Name: Paleomagnetisme
Uploaded: 2013-02-19T23:00:00+01:00
Duration: 2 min 58 s
Description: De aarde heeft een magnetisch veld. Onderzoekers zijn erachter gekomen dat dit veld verschillende keren is omgekeerd. Dat kunnen ze zien aan ijzerdeeltjes in sedimentlagen op de oceaanbodem.

Klas 4/5/6

Aan boord van het onderzoeksschip de JOIDES Resolution wordt door kilometers oceaansediment geboord. Voor klimaatonderzoek is het belangrijk deze oceaanbodemmodder te onderzoeken, te dateren en te archiveren. Zo worden er magnetische mineralen die met de boorkernen naar boven zijn gekomen geanalyseerd om veranderingen in het aardmagnetisch veld te detecteren. Maar wat is dat eigenlijk… het aardse magneetveld? En… waarom is het van belang voor klimaatonderzoek? 
Het aardmagnetisch veld wordt veroorzaakt door de aarde zelf. De aardkern fungeert als een hele grote magneet in het binnenste van de aarde. Dit veld wordt waarschijnlijk opgewekt door wrijving tussen de viscose aardmantel en de vaste, uit ijzer en nikkel bestaande, aardkern. Net als een gewone magneet heeft het aardmagnetisch veld een noord en zuidpool. Na onderzoek in het begin van de 20e eeuw bleek dat het aardmagnetisch veld niet altijd stabiel is geweest. Geologen ontdekten dat dit veld op willekeurige momenten in de aardse geschiedenis meerdere keren is omgekeerd. Het ‘normale’ veld werd dan verruild door een ‘omgekeerd’ magneetveld. De magnetische Zuid en Noordpool zijn dus door de miljoenen jaren heen ook omgekeerd. 
Onderzoek in het binnenste van de aarde is nog niet goed mogelijk, dus de verklaring voor deze omkeringen zal voor als nog met theoretische modellen en animaties moeten worden ontrafeld. Ondanks dat we niet precies weten hoe deze geo-dynamo werkt, kunnen de effecten op magnetische mineralen wel worden gedetecteerd. Zo kunnen neerdwarrelende kleideeltjes uit een waterkolom ijzer bevatten dat reageert op het aardmagnetische veld van dat moment. Als ze op de oceaanbodem worden vastgelegd oriënteren deze mineralen zich op de toen heersende noord-zuid richting. In de loop van de geologische geschiedenis, over miljoenen jaren, worden zo ook de omkeringen van het aardmagnetische veld vastgelegd in het sediment. 
Aangezien de aarde maar 1 magnetisch veld heeft, zijn de omkeringen wereldwijd overal hetzelfde. Zo kunnen de onderzoekers op dit schip, snel vaststellen hoe oud bepaalde lagen op de oceaanbodem zijn. Deze boorkern gaat de magnetometer in. Het apparaat demagnetiseert de boorkern iedere 5 cm een heel klein beetje. Op deze manier kan het magneetveld, zoals het is vastgelegd in het sediment worden gemeten. 
Daarna worden de grafieken van alle boorkernen in de juiste volgorde digitaal aan elkaar geplakt. Op deze manier kan worden bekeken waar in de boorkern een mogelijke omkering zit. En …dat is soms best even zoeken! We hadden niet verwacht deze verandering te zien in de boorkern en als dit monster ons een goede omkering, naar normaal geeft, kunnen we het goed dateren in de geologische tijd. Dan zijn we heel gelukkig! 

Aardrijkskunde examenquiz

Test of jij goed bent voorbereid op je examen aardrijkskunde! Wat weet je van platentektoniek, de koolstofkringloop en oceanische circulatie? Klik op de afbeelding om te beginnen.

Examenquiz bij aardrijkskunde voor vwo

Wat weet jij over de aarde als natuurlijk systeem?

Het Scandinavische land Zweden is bekend van kaneelbroodjes, ABBA en Pippi Langkous. Maar ook vooral vanwege de mooie natuur en uitgestrekte bossen. Het land kent vier klimaatzones en heeft daardoor uitgestrekte naaldbossen, fjorden en meren.
Hoeveel weet jij over Zweden? Test het in de quiz!

Quiz over het land van ABBA

Wat weet jij over Zweden? 

Schoolplaat ecologische voetafdruk

Hoe jij leeft, wat je eet, hoe je jezelf verplaatst, hoe vaak en hoe je op vakantie gaat, heeft allemaal invloed op jouw ecologische voetafdruk. Jouw ecologische voetafdruk is de oppervlakte op aarde die nodig is om jouw leven te kunnen onderhouden.

Klik op de afbeelding om te beginnen.

Ontdek hoe jouw levensstijl invloed heeft op de aarde

Jouw ecologische voetafdruk

In de zomer van 2019 komt de temperatuur in Nederland voor het eerst in de geschiedenis boven de 40 graden Celsius. Deze extreme hitte is het gevolg van klimaatverandering. Hoe komt dit en wat kunnen we ertegen doen? 

Scrollverhaal over klimaatverandering en een leefbaar klimaat

Klimaatkansen 

Paleomagnetisme

De aarde heeft een magnetisch veld. Onderzoekers zijn erachter gekomen dat dit veld verschillende keren is omgekeerd. Dat kunnen ze zien aan ijzerdeeltjes in sedimentlagen op de oceaanbodem.

Aarde, zon en maan

Onderzoek naar het aardmagnetische veld

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.