Name: Ondervoeding tijdens de industriële revolutie
Uploaded: 2017-07-06T00:00:00+02:00
Duration: 4 min 10 s
Description: Tijdens de industriële revolutie is het leven in Nederlandse steden zwaar. Veel kinderen wonen in weeshuizen omdat hun ouders jong zijn overleden. Veel van hen overlijden, waarschijnlijk door ondervoeding.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

We gaan terug naar de tijd van de industriële revolutie.	
Mensen trokken van het platteland naar de stad om in de nieuwe fabrieken te werken. Ook kinderen moesten werken in de fabriek, net als vroeger op de boerderij.
Maar nu zes dagen per week, 10 uur per dag, zonder frisse lucht. De smerigheid, overbevolking en armoede in de steden is met geen pen te beschrijven. Eén van de meisjes is hier geboren, op de Bloemstraat 82. Als je zo'n prachtig Jordanees huis ziet, kan je je niet voorstellen hoe erbarmelijk de omstandigheden waren. Er was ondervoeding, de hygiëne was slecht er woonden wel tien gezinnen in één zo'n huis. Het was er kil, koud, smerig, allerlei ziektes. Het was dan ook niet zo verwonderlijk dat bij bijna al die meisjes de ouders al op jonge leeftijd dood gingen. Vandaar dat de stad helemaal vol stond met weeshuizen. En het rooms-katholieke Maagdenhuis was één van de grootste. 'Laat de kinderen tot mij komen' van het evangelie van Mattheus, staat nog bovenop het timpaan. Katholieke weldoeners zorgden er in 1850 voor dat 400 kinderen van de leeftijd 0 tot en met 18 feitelijk opgesloten zaten. Met z'n drieën in één bed. Stel je voor: Je vader en moeder zijn dood. En daar ga je dan. Het weeshuis in. De rijke regenten van het Maagdenhuis konden niet verhinderen dat een flink aantal kinderen overleed.

We krijgen het vermoeden dat de voeding van de kinderen tekortschoot. Wat moeten we ons voorstellen bij gekookte karnemelk met meel en kool? vragen Marleen Willebrands, kookhistoricus en diëtist of ze ons meer kan vertellen. We mengen hem aan. Oke, dat gaat erbij.  En we laten het binden en de kool gaar worden. Er werd eerst gescheld in het weeshuis. Dan wisten wij dat we aan tafel moesten komen. Ah, gescheld als in tingelingeling. Absoluut. Kijk. Bidden. Eten. Precies. En nu gaan jullie het proeven. Het ruikt heerlijk. Ja. En meerdere kinderen aten van één bord, he. Gezellig. Tuurlijk. Het is een beetje...Niet lekker? Het is een beetje weeë zuurkool. Maar het smaakt niet verkeerd. Ik vind het ook niet heel lekker. Was dit genoeg voor die kinderen? Over het geheel gezien mis je een heleboel dierlijk eiwit. Dat is een stukje vlees, wat vis. Bouwstoffen voor je hele lijf. En verder zie je dat er een tekort is aan minerale bouwstoffen. Zoals kalk. En we missen de vitamines. Vitamine C. En een chronisch tekort aan vitamine C geeft scheurbeuk...allerlei bloedingen, je tanden vallen eruit. En ze kregen maar zo'n klein beetje. Zo'n bord moest je met z'n zessen delen. Ja. Het voedsel was eentonig en karig. Het was vulling. Maar nauwelijks voedsel. Een soort permanente vastenkuur. De maaltijden zoals die in de archieven beschreven zijn laten veel te wensen over.

Groep 6/7/8

Tot ver in de 19e eeuw moeten kinderen net als hun ouders werken. Ze werken in fabrieken, op het land en in winkels. Totdat hier een boek over wordt geschreven en de politiek er lucht van krijgt. Politicus Samuel van Houten dient een wet om de kinderarbeid af te schaffen. Deze wet gaat de geschiedenis in als ‘het kinderwetje van Van Houten’. 

De afschaffing van de kinderarbeid

Wat weet jij over het kinderwetje van Van Houten?

In 1839 rijdt de allereerste stoomtrein in Nederland. Voor die tijd ging het vervoer heel anders en veel langzamer. Per paard en wagen of lopend. De nieuwe trein brengt de industrie en de urbanisatie in een stroomversnelling. Mensen beginnen de rest van het land te ontdekken en Nederland ontwikkelt zich in een hoog tempo tot industrieland. 

Quiz over de industriële revolutie

Wat weet jij over de eerste spoorlijn?

Oorlogen, bewegingen en opstanden. Belangrijke gebeurtenissen uit de hedendaagse geschiedenis bewerkt uit Andere Tijden (NTR), speciaal voor gebruik in de klas.

Programmaheaders

Programmalogo's

Andere Tijden in de klas

Andere Tijden

Aan het begin van de twintigste eeuw hebben de meeste Nederlanders niet de luxe van een eigen flat of rijtjeshuis. Vooral in de stad wonen mensen in krotten. Hoe is onze manier van wonen de afgelopen eeuw veranderd? Deze tijdlijn geeft een overzicht van de geschiedenis van het wonen, van krot tot Vinex. Klik op de afbeelding om de tijdlijn te openen. 

Van krot tot Vinex

Wonen in Nederland

De negentiende eeuw wordt ook wel de ijzeren eeuw genoemd. Er worden bruggen gebouwd en industrieën opgezet. Een eeuw die de basis legt voor het moderne Nederland. Presentatie: Hans Goedkoop. 

De IJzeren Eeuw in de klas

NPO Geschiedenis

In de 19e eeuw begint in Nederland de industriële revolutie, ook wel bekend als de ijzeren eeuw. In deze tijdlijn word je meegenomen in belangrijke momenten voor de ijzeren eeuw.

Tijdlijn over de 19e eeuw

De industriele revolutie in Nederland

Ondervoeding tijdens de industriële revolutie

Wat hebben wetenschappers te zeggen over ons persoonlijk leven, onze wereld, actuele onderwerpen en onze toekomst? Presentatoren: Dirk de Bekker, Elisabeth van Nimwegen en Lieven Scheire (NTR).

Logo Wetenschap

De Kennis van Nu in de klas

Het Youtubekanaal van NTR Wetenschap

Tijdens de industriële revolutie is het leven in Nederlandse steden zwaar. Veel kinderen wonen in weeshuizen omdat hun ouders jong zijn overleden. Veel van hen overlijden, waarschijnlijk door ondervoeding.

Burgers en stoommachines

Weeskinderen overlijden door te weinig en slecht eten

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.