Name: Iris Murdoch (1919 - 1999)
Uploaded: 2024-10-21T14:38:00+02:00
Duration: 2 min 33 s
Description: De Britse filosoof en schrijver Iris Murdoch (1919-1999) legt in haar boeken uit hoe je kunt leren om je 'dikke vette ego' los te laten. Om zo een beter mens te worden en vooroordelen los te kunnen laten.

Klas 4/5/6

Stel: een schoonmoeder vindt haar schoondochter maar vulgair. Ze praat zo hard en kleedt zich ordinair. Maar haar zoon is ontzettend verliefd. De schoonmoeder twijfelt aan zichzelf: ben ik misschien jaloers, bekrompen of ouderwets? Ze werpt een nieuwe blik op haar schoondochter, wat welwillender. En ziet nu: het meisje is niet plat, maar eenvoudig. Niet onbeleefd, maar spontaan. Niet kinderachtig, maar speels. Het is een bekend voorbeeld uit het filosofische werk van Iris Murdoch. En het geeft eigenlijk meteen al antwoord op de belangrijkste vraag in haar werk: hoe ben je een goed mens? 

Murdoch heeft haar eigen filosofische stem kunnen ontwikkelen tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen veel mannen naar het front waren. Haar stem wijkt nogal af van de abstracte manier van filosoferen die dan heerst. Filosofen focussen vooral op het waarneembare gedrag, de buitenkant. Alleen wat je ziet is volgens hen een bewijs van iemands juiste keuze of goede bedoelingen. Murdoch vindt dat nogal een beperkte kijk op het goede. Wat je denkt, voelt en verlangt, doet er wel degelijk toe. 'Het is niet stil en duister binnenin,' schrijft ze. 

Ze verwijt haar collega's dat ze de ziel kapot hebben gemaakt. De schoonmoeder bijvoorbeeld blijft steeds even beleefd. Aan haar gedrag is niet te merken dat ze een innerlijke draai heeft gemaakt. En waarin zit dan de morele groei? Die schoonmoeder, zegt Murdoch, durft voorbij haar eigen vooroordelen te kijken. Als we aandacht schenken aan de ander, zonder met onszelf bezig te zijn, leren we iemand kennen zoals die echt is. Die empathische houding noemt ze liefde en is de motor van onze groei.

Maar dat is nog niet zo eenvoudig voor ons, egoïstisch en stijfkoppig als we zijn. Het 'dikke vette ego' staat in de weg. We zitten gevangen in ons 'web van zelfverheerlijkende en troostende wensen en dromen', schrijft Murdoch. Wie het goede wil ontdekken, moet volgens Murdoch leren boven zichzelf uit te stijgen. En goed verschilt van dat betreft niet eens zoveel van god. Je moet er alleen niet voor naar boven kijken. Maar opzij. Naar anderen. Of naar beneden. Er is nog een hele wereld onder je voeten. ook kunst kan een handje helpen om van het ego weg te blijven. De schoonheid van een roman of van muziek. Of je gaat zoals de flamboyante Murdoch het liefst naakt een eindje zwemmen in de rivier, om de werkelijkheid te ervaren zoals die is, in al haar aspecten.

Klas 1/2/3

Van Aristoteles tot Kant: grote denkers hebben veel invloed gehad op hoe wij de wereld zien. Maar wat was de kern van hun boodschap? Human heeft het samengevat in mooie, informatieve animaties.

Grote geesten

HUMAN: Grote geesten

Van de Oude Grieken tot de Dalai Lama: veel wijsheden hebben we aan filosofen te danken. Maar weet jij welke uitspraak bij welke denker hoort? Start de quiz, kies bij elk citaat het juiste antwoord en bekijk de video als je het niet weet. 

Quiz over quotes van grote denkers

Weet jij van die deze filosofische uitspraken zijn?

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Er zijn veel meer smaakjes dan hetero of homo en man of vrouw. Alle verschillende seksuele identiteiten worden afgekort met LHBTQIA+. Wat dat precies betekent, lees je in dit scrollverhaal. Klik op de afbeelding om de story te openen. 

Scrollverhaal over gender en seksualiteit

Wat betekent LHBTQIA+?

Niet iedereen houdt van jumpstyle, hardcore of elektronische muziek. Van welke muziek je houdt, wordt bepaald door verschillende factoren, zoals je persoonlijkheid en je omgeving. Je leest er alles over in de story op NPO Kennis.

Story over waarom je bepaalde muziek leuk vindt

Wat bepaalt je muzieksmaak?

Je geslacht zit tussen je benen. Maar sommige mensen identificen zich niet met mannen of vrouwen. Zij noemen zich non-binair: een parapluterm voor alle genderidentiteiten anders dan man en vrouw. Meer weten? Klik op de afbeelding om het scrollverhaal te lezen.

Scrollverhaal over mensen die zich geen man of vrouw voelen

Wanneer ben je non-binair?

Iris Murdoch

HUMAN

De Britse filosoof en schrijver Iris Murdoch (1919-1999) legt in haar boeken uit hoe je kunt leren om je 'dikke vette ego' los te laten. Om zo een beter mens te worden en vooroordelen los te kunnen laten.

Cultuur en geloof

Iris Murdoch (1919 - 1999)

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.