Het leven is niet altijd leuk. Soms kun je moeilijk uit bed komen, en soms heb je een tegenslag. Goh! Groot of klein. Dan heb je gewoon een enorme... baaldag. Er zijn mensen die zich elke dag somber voelen. Soms zelfs zonder echte tegenslagen. En die hebben dan dus last van een depressie. Maar hoe voelt zo'n depressie? En kun je er ook vanaf komen?
Ik heb zelf geen depressie, dus ik weet niet hoe het is. Maar Noortje wel. Jij bent depressief. Klopt. Hoe kwam je daarachter? Toen ik een jaar of zes was, was ik altijd somber, verdrietig en moe. Ik omschreef het toen als buikpijn. Omdat ik nog niet zo goed mijn gevoelens een naam wist te geven. Snel huilen, snel paniek. Ik kon minder genieten van dingen. Dus als leeftijdgenoten aan het spelen waren, dan kon jij daar niet echt in meegaan. Nee, vaak niet. Dus ook vaak een gevoel van eenzaamheid of ongelukkig zijn.
Je kunt je gevoel voorstellen als zo'n soort mengpaneel. Met allerlei emoties en vier basisemoties. Bang, boos, blij en verdrietig. En elk van die basisemoties heeft een eigen schuif. Luister maar. Blij. Verdrietig. Bang. Zo, en boos. Cigdem! Wat? Cigdem, jij bent psycholoog. Ja. Dus je weet alles van gevoelens van mensen. Kun je zo'n mengpaneel vergelijken met je gevoel? Jazeker. Soms ben je blij omdat bijvoorbeeld de zon schijnt of je iets leuk vindt. Soms ben je boos omdat je een lekke band hebt of ruzie hebt. En soms ben je bang, omdat je ouders ruzie hebben. En soms ben je een beetje verdrietig omdat je niet naar een feestje kunt gaan of dat je ziek bent. En al die gevoelens gaan dus de hele tijd op en neer. Al die positieve en negatieve gevoelens. Dat gaat de hele dag zo door? Ja, precies. En dat is allemaal heel normaal. Al die gevoelens, positief of negatief, horen nu eenmaal bij het leven. Maar wat is dan een depressie? Dat is als je bijna elke dag geen zin hebt om dingen te ondernemen, moeite hebt met concentreren, slaapproblemen hebt. Heel typerend voor een depressie is dat je heel veel last krijgt van negatieve emoties. Je kunt het vergelijken met zulke schuifjes. Boos, verdrietig en bang zijn tegelijk. Tegelijk of een ervan. En die gaan dan helemaal open? Ja. Zo, wat een herrie! Ja. En dit voel je dan helemaal allemaal tegelijk? Precies. Als die dan vast komen te zitten, en als dat heel lang duurt, als je dan een klein schuifje opent, omdat er bijvoorbeeld een feestje is of de zon schijnt… Ik hoor dat blije schuifje nu gewoon helemaal niet. Nee, precies, want alles wat leuk is, wordt overstemd door die rotgevoelens. Als dat een hele lange tijd duurt, dan heb je een depressie? Ja, precies.
Ja, dat is beter. Hoe ontstaat nou zo'n depressie? Meestal is er niet echt één aanleiding voor aan te wijzen. Meestal zijn het er meerdere tegelijk. Een verdrietige gebeurtenis zoals gepest worden. Ouders die ruzie hebben. Overlijden van iemand van wie je houdt. Als dat lang aanhoudt, of er gebeuren meerdere dingen tegelijk, of een zo'n gebeurtenis is super heftig, dan bestaat de kans dat je een depressie kan ontwikkelen. Dus hoe meer oorzaken, hoe erger die knoppen vast komen te zitten. Ja, precies. Hoe kan het dat de een wel een depressie heeft met dezelfde aanleidingen, en de ander niet? Daar zijn verschillende oorzaken voor. Belangrijk is dat erfelijke aanleg ook een oorzaak speelt. Dus als je papa, mama of ander familielid ooit een depressie heeft gehad, dan is de kans groter dat jij die ook kan krijgen. Dus het kan ook in je genen zitten. Ja, maar dat betekent niet dat je zeker die depressie zult krijgen. Dus je hebt niet automatisch een depressie als een van je ouders het heeft. Het maakt wel dat die schuifjes standaard wat hoger zitten dan bij andere mensen. Als je dan nog eens nare dingen meemaakt… Kom je op slot te zitten. Precies, het kan allemaal heel veel worden en dan gaat die emotie op slot. Dan kun je die negatieve emotie niet meer uitzetten. Nee. We weten hoe dat klinkt.
Boodschappen. Melk, brood, kaas... Hee buurman, eieren, pindakaas. Hee, fiets ‘ie je al? O ja, krentenbollen. Daar gaan we, kom maar. Dat denk ik als ik over straat loop. Bijzonder, als ik over straat loop denk ik heel veel andere dingen. Ik hoor bij jou veel neutrale en positieve dingen. Ja. Voor mij is dat toch anders. Wat gaat er dan door jou heen? O, weer boodschappen. Brood, eh, pindakaas... Dadelijk kom ik mensen tegen. O, buurman. Moet ik nou iets zeggen? Zou hij boos zijn? Ik weet niet zo goed wat ik moet halen. Auto, auto. Al die mensen, wat zullen ze niet van me denken? Zouden ze zien dat ik me zo voel? En hier ook, al die mensen. Wat zullen ze wel niet denken? Ik moet echt weg, ik wil naar huis.
Dus in precies dezelfde situatie heb jij veel negatievere gedachten dan dat ik heb. Ja, zo kun je het wel zien. Waar komen die negatieve gedachtes dan vandaan? Goede vraag. Ik weet het niet. Ik ben denk ik een beetje anders ingesteld als jij bijvoorbeeld. Dat is altijd al zo geweest. Ja. Ja.
Kun je van een depressie afkomen? Jazeker, voor verreweg de meeste mensen is het een tijdelijke ziekte. Je bent die ziekte niet, je hebt die ziekte en die kan weer overgaan. Hoe dan? Het begint ermee dat je met iemand gaat praten over je gevoelens. Zoek iemand die je vertrouwt en praat erover. Maar als je echt depressief bent en het lukt niet met praten, dan kan er toch wel meer nodig zijn. Wat is dat dan? Je kunt naar een psycholoog gaan. Een psychologisch is iemand die verstand heeft van gedachten, gevoelens en gedrag. Iemand zoals jij dus? Ja. Die kan jou helpen om die schuifjes weer losser te krijgen. Hoe krijg je dat dan voor elkaar? Het begint ermee dat je ervoor zorgt dat die persoon weer actief wordt. Toch naar school, toch gaat sporten. Daarnaast gezond eten en genoeg slapen. En als het niet werkt, is er dan niet gewoon een pilletje voor? Die zijn er wel. Die laten we het liefst niet voorschrijven. Waarom niet? Omdat het een tijdelijke oplossing is. Je hebt ook vervelende bijwerkingen. Oké. Het goede nieuws is dus dat je kunt genezen van een depressie. Jazeker. Dan gaan de knopjes los. Ja. Dit is beter. Lekker toch. Ja.
Je gaat nu op jezelf wonen. Dat lijkt me ook best een beetje spannend. Ja, het is zeker wel spannend. Maar ik heb geoefend de laatste tijd. Betekent dat dan ook dat je dan nu niet meer depressief bent? Dat vind ik moeilijk te zeggen. Ik denk, ik heb nu in ieder geval een goede periode. Maar ik zal pas later weten of de depressie over is. Wat is het verschil dan tussen nu en toen je echt depressief was? Ik geniet weer van het leven. Ik kan geluk ervaren. En ik voel me beter, energieker. Gelukkiger.
Dus als ik me heel erg verdrietig voel, wat moet ik dan doen? Of je nu verdrietig bent, somber of echt depressief, zoek iemand die je vertrouwt en praat over jouw gevoelens. Als dat niet helpt, kan je altijd contact opnemen met de kindertelefoon. Of je kan je huisarts in vertrouwen nemen. Of je je nu gelukkig of verdrietig voelt, het is altijd fijn om over je gevoelens te praten. Precies.
