje. Dan kunnen ze in de winter daar die nootjes verzamelen. Is wel riskant, Debbie, want er zijn roofdieren. En als ze dan een nootje gaan halen, kunnen ze makkelijk gepakt worden. Maar dat doen ze de hele winter door. Want heel veel mensen denken dat eekhoorns...Ik zie je kijken. Een winterslaap houden. Maar dat is niet zo. Winterrust is een veel betere term. Nou, wij weten dat. Dat weten wij gewoon, ja. Echt leuk, maar een pittig dagje. Zo. Poeh. En willen de heren inmiddels wat drinken? Debbie, weet jij hoe die zwarte beestjes heten die fladderen? Die zwarte beestjes. Ik zie jou kijken. Vleermuizen. Vleermuizen! O, prachtige beesten. En Debbie, die vleermuizen hebben dus wel een winterslaap. En wat voor winterslaap. Die houden ze omdat er in de winter heel weinig insecten zijn. En wat denk je dat die beesten eten? Insecten. In de zomer heel veel insecten, in de winter niet. Dus gaan ze lekker slapen. En nou denk jij: slapen zonder eten? Dat hou je toch niet vol? Maar die beesten verlagen dus hun hartslag. Als je dat doet, heb je weinig energie nodig, hoef je weinig te eten...en kun je gewoon de hele winter slapen. Moet je proberen. Slaap jij lang? Zij is wel een slaper, hoor. Volgens mij wel. Kijk, ik heb een verlengde lens. O ja. Kan je dat zien? Jij hebt het nieuwe type. Inderdaad, 8 x 40. Willen jullie al wat te drinken? Effe wachten. Kijk, dit is 7 graden, dat is de hoek. Ja. Dus als je dan een hert je ziet, kun je gewoon...Hertjes, dat zijn zulke leuke beesten. Dat is een goed voorbeeld! Hoe doen hertjes het dan in de winter. In september, oktober, de herfst zo’n beetje hebben ze net de bronsttijd gehad. Dan hebben ze heel veel gewicht verloren. De bronsttijd. Die hebben zo'n gewei aan zitten maken. Kost heel veel energie. Die zijn helemaal uitgemergeld en dan moeten ze bij-eten. Dus die herten gaan eten, eten, eten. Komt goed uit, worden ze lekker vet. Lekker mals. Dat vet kunnen ze goed gebruiken in de winter. Zo slim. Ja...die houden dus geen winterslaap. Nee! Dat hebben ze niet nodig. Er vindt natuurlijk wel natuurlijke selectie plaats. Dus de sterke herten overleefden de winter. Maar als ze te weinig herten hebben, die zwakkere...wat denk je? Dan zijn wij er nog. Bijvoeren. Ja, bijvoeren, dat doen we. Don't try this at home, he Debby. Daar heb je professionals voor nodig. Daar zijn wij voor. Nee, maar ik zie al dat jij het niet serieus neemt. Nee. Dan gaan wij gewoon ergens anders heen. Misschien zitten ze ergens anders te wachten op wijze lessen der natuur. Prima, dan hoeven we toch ook niet af te rekenen. Hee. In orde. Wij komen de winter wel door. Sjongejongejonge.

Hoe bereiden dieren zich voor op de winter?

De winter is voor veel dieren een ramp: er is weinig voedsel en het is koud. Hoe bereiden eekhoorns, vleermuizen en herten zich daarop voor? Boswachters Matthijs en Jonata weten het wel.

Eekhoorns, vleermuizen en herten

In de herfst veranderen de bladeren van veel bomen van kleur. De natuur bereidt zich voor op de winter.In de winter is het namelijk ontzettend koud. Voor planten en dieren is er dan weinig voedsel te vinden. In de zomer waren deze bladeren nog groen. En nu zijn ze helemaal verkleurd. De kleuren rood, geel, oranje en bruin, die zie je overal in de herfst. Maar kijk: d'r zit nog groen in. En die groene kleur, die heeft het blad door allemaal kleine groene korreltjes.Die groene korreltjes zijn zó belangrijk voor de boom, dat ie ze uit het blad trekt. Hij slaat ze op in zijn takken, omdat ie het blad gaat laten vallen.En waarom doet de boom dat dan?Om niet uit te drogen in de winter. Bomen zuigen met hun wortels water uit de grond. Daarin zitten voedingsstoffen. Dat water met die voedingsstoffen wordt helemaal naar boven gebracht.En hierboven verdampt het water weer. Dat gebeurt door kleine openingetjes onderaan het blad. En in de winter kan het zó koud worden, dat het water in de grond kan bevriezen. De boom kan dan geen water meer uit de grond opzuigen, maar het verdampt wel uit zijn bladeren. De boom kan dan uitdrogen. Dus wat doet ie? Eerst maakt ie een kurklaagje, hier zo, tussen de tak en het blad. Dat is om het af te sluiten. Dan pas laat ie zijn bladeren vallen. Dat is slim hoor, want zo kan d'r geen water meer verdampen.In de winter rusten de bomen uit. Ze groeien even een paar maanden niet.

Bomen in de herfst

In de herfst bereiden bomen zich voor op de winter. Om ervoor te zorgen dat er geen water verdampt via de bladeren laat een boom zijn bladeren vallen in het najaar.

Waarom verliest een boom zijn blaadjes in het najaar?

Hier zie je hele fijne nerven. Met die nerven kun je iets leuks doen! Kijk maar eens mee! Eerst het boomblad omdraaien. De nerven liggen nu boven. Tekenpapier er bovenop? en dan voorzichtig met het vetkrijtje over het blad wrijven. Dat ziet er al mooi uit! Nog een keer? Blad omdraaien, tekenpapier erop en wrijven maar? Deze lukt heel goed! Het wordt een echt boomblad met nerven! Deze blaadjes zijn zo mooi, die mogen nog wel even hangen! Wat een prachtig resultaat! Goed gedaan!

Bladnerven

In de herfst zie je bladeren op de grond. Als je goed naar een boomblad kijkt, zie je lijntjes. Die lijntjes heten nerven.

Hoe maak ik bladnerven?

Dit is een boom in de zomer !Hij heeft licht,? lucht? en water nodig. De wortels zuigen het water op uit de bodem. Het water gaat door de stam naar de grote en de kleine takken en naar de blaadjes. Van al dat licht, lucht en water maakt de boom met zijn blaadjes eten voor zichzelf om goed te groeien. 
Kijk eens hoe mooi groen de boom is. Maar in de herfst wordt het kouder. De zon schijnt minder. En in de winter kan het water gaan bevriezen. Dan kan de boom geen eten meer maken. 
Maar daar heeft de boom wat op gevonden. In de herfst vallen de blaadjes eraf. Natuurlijk niet als ze groen zijn. In de herfst veranderen de blaadjes van kleur. Maar waarom veranderen de blaadjes van kleur? 
In de groene blaadjes zit nog wel eten voor de boom. Dat noem je bladgroen. De boom zuigt dit bladgroen naar binnen, dan heeft hij nog wat eten voor de winter. En nu zie je wat voor kleurtjes er nog meer verstopt zitten in het blad. 
Bovendien gaat het kraantje tussen takken en bladeren dicht. De blaadjes krijgen geen water meer, verdorren en vallen af. Nu is de boom helemaal klaar voor de winter!

Kale bomen

In de herfst bereiden de bomen zich voor op de winter. Dan laten ze al hun bladeren vallen en worden ze kaal. Maar wáárom vallen die bladeren in de herfst van de boom?

In de herfst verliezen bomen hun bladeren

Jaaaa! Welkom bij deze exclusieve Herfstshow! U aangeboden door Nieuws Uit De Natuur! En als eerste zien we de es, te herkennen aan zijn rijkelijk gladde bast, zijn prachtige zwarte knoppen. Kijk nog toch eens: wat een uniek exemplaar! En kijk die blaadjes! Twee aan twee, op en top een es!En jawel, hier is de berk! Een prachtige creatie van gladde witte schors.  Verder herkennen we de berk aan zijn slanke vorm en aan de zaden die wij liefkozend "katjes" noemen.
Deze overbekende eikel is het zaad van de eik die we uitstekend kunnen herkennen aan zijn geribbelde blad en aan zijn ruige schors. We besluiten dit korte overzicht van deze exclusieve collectie met de kastanje: dit is de vrucht, deze ruwe bolster draagt zijn blanke pit met verve. We herkennen de kastanje ook aan zijn sierlijke vertakte blad en aan de grote kleverige knoppen die hij aan zijn takken draagt. In de lente bloeit deze kanjer zó uitbundig, dat zijn takken bijna onder de weelde bezwijken!Namens alle bomen bedankt voor uw aandacht en graag tot ziens in het bos!

In de herfst hebben bomen de prachtigste kleuren. Mylene laat een paar bomen en hun vruchten zien.

Geen modeshow maar een bomen-show!

Niels, Thijs en Lok Ying gaan het bos in met een boor en een buis om daar samen met Auke in de grond een gat te boren. Wat komt er allemaal uit? Eerst een laagje dode blaadjes. Daaronder de blaadjes die helemaal verrot en zwart zijn geworden. Die zakken met het regenwater verder de grond in. Tot het niet verder wil. En helemaal diep in de grond vind je het gele zand!

De Nederlandse bodem

In de herfst liggen er dode bladeren op de grond. De dode bladeren zorgen ervoor dat de grond verschillende kleuren krijgt. Welke kleuren kom je tegen als je een gat boort in de grond?

Welke kleuren zitten er in de grond?

Een boom heeft water nodig om te kunnen leven. Deze wortels, die gaan ontzettend diep de grond in en van daaruit zuigen de wortels het water op naar de boom. Nou, in het water zitten voedingsstoffen en die voedingsstoffen, daar groeit de boom van. Die voedingsstoffen, die komen door de stam tududududu via kleine buisjes en worden zo naar de bladeren gebracht. De bladeren hebben het nodig en in de bladeren zitten kleine openingen en daardoor verdwijnt d'r heel veel water. Een beetje zoals bij ons, als we zweten.
Bomen zijn eigenlijk grote planten. Hier zie je hoe een plant met zijn wortels water uit de grond opneemt en door de stengel, bij bomen dus de stam, naar boven brengt, naar de bladeren. In die bladeren zitten kleine openingen: de huidmondjes. En daardoor verdwijnt het water weer naar buiten. Maar intussen kan er via de bladeren nog steeds wel heel veel water verdwijnen. Dus de boom moet oppassen dat ie niet uitdroogt. Dus wat doet een boom? Hij zorgt, dat ie geen water meer kan verliezen en laat zijn bladeren vallen.
De bladeren, die zitten vol met bladgroenkorrels. Daar hebben ze natuurlijk hun groene kleur van. Nou, die bladgroenkorrels, die zijn heel erg belangrijk voor een boom, dus hij zorgt, dat ie eerst de korrels uit de bladeren haalt en dan bewaart ie ze ergens anders. Kijk: hier kan je het heel goed zien: langzamerhand trekt ie dus de korrels uit het blad en het blad kan bruin worden, geel. 
Na een tijdje ontstaat d'r hier tussen het blad en de tak een kurklaagje en dan is het blad klaar om te vallen.Kijk: het gaat met deze bijvoorbeeld gebeuren. Een klein blaadje, fffwwwt! En daarna is ie klaar voor zijn winterslaap.Hier zie je hoe de boom alle bladgroenkorreltjes uit het blad trekt. Daarna wordt het kurklaagje gemaakt. En als dat klaar is, valt het blad vanzelf van de tak.

Herfstblaadjes

In de herfst vallen de blaadjes van de bomen. Maar waarom eigenlijk?

Waarom vallen blaadjes van de bomen?

Lege eierschalen, oude boterhammen, bananenschillen, appels: alles wat de natuur zelf kan opruimen, oftewel wat kan verrotten, is welkom op de composthoop. Ook bladeren dus! Na ongeveer een half jaar kun je onder in de composthoop zien dat de groente-, fruit- en tuinafval zwarte aarde is geworden. Dat noem je compost. En compost is goed plantenvoedsel, dus kan zo de tuin weer in!


Zelf compost maken

Compost is erg goed voor bomen en planten. Ze gaan er goed van groeien! Zo kun je het zelf maken.

Een leuk karweitje in de herfst

Het lijkt wel alsof er in de herfst veel meer spinnen zijn. Maar die spinnen waren er in de zomer ook al! Ze zijn alleen gegroeid en maken grotere webben. Daardoor zie je ze beter. Het makkelijkst te herkennen is de kruisspin: Die heeft namelijk een kruis op z'n rug. Deze spin komt ook het meeste voor in Nederland. 
Het lichaam van de spin bestaat uit een kopborststuk en een achterlijf. Een spin heeft 8 poten. Spinnen zijn rovers. De kruisspin eet het liefst muggen en vliegen. Die moeten natuurlijk eerst gevangen worden! Dat doet de kruisspin door een web te weven met kleverige draden. Die draden maakt de spin zelf: komen uit het achterlijf van de spin. 
In het midden van het web wacht de kruisspin of er een beestje in zijn web terechtkomt. Zo'n beestje probeert zich te bevrijden uit de draden: door die beweging in het web weet de spin dat er iets in zijn web zit. Hij rent erheen spint draden om zijn prooi zodat die niet meer weg kan. Met zijn gifkaken spuit de spin gif in zijn lekkere hapje. Het vliegje raakt daardoor verlamd en gaat dood. Het gif zorgt er ook voor dat het gevangen insect vloeibaar wordt van binnen: de spin bijt een gaatje en kan zijn maaltje zo opzuigen.

Kruisspinnen

Weet jij hoe een spin zijn prooi vangt? In deze clip zie je het.

Een rover in een web

Ik ben een vliegenzwam en eigenlijk ben ik wel kilometers en kilometers lang. Ik leef als een heel web van lange schimmeldraden onder de grond. In de herfst om ik eventjes als paddenstoel boven kijken. Eerst ben ik klein en zit ik een wit jasje, maar als ik groter word, barst ik eruit. De snippers van mijn jas zie je dan als witte stippen op mijn rode hoed liggen!

De vliegenzwam

In de herfst kun je de vliegenzwam herkennen aan zijn rode hoed met witte stippen. Maar wist je dat hij eigenlijk onder de grond leeft?

Een ondergronds web van schimmeldraden

Laten we eens naar dingen kijken die je niet met het blote oog kunt zien. Een paddenstoel bijvoorbeeld. Dit is een shiitake. Heb je die wel eens geproefd? Hij lijkt op een opengevouwen parapluutje. Dit is een baby-shiitake. De hoed is nog niet open. Hoe groeit hij? Laten we eens kijken hoe dat eruitziet als je het versnelt. Kijk hoe snel!
De hoed opent zich. Onder de hoed van de paddenstoel zitten lamellen. Er valt iets van poeder uit…Het zijn sporen, zoiets als zaden. Kleine sporen komen uit de lamellen. En uit deze sporen groeien weer nieuwe shiitakepaddenstoelen.

De shiitake

De shiitake is een paddenstoel die je kan eten. Hij groeit op boomstammen. Laten we eens kijken wat er onder zijn bruine hoed zit!

Een paddenstoel met een bruine hoed

De meeste paddenstoelen vind je in het bos. Laten we ze gaan zoeken. Kijk hier staat een vliegenzwam, maar waarom heet hij zo?Handig, maar nu mogen paddenstoelen niet meer geplukt worden. Om toch goed te kunnen kijken, kun je een spiegeltje gebruiken.Nou zo' n stinkzwam kun je maar beter niet in je tuin hebben. We gaan maar gauw verder met de paddenstoelenspeurtocht! Wat zijn er toch veel verschillende soorten paddenstoelen.
O nog één. He wat gaan jullie nu doen? Is de paddenstoelenspeurtocht nog niet afgelopen? Je hoeft niet helemaal naar het bos om paddenstoelen te vinden, want ook dicht bij jou in de buurt groeien ze. Ga zelf ook maar eens zoeken. Maar eh? niet plukken he!

Paddenstoelentocht

Er zijn heel veel verschillende soorten paddenstoelen. In dit filmpje gaan kinderen in het bos op zoek naar verschillende soorten paddenstoelen.

Kinderen gaan op zoek naar verschillende soorten paddenstoelen

Moet je kijken, op dit blad: wat een rare bobbel? Misschien denk je wel dat deze boom ziek is. Maar de boom is helemaal gezond hoor! Gelukkig. En die bobbel? Dat is een GALLETJE! 
Een galletje groeit omdat een galwesp of een ander gal-insect een eitje legt IN een boomblad. Bij deze bijvoorbeeld heeft moeder galwesp eerst een heel klein gaatje in dit eikenblad geprikt. Ze legt daar een eitje in en laat tegelijkertijd een stofje achter, een soort groeimiddel. Het blad gaat anders groeien: rondom het eitje ontstaat een mooi rond balletje: het galletje. 
De larve die uit het eitje komt kan veilig wonen in de gal. En, heel handig: de larve heeft genoeg te eten: De gal groeit nog een hele tijd door en de larve kan zo de hele binnenkant opeten. Even kijken of deze dat ook al heeft gedaan - dit moet je zelf niet doen hoor - maar ik kan het zo aan iedereen tegelijk laten zien - ik snij het galletje voorzichtig open - en kijk- ja! Daar zit een larfje! Als de larven genoeg gegeten hebben gaan ze zich verpoppen. 
In de herfst vallen de blaadjes met de galletjes van de boom. Tegen de winter komen de nieuwe galwespen uit de galletje kruipen. En er is één plant die vaak door gal-insecten gebruikt wordt. Dat is de eik. 
Wetenschappers hebben meer dan 80 verschillende gallen ontdekt op eikenbomen. Want niet alleen galwespen kunnen zorgen voor gallen, er zijn ook soorten muggen, vliegen, luizen en mijten die hun eitjes leggen in bladeren. Gallen kunnen overal op de plant zitten. Op de takken, bladeren, bloemen en wortels!Kijk maar eens goed of je zelf ook gallen kunt vinden.

Bladgallen

Voornamelijk op blaadjes van de eikenboom groeien in het najaar bladgallen. In het galletje zit de larve van een galinsect.

Wat zijn die bolletjes op bladeren?

Een esdoorn ziet er in de lente zo uit. Maar dat blijft natuurlijk niet zo. Hij verandert ieder seizoen. De bladeren worden groter en groener en in de zomer ziet hij er zo uit. En dan worden de bladeren geel. Dat gebeurt in de herfst. En in de winter heeft de esdoorn helemaal geen bladeren meer. Wat is er gebeurd? Waarom veranderen de bladeren in de loop van het jaar? Zo zien de takken er in de winter uit. Geen enkel blaadje. Maar als je heel goed kijkt, dan kun je de knoppen zien. Dat zijn die kleine groene bobbels aan het eind van de tak. Als de lente komt, beginnen ze te groeien. De knop wordt groter, opent zich en dan komen de bladeren eruit. Wat je hier ziet duurt in werkelijkheid een paar weken. We hebben het beeld versneld. De kleine opgevouwen bladeren schuiven uit de knop en worden steeds groter. De stengels worden langer. En langer en de bladeren ontvouwen zich. Ze bewegen heen en weer en strekken zich uit naar het zonlicht. De boom heeft nu al zijn bladeren uitgevouwen. Met de groene bladeren, het zonlicht en de lucht kan de boom zijn voedsel produceren en met voldoende voedsel kan hij groeien en groter worden. Tja, maar wat gebeurt er nou met de bladeren in de herfst? We versnellen het beeld weer, dan kun je het goed zien. Het groen verdwijnt langzaam. En het blad wordt geel. Dat gebeurt met alle bladeren aan de boom. Dat duurt in het echt een paar dagen. Het bladgroen verdwijnt en er blijven gele bladeren over. Zo bereidt een loofboom zich voor op de koude winter. In de herfst verdwijnt het bladgroen dat de boom moet laten groeien uit de bladeren. En trekt zich terug in de stam. Zodat de boom niet doodgaat. De andere kleuren zoals geel, oranje en rood zijn niet zo belangrijk voor het overleven van de boom, dus die blijven gewoon in de bladeren. De bladeren verdrogen. En als het koud wordt en er een windstoot komt, waaien de bladeren van de takken. De boom overleeft de koude winter het beste zonder bladeren. Die vallen gewoon op de grond en dankzij allemaal beestjes en schimmels worden die weer omgezet tot nieuwe vruchtbare grond. Dat gebeurt er allemaal met de bladeren voordat de winter begint. Het bladgroen gaat naar de stam en de bladeren worden bruin en droog en vallen op de grond. Zo kan de boom zonder bladeren het beste de winter overleven. En in het voorjaar begint alles weer opnieuw.

Waarom veranderen bladeren in de herfst van kleur?

De meeste bomen die in de zomer groen zijn, worden in de herfst kaal. Maar eerst krijgen hun blaadjes de mooiste kleuren, zoals geel, oranje en rood. Het bladgroen verdwijnt uit de bladeren zodat de boom de koude winter overleeft. En in het voorjaar komen er weer nieuwe blaadjes.

Dag blaadjes, tot in de lente!

Als je denkt wat praat ie gek dan kan dat kloppen. Want deze is sinds gister niet te stoppen. Ik nies mezelf kapot. Ik heb groene bellen snot. Dus alsjeblieft wat afstand van me houden. Ik ben verkouden. Verkouden, verkouden, ik hoop zo dat het geneest. Zo verkouden, verkouden ben ik vast nog nooit geweest. Met zakdoekjes en snoepjes voor m'n keel. Ik rochel en ik hoest vandaag zo veel. Verkouden, verkouden, ik hoop zo dat het geneest. Zo verkouden, verkouden ben ik vast nog nooit geweest. Verkouden, verkouden, ik hoop zo dat het geneest. Zo verkouden ben ik nog nooit geweest. Hatsjoe!

Ik ben verkouden

Niels hoest en niest aan een stuk door: hij is verkouden. Daarom zingt ie zijn lied met een zakdoek in zijn hand.

Liedje uit De Boterhamshow

Overige organismen

Dag zomer, hallo najaar!

Seizoenen - Herfst

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.