Groei. Dat is waar onze huidige economische systeem op is gebaseerd. Googel je economie, dan is het eerst dat je ziet een stijgende lijn. Een steile beklimming naar een immer hoger wordende top. Want meer groei betekent meer welvaart voor iedereen toch? Nou, dat ligt iets ingewikkelder. Die drang naar groei is niet zo goed voor onze planeet. De grondstoffen die we massaal gebruiken zijn namelijk eindig. Eind aan de groei betekent crisis en dat doet pijn. Kunnen we iets doen aan dit dilemma?
Ja, zegt de Britse econoom Kate Raworth. Zij vindt het tijd voor een nieuw economisch model. Het dominante model stamt immers uit de jaren 50. Dat model zegt: een gezonde economie groeit een paar procent per jaar. Vraag en aanbod raken vanzelf in balans. We nemen deze vuistregels aan als wetmatigheden maar het zijn natuurlijk maar benaderingen. Toch is dat beeld van de immer stijgende lijn in onze geest getatoeëerd. Als niet iedereen profiteert van dit systeem en onze planeet er onder bezwijkt, moeten we economisch succes dan niet helemaal opnieuw definiëren? In plaats van een stijgende lijn zouden we kunnen denken aan een cirkel. Aan een circulair model waarin grondstoffen worden hergebruikt en niemand wordt achtergesteld. Juist, een donut. De binnenrand van de donut is een sociale fundament, gebaseerd op universele mensenrechten. Mensen die in het gat vallen hebben geen toegang tot belangrijke basisbehoeften zoals onderwijs, toegang tot water en voedsel en gezondheidszorg. De buitenrand van de donut, het ecologisch plafond, geeft de grenzen aan van het milieu. Over de rand van het zoete deeg dreigt klimaatverandering luchtvervuiling en afname van biodiversiteit. En dat is precies wat er nu aan de hand is. Miljoenen mensen komen die basisbehoeften tekort en we maken de aarde, nou ja, kapot. Maar zegt Kate Raworth, daartussen zit het deeg, de sweetspot. Daar is het veilig, rechtvaardig en duurzaam. Ze is trouwens niet de eerste econoom die het huidige model bestrijdt. Al sinds de jaren tachtig stellen economen alternatieve modellen voor die meer aansluiten bij de realiteit maar de waarde van het werk van Haworth zit hem niet in vernieuwing of volledigheid. Ze maakt haar ideeën toegankelijk voor een breed publiek en schotelt ons een nieuw beeld voor: geen eeuwig stijgende lijn, gebaseerd op onze verslaving aan groei en fossiele brandstof maar wel een circulaire lekkernij die duurzaam is en eerlijk voor iedereen.
