Dit is Islam. Een kersverse inwoner van Dar Es Salaam, de grootste stad in Tanzania en één van de snelst groeiende steden van het Afrikaanse continent. De 21e eeuw wordt de eeuw van Afrika. We kijken in deze tweede aflevering van onze serie over bevolkingsgroei. Waarom juist in Afrika de groei zo snel gaat? En wat belicht de één van de gevolgen, namelijk urbanisatie, de trek naar de stad. Er ontstaan aan megasteden zoals we dat niet kennen op de wereld. De verwachting is dat aan het eind van deze eeuw liefst 85% van de wereldbevolking in de stad woont. Een fenomeen dat je overal ziet, maar zeker ook in Afrika. En dus richten we de blik op Tanzania, één van de snelst groeiende landen op aarde. En we kijken in het bijzonder naar die stad, Dar Es Salaam. Aan het eind van deze eeuw naar verwachting één van de drie grootste steden ter wereld. En ze liggen alle drie op hetzelfde continent. Het avontuur van de Islam is hier begonnen bij de grote busterminal van Dar Es Salaam. Het avontuur zoals dat hier voor zoveel mensen jonge mensen vooral zoals hij, begint. Ze komen hier aan en daar gaan ze onderweg naar voor hen de grote belofte. De plek waar als het goed is het geluk ligt. Tijdens ons bezoek aan Dar Es Salaam is Ebby onze gids. Hij is hier geboren en getogen, maar herkent de stad uit zijn jeugd amper meer. Deze miljoenenstad Dar Es Salaam is niet uniek. Hij staat symbool voor grote ontwikkelingen op het Afrikaanse continent. Er komen namelijk steeds meer mensen bij en ze verhuizen steeds vaker naar de steden, die dus enorm hard groeien. Misschien wel te hard. Het is een gevoelige discussie die over gezinsplanning, meer daarover straks. Maar laten we eerst even kijken naar de cijfers. Er wonen nu al meer dan 1 miljard mensen op het Afrikaanse continent. De verwachting van de VN is dat in 2100 zo'n 40% van alle mensen in Afrika woont. De reus van het continent Nigeria, haalt dan waarschijnlijk de VS in als het derde meest bevolkte land ter wereld, na India en China. Als regio gaat Afrika dus onvermijdelijk enorm groeien. Maar Kijk even mee naar die wereld. Twee van de drie wereld bewoners leven tegenwoordig in een land waar het vruchtbaarheidscijfer rond de 2,1 ligt. Dat is dus het aantal kinderen dat je nodig hebt om de ouders te vervangen. Maar de landen met een vruchtbaarheidscijfer daar boven liggen bijna allemaal in Afrika. En dat leidt weer tot heel veel jonge mensen. Dit zijn de doorsnee leeftijden van de verschillende continenten en je ziet, Afrika springt er meteen uit. De vraag is nu hoeveel kinderen komen er daarbij? Want dat bepaalt voor een belangrijk deel de groei de komende eeuw. Heel veel regio's in de wereld, en dan heb ik het vooral over Afrika, zitten nog midden in die fase van lage, sterk dalende sterfte, maar nog hele hoge vruchtbaarheid. En dat is voor een paar decennia. En hoe langer dat duurt, hoe groter de bevolkingsgroei. En veel van die mensen zullen in de stad geboren worden of naar de stad toe gaan. En dus wordt de 21e eeuw de eeuw van de mega stad of zelfs van de megalopolis. Er ontstaan megasteden. Lagos, dat wordt een een stad zoals we dat niet kennen op de wereld. Laten we even uitzoomen en ook terugkijken. In het jaar 1800 woonde nog niet eens één op de tien mensen in stedelijk gebied. En hier zie je hoe snel de laatste zeventig jaar die verstedelijking is gegaan. En die gaat voorlopig nog wel even door. Dat is natuurlijk al in Jericho begonnen, 7000 jaar geleden. Naarmate je meer middelen hebt ja, zie je mensen vrijgesteld worden van de landbouw naar de stad trekken. Kijk even mee, want dit zijn de mega steden in de wereld. Dat zijn steden met meer dan 10 miljoen inwoners en er komen de komende jaren er nog een aantal bij in Afrika in Azië. Die steden worden steeds groter, dichter bevolkt en dat zie je ook heel goed vanuit de lucht. Nou kijken we even naar het nu in het oosten van China. Er liggen hier een aantal steden Guangzhou, Shenzen, Macao Hong Kong, miljoenensteden op zichzelf. Ze liggen met een paar andere steden echt tegen elkaar aan. Ze zijn als het ware versmolten met elkaar tot één grote stad, een zogeheten megalopolis. In dit gebied wonen bijna 90 miljoen mensen en dat is net zoveel als in heel Duitsland. In deze Greater Bay Area, want zo heet het, die is nog maar het begin. Fast forward naar een voorbeeld uit de toekomst. En dan zoemen we weer even in op Afrika, op West-Afrika om precies te zijn. Want de grootste van die samengesmolten mega steden zal hier ontstaan. Dit is Lagos, Nigeria. Vanuit de lucht gefotografeerd in het jaar 1929. En dit is Lagos nu. De stad is geëxplodeerd. In 1969 woonden er nog geen miljoen mensen. Inmiddels zijn dat er tussen de twintig en de 30 miljoen. Maar daar blijft het niet bij. In de buurlanden groeien de kuststeden ook heel hard. En zo ontstaat er straks een stedelijk gebied tussen Abidjan in Ivoorkust en Lagos in Nigeria. Één grote, aan elkaar gegroeide stad met in het jaar 2100 waarschijnlijk honderden miljoenen mensen verspreid over vijf landen. En liefst 800 kilometer lang. Alsof je van Amsterdam naar Milaan rijdt en eigenlijk nooit de stad verlaat. Maar het wordt een een stad zoals we dat niet kennen op de wereld waarin je zulke uitdagingen krijgt op het gebied van infrastructuur of het gebied van gezondheid, voedselvoorziening, noem maar op. En je kunt zien dat je kunt zeggen dat is ook een uitdaging. En die steden dat dat worden de sommige zeggen dat de Silicon Valleys van Afrika. En natuurlijk, die mogelijkheden zijn er alleen we moeten ook zien dat een deel van de groei van die steden ook komt uit armoe, mensen van het platteland die geen mogelijkheid meer hebben. Zonder veel perspectief. En ja, hoe accommodeer je dat? Lagos geldt echt als de moeder aller megalopolis en iedereen die zich in de wereld met steden bezighoudt kijkt naar die stad. Maar in betrekkelijke stilte groeien andere megasteden bijna net zo hard. Zoals dus Dar Es Salaam. Daarstraks maakt we al kennis met Ebby. Hij gidst ons dezer dagen door Dar Es Salaam, waar het stadsbestuur de onstuimige groei van deze metropool enigszins probeert te managen. Voor de aparte busbanen staan het komende decennium liefst 200 nieuwe busstations gepland, zoals er ook vele honderden kilometers aan wegen en treinverbindingen worden aangelegd. Het is hoognodig, want het inwonertal van circa 6 miljoen inwoners dat de stad nu heeft, zal de komende dertig jaar volgens prognoses zeker verdubbelen. Voor het stadsbestuur viel er de afgelopen jaren nauwelijks tegenop te plannen. Zozeer werden hun scenario's telkens weer ingehaald door een nieuwe realiteit. Iedereen kwam met een droom, maar zonder echt plan naar Dar Es Salaam en begonnen maar te bouwen Het gevolg totale wildgroei en vrijwel alleen maar laagbouw. Terwijl om al die nieuwkomers te huisvesten de stad toch echt de hoogte in moet. En die andere catastrofe de razendsnelle klimaat verandering valt daar niet los van te zien weten ze ook bij de Wereldbank. Die helpt Dar Es Salaam zich voor te bereiden op de toekomst. Door het extreme weer kampte Dar Es Salaam de afgelopen jaren met grote overstroomingen die soms halve sloppenwijken wegvaagde. Nieuw gegraven kanalen moeten meer ellende in de toekomst voorkomen. Het vruchtbaarheidscijfer in Tanzania loopt langzaam iets terug, maar bevindt zich nog steeds tussen de vier en de vijf kinderen per vrouw. En dat Afrikaanse gemiddelde ligt maar net iets daaronder. Of wat verder omlaag gaat. En in welke mate dan? Dat zou mede de ontwikkeling van het continent bepalen. Kortom er staat nogal wat te gebeuren in Afrika en dat roept allerlei nieuwe vragen op. Wat betekent dat voor migratie bijvoorbeeld naar Europa? Maar we gaan eerst kijken naar dat andere continent dat zich zo spectaculair heeft ontwikkeld Azië.
